Valentina Tereşkova, 6 Mart 1937’de SSCB’nin Yaroslavl Oblast kırsalında doğduğunda hiç kimse onun ileride uzaya çıkan ilk kadın ve ilk sivil olacağını tahmin bile edemezdi. Sıradan diğer milyonlarca Rus çocuğu gibi kırsalda doğup büyüyen Valentina, yine diğer milyonlarcası gibi ilk okul eğitimini Sovyet devlet okulunda tamamladı. Okul hayatından sonra bir tekstil fabrikasında çalışmaya başlayan Valentina’nın hayatı dışarıdan gayet sıradan görünüyordu, fakat onu diğerlerinden farklı kılan bir özelliği vardı: Havacılık. Valentina, gökyüzüne ve uzaya o kadar meraklıydı ki tekstil fabrikasındaki işinden kazandığı paranın önemli bir kısmını paraşütçülük hobisine ayırıyordu. Gökyüzünde olmak, yeryüzünün üstünde bir kuş gibi süzülmek Valentina için vazgeçilmez bir tutkuydu. Nitekim bu tutkusu onun hayatını şekillendirmede köklü bir rol oynayacaktı.
Genç Valentina tekstil fabrikasında çalışırken.
İkinci Dünya Savaşı’nın ardından ABD ile SSCB arasında başlayan Soğuk Savaş, iki ülke arasında başlayan kıyasıya bir rekabeti de beraberinde getirdi. Ekonomiden silahlanmaya, sanattan spora neredeyse her alanda kendini belli eden bu rekabetin belirgin olarak görüldüğü bir diğer alan da uzay yarışıydı. İki süper güç arasında bir güç gösterisine dönüşen bu yarışta her iki taraf da ilkleri ilk önce kendileri başararak yarışta ipi önde göğüslemeyi amaçlıyordu. Sovyetler’in 4 Ekim 1957’de Sputnik-I adlı insanlık tarihindeki ilk uyduyu yörüngeye başarıyla yerleştirmesi dünyada büyük bir yankı uyandırdı. Bundan bir yıl sonra Sputnik-II’yi uzaya Laika adında bir köpekle fırlatan SSCB, ilk kez bir canlıyı uzaya gönderdi ve 1961’te de Yuri Gagarin’le ilk insanlı uzay aracını yörüngeye başarıyla yerleştirdi. İlk uzay aracını, ilk canlıyı ve ilk insanı uzaya başarılı bir şekilde göndererek rakibi ABD’yi kelimenin tam anlamıyla tokatlayan SSCB’nin durmaya niyeti yoktu, hedef bu kez uzaya bir kadın göndermekti. Lakin SSCB lideri Kruşçev uzaya gönderilmesi planlanan bu kadının sıradan Rus kadını olmasını istiyordu. Bir çiftçi, bir fabrika işçisi kadın; sosyalizm altındaki herhangi bir insanın uzaya gidebileceğini gösterecek sıradan bir kadın…
Uzay yarışında ABD ile amansız bir yarışa giren Sovyetler Birliği uzaya ilk canlıyı(Laika) ve ilk insanı(Yuri Gagarin) göndererek rakibini geride bıraktı.
1961’de Sovyet Uzay Ajansı’nın başlattığı seçmelere aralarında Tereşkova’nın da bulunduğu binlerce Rus kadını başvurdu. Yapılan ayrıntılı elemeler sonucunda geriye Tereşkova’nın da aralarında bulunduğu dört kadın kaldı. Özel bir eğitim verilerek büyük bir gizlilikle uçuşa hazırlandırılan bu dört kadından hangisinin uzaya gönderileceği uçuşun olacağı gün karar verilecekti. Nihayet uçuşun olacağı gün geldi ve Valentina rakiplerinin arasından sıyrılarak uçuşa seçildi. 16 Haziran 1963’te Vostok-6 uzay aracı ile uzaya çıkan Valentina tam üç gün süren uzay yolculuğunda dünyanın yörüngesinde kırk sekiz tur attı ve Dünya’ya başarılı bir dönüş gerçekleştirdi. SSCB’ye döndüğünde bir kahraman gibi karşılanan Valentina bir kadının neleri başarabileceğini tüm dünyaya göstermişti. SSCB hem yeni bir teknoloji geliştirmeye gerek kalmadan dünya çapında prestij kazanmış hem de kadınlarla erkeklerin eşitliğini savunan Sovyet ideolojisini tüm dünyaya başarıyla göstermişti.
Valentina uçuşa hazırlanıyor.
Uçuştan sonra tekrar bir uçuşta görevlendirilmeyen Valentina bunun yerine dünyanın çeşitli ülkelerini ziyaret etti ve uluslararası görevlerde bulundu. Sovyet Kahramanlık Madalyası başta olmak üzere çeşitli ülkelerden pek çok madalyayla ödüllendirilen Tereşkova, Komünist Partisi Merkez Komitesi üyeliği gibi önemli siyasi mevkilere geldi. Her ne kadar 1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından Tereşkova siyasi ağırlığını kaybetse de prestijini hiç kaybetmedi. Günümüzde halen Rusya’da yaşayan Valentina üniversitelerde konferans vermeye ve resmi günlerde devlet törenlerine katılmaya devam ediyor.
SSCB’nin dağılmasına rağmen Valentina Tereşkova prestijinden ve popülaritesinden hiçbir şey kaybetmedi. Valentina bugün Rusya’da devlet törenlerine katılıyor ve üniversitelerde konferanslar veriyor.
KAYNAKÇA
Bridger, Sue. “The Cold War and the Cosmos: Valentina Tereshkova and the First Woman’s Space Flight”. Women in the Khrushchev Era. Palgrave Macmillan Press, 2004. Print.
https://www.space.com/21571-valentina-tereshkova.html
FOTOĞRAFLARIN KAYNAKÇASI
https://www.forbes.com/sites/startswithabang/2017/03/06/the-first-woman-in-space-turns-80-and-you-probably-never-heard-of-her/#45bcc915ae5e
https://www.newyorker.com/tech/annals-of-technology/remembering-laika-space-dog-and-soviet-hero
https://www.rt.com/op-ed/339212-space-yuri-gagarin-anniversary/
https://persona.rin.ru/eng/view/f/0/10596/tereshkova-valentina
https://www.washingtontimes.com/news/2017/mar/6/worlds-1st-woman-in-space-valentina-tereshkova-tur/
