Son yıllarda çekilen bilim kurgu filmleri özellikle yapay zeka ve simülasyon gibi dijital dünya ile alakalı konular üzerine odaklanıyor. Bilim kurgu camiası bu noktaya gelene kadar pek çok evreden geçti. Tarihin ilk bilim kurgu filmi olan Le Voyage dans la Lune (1902) Ay’a yapılan bir yolculuğu ele almıştı.
Sadece 18 dakika süren film (12 FPS), döneminin en uzun filmiydi!
Sinema tarihinin ilk auteur yönetmeni olarak kabul görmüş Georges Méliès tarafından 10.000 Frank bütçe ile çekilen film, siyah beyaz ve sessiz olmasının yanında döneminin en büyük bütçeye sahip filmleri arasındaydı. Alının bu büyük riske rağmen film hem eleştirmenler hem de seyirciler tarafından olumlu karşılandı. Filmi ABD ve diğer ülkelerde popüler hale gelmesine olanak tanıyan önemli faktörlerden biri ise içlerinde Thomas Edison’un da bulunduğu bir çok kişinin filmi, telif haklarını ihlal ederek gösterime sokması…
Filmin içeriği, döneminin edebiyatından etkilendiği kadar dönemin de yaşanan bilimsel gelişmelerden de besleniyor…
Her ne kadar filmin esin kaynağı Fransız yazar Jules Verne’in bilim kurgu alanındaki eserleri olarak gösterilse de Georges Méliès filmi çekerken döneminde yazılmış pek çok eserden ve döneminin ruhunu belirlemiş pek çok bilmsel gelişmeden yararlanıyor.
Fransız yazar Georges Sadaul yayınladığı eleştirisinde filmin ilk yarısının Jule Verne’in De la Terre à la Lune, trajet direct en 97 heures 20 minutes adlı romanından, ayda geçen ikinci yarısının ise İngiliz yazar H.G. Wells’in The First Men in the Moon adlı romanından yoğun bir şekilde esinlenildiğini belirtiyor.
Filmin önemli bir parçası olan roket yardımıyla uzaya gitme fikrini tarihte ilk defa İskoç astronom William Leitch, 1861 yılında yazdığı A Journey Through Space adlı denemesinde dile getirmişti. Filmin de esin kaynağı olan Jules Verne’nin romanlarından etkilenen Konstantin Tsiolkovsky, tarihte ilk defa ciddi bir makalede (The Exploration of Cosmic Space by Means of Reaction Devices), uzay yolculuğunun teorik olarak mümkün olduğunu 1903 ortaya atacaktı. Makalenin filmden yalnızca bir yıl sonra yayınlandığını düşünürsek, Konstantin Tsiolkovsky’nin Jules Verne’den etkilendiği kadar Georges Méliès’in filminden de etkilendiğini iddia etmek pek de uçuk kaçmaz.
Georges Méliès, uzun bir süre boyunca unutulmuştu!
Joan of Arc, The One-Man Band ve The Christmas Dream gibi başarılı filmlere imzasını atmış Georges Méliès, kariyerinin devamında yine Jules Verne’den esinlenilmiş Under the Seas ve Shakespeare’in Hamlet’inin sinema uyarlaması gibi bazı başarısız filmleri, eleştirmenler tarafından “yeterince inovatif olmadığı” yönünde eleştiriler aldı. Yeniden başarılı bir filmle kariyerini tazeleyememesinin ardından ise uzun bir süre sektörde unutuldu.
1925 yılına kadar eşi ile birlikte ufak bir oynucakçıda çalışarak geçimini zar zor sağlayabilir duruma gelen Georges Méliès, gazeteci Georges-Michel Coissac’ın izini sürüp bir röportajını yayınlaması ile birlikte tekrar hatırlandı. Daha fazla gazetecinin ve eleştirmenin ilgisini yeniden çeken Georges Méliès, sektöre kazandırdıkları ile tekrar anılıp Üçüncü Fransız Cumhuriyeti tarafından Chevalier de la Légion d’honneur ünvanına laik görüldü.
Le Voyage dans la Lune, bugün bir klasik kabul edilmenin yanı sıra, bilim kurgu ve fantazi türüne ait filmlerin seyirci ve gişe üzerinde oluşturabileceği büyük etkiyi de sinema sektörüne göstermiş oldu.
Kaynakça
Dixon, Wheeler Winston; Foster, Gwendolyn Audrey (2008), A Short History of Film, Rutgers University Press, p. 12.
Elizabeth Ezra. Georges Méliès: the birth of the auteur (Manchester: Manchester University Press, 2000): 20.
Lefebvre, Thierry (2011), “A Trip to the Moon: A Composite Film”, in Solomon, Matthew (ed.), Fantastic Voyages of the Cinematic Imagination: Georges Méliès’s Trip to the Moon, Albany: State.
Rosen, Miriam (1987), “Méliès, Georges”, in Wakeman, John (ed.), World Film Directors: Volume I, 1890–1945, New York: The H.W. Wilson Company, pp. 747–65.
