Sevmek
Güzel meslek
Ama zor
Can dayanıyor
Dayanmasına
Ama yürek
Gitti Gidecek
Yaşam denilen boş bir tuvalle başlıyoruz hayata. Farklı onlarca fırça, her çeşit rengarenk boya en önemlisi de her birimize özgü yeteneklerimiz ve bakış açılarımızla ilk dokunuşu yapıyoruz tuvallerimize. Kimimiz siyah tonlarını kullanırken kimimiz en canlı renklerle süslüyoruz ömürlerimizi. Hiçbir boşluk bırakmaksızın dolu dolu bitirmek istiyoruz eserlerimizi. Tadacağımız her yeni tat, gideceğimiz yeni bir ülke ya da seveceğimiz bir insan bile renklendirmeye yetiyor aslında tuvallerimizi, hayatlarımızı… Anılarımız, zihinlerimizdeki büyük tablonun sessiz kahramanları oluyorlar her yeni deneyimimizle. Kendi tuvalimdeki griliğe parlak bir dokunuş yapmak için CernModern’deki “Bedri Rahmi Eyüboğlu: Retrospetif” sergisine gitmeye karar verdim.
Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun karma fotoğrafları
Ankara’nın sanat, kültür ve eğitim alanlarında duyulan eksikliği gidermek adına 2010 yılında kurulan CerModern, birçok sergiye ve etkinliğe ev sahipliği yapmasının yanı sıra açılan atölyelerle katılımcılarına oldukça kaliteli eğitim imkanları da sağlamakta. Eski vagon tamirhaneleri ve cer atölyelerinin restorasyonuyla başkentin sanatsal ve kültürel bir vitrini olmasının yanında CerModern; çok yönlü ve farklı sanat disiplinlerini bir arada sanat izleyicisiyle buluşturan, aynı zamanda kültürel ve sanatsal üretimin gelişmesine katkıda bulunan ve hem ulusal hem de uluslararası sanat etkinliklerinin ve eserlerinin sergilenmesine olanak sağlayan bir merkez niteliği taşımakta. CerModern, etkinlikleri arasında; söyleşiler, film gösterimleri, konserler ve tiyatro eserlerinin olmasının yanı sıra bünyesinde topladığı sergilerle adından söz ettiren bir sanat merkezi özelliği taşımakta.
Otoprotre, 1934
7 Nisan 2017 tarihinde sanatseverlerin ziyaretine açılan “Bedri Rahmi Eyüboğlu: Sevmek Güzel Meslek Retrospektif” sergisi benim için gidilmesi gereken sergiler arasındaydı. Görsel sanatlarda retrospektif, bir sanatçının kariyeri boyunca yaratmış olduğu eserlerden derlenmiş sergilere denir. Sergi, sanatçının ilk eserinden son eserine kadar her döneminden eserlerini kapsıyordu. Serginin en önemli özelliklerinden birisi bugüne kadar yapılmış en kapsamlı Bedri Rahmi Eyüboğlu resrospektif sergisi olmasıydı. Diğer önemli özellik ise sergide, sanatçının ilk kez sergilenen eserlerinin bulunmasıydı. Estetik anlayışı oldukça yüksek olan Eyüboğlu’nun sanattaki çok yönlülüğünün altı, tabloları arasına serpiştirilmiş şiirleriyle ve sergilenen mektuplarıyla çizilmişti. Ayrıca sanatçının birçok fotoğrafı ve özel eşyası sergilenmekteydi. Serginin küratörlüğünü, sanatçının son asistanı İbrahim Örs ve yine sanatçının eski öğrencilerinden Hanefi Yeter yapmış; ailesinden alınan eserlerin yanında birçok özel koleksiyondan alınan 200 üzerinde eser sanatseverlerin beğenisine sunulmuştu.
1911 yılında Giresun’da dünyaya gelen ve asıl adı Ali Bedrettin iken zamanla ismi önce Bedir’e, sonra Bedri’ye dönüşen sanatçı, Güzel Sanatlar Akademisi’nde eğitimine başlayıp Paris’teki akademik hayatının ardından ülkemize dönerek Güzel Sanatlar Akademisi’nde öğretmen olarak hayatına devam etmiş. Yazma, gravür, seramik, heykel, vitray, mozaik, hat, serigrafi, litografi gibi birçok formlarda eserler üreten Bedri Rahmi, geleneksel süsleme ve halk el sanatlarında seçtiği motifleri yapıtlarında Batı’nın teknikleriyle birleştirerek kullanmış. Şiirlerinde de halk kaynağından beslenmesiyle birlikte masallardan, söylencelerden, türkülerden yararlanarak, doğa tutkusunu, insan sevgisini, yaşama sevincini, toplumsal sorunları yansıtmış. En ünlü şiiri “Karadut” ile Bedri Rahmi, aşkı anlatmış en içten dizeleriyle:
Karadutum, çatal karam, çingenem
Nar tanem, nur tanem, bir tanem
Ağaç isem dalımsın salkım saçak
Petek isem balımsın, ağulum
Günahımsın, vebalimsin.
Karadut
Sergide Eyüboğlu’nun öğrencileriyle yapılan röportajlara da yer verilmişti. Öğrencilerinin Bedri Rahmi hakkında birleştikleri ortak nokta, sanatçının unutulmayacak, çok özel bir hoca olmasıydı. Hem şair, hem ressam, hem de insan olarak çok değerli bir kişiliğe sahip olan Bedri Rahmi, öğrencilerine elindeki tüm bilgileri aktarmayı amaçlayan idealist bir öğretmen olarak her sabah derslerine elinde bir not, bir kitap ya da bir gazete yazısıyla gidermiş. Çok disiplinli bir eğitimci olmasının yanı sıra, sanat aşkını öğrencilerine aşılamakta oldukça başarılı ve çok sevilen bir öğretmenmiş. Sergi haricinde Güzel Sanatlar Akademisi Bedri Rahmi Eyüboğlu Atölyesi mezunlarından Zerrin Kehnemuyi ile birebir görüşme fırsatı buldum. Kehnemuyi, “Bedri Rahmi Eyüboğlu tam bir sanat hocasıydı. Anadolu’yu bizlere tanıttı. Anadolu kültürünü salt olarak bizlere aktarmaktansa Batı kültürüyle harmanladı. Yaratıcılığı ile bizlere ilham kaynağı oldu ve her zaman için araştırmacı sanatçılar olmamız için bizleri teşvik etti. Ayrıca farklı teknikleri etkin şekilde kullanırdı. Öğrencilerini kum kullanma tekniğiyle tanıştırdı. Özellikle California’ya gittikten sonra oradan oldukça etkilenmişti. Ayrıca Bedri Rahmi’ye göre bir teknik ya da bir fikir kullanıldıktan vaadesi dolmuş sayılmalı ve yeni bir fikir arayışlarına girilmelidir,” sözleriyle Bedri Rahmi’nin öğrencileri üzerinde bıraktığı olumlu etkilerden bahsetti. Aynı zamanda Eyüboğlu’nun “Sizler yarı ressam yarı işçisiniz” sözüyle bir ressamın hazır malzemelerdense kendi emeğiyle elde ettikleri sonucu “sanatçı” olabileceğinin altını çizdi Zerrin Kehnemuyi. Sanatçı olmanın en önemli unsurunun “usta-çırak ilişkisi” olması gerektiğini de vurguladı.
Misuri, 1946
Atölyesinde, 1957
“Bir Gün Üç Sergi: İstanbul Modern” yazımda bahsettiğim üzere Güzel Sanatlar Akademisi, Cumhuriyet döneminde Mustafa Kemal Atatürk’ün sanata verdiği değerle birlikte ülkemizin gelişimine katkıda bulunacak öğrenciler yetiştirmiştir. Bedri Rahmi’nin atölyesi girişinde asılı duran yeminde de belirtildiği gibi sanatçı için en önemli unsurlardan biri, algılanan her ögenin yaratıcılık ve özgünlük süzgecinden geçirilmelisinin ve sıradanlıktan uzaklaştırılmasının gerekliliğidir. Sanatçı, her zaman için klişelerden uzak durmalıdır. Bedri Rahmi’nin sözünde belirttiği gibi “elimden çıkan her çizgiye, her lekeye, her beneğe kendi aklımı, kendi tecrübemi, kendi tasamı, kendi yüreğimi basacağıma; aldığım nefes, içtiğim su, bastığım toprak; gözüm, kulağım, burnum… üstüne yemin ederim.”
30 Temmuz tarihine kadar ziyaret edebileceğiniz sergi, ülkemizdeki sanata ve sanata bakış açısına sağladığı katkılar, yetiştirdiği araştırmacı ve başarılı sanatçılarla tanınması gereken bir sanatçı kimliği taşıyan Bedri Rahmi’nin hayatına bir ayna niteliği taşımakta. İlk eserinden son eserine kadar ilgiyle incelediğim retrospektif sergisini ziyaret etmenizi tavsiye ederim.
Sergi hakkında detaylı bilgiye CerModern’in ilgili web sayfasından ulaşabilirsiniz: https://www.cermodern.org/b.r.e.html
KAYNAKÇA
https://eksisozluk.com/cer-modern–2366665
https://tr.wikipedia.org/wiki/Bedri_Rahmi_Ey%C3%BCbo%C4%9Flu
https://www.cermodern.org/b.r.e.html
