Öncelikle konuya ısınmak için bir önceki yazı:
Türkiye’de Bilişsel Bilimler – #1
Geçen yazıda Türkiye içerisinde bilişsel bilimler üzerine lisans sonrası seviyede yapılınabilecek çalışmalardan bahsedeceğimizi belirtmiştik. Söylendiği gibi bu alana yönelen merkezler ve imkanları fazlasıyla kısıtlı. Göz atacaklarımızdan ilki Boğaziçi Üniversitesi Bilişsel Bilimler Yüksek Lisans Programı.
Sosyal Bilimler Enstitüsü çatısı altında yer alan program, 2001 yılında temellerinin atılmaya başlanmasıyla yola çıkmış. Müfredattaki çoğu dersin Bilgisayar Mühendisliği, Dilbilim, Felsefe ve Psikoloji deprartmanlarından karma bir seçkiyle oluşturulduğu bölüm, bu haliyle pek de özgün bir yapıya sahip görünmüyor. Sadece birkaç ders doğrudan bilişsel bilimler adı altında verilmekte. Ayrıca yeni kayıtların bir yıl bilimsel hazırlığa tabii tutulması zorunlu bir uygulama olarak yer almakta. Programa başvuranların çok farklı disiplinlerden (bu konuda herhangi bir kısıtlama görünmemekte) geldiği düşünülürse bu uygulama anlaşılabilir aslında. Başvuru için diğer koşullarsa herhangi bir master programına başvurmaktan farklı değil. Herhangi bir alanda özel bir uzmanlaşmaya yönelmiş görünmeyen bölüm, 2010-2011 ders yılında yeni öğrenci alımı yapmamış bulunmakta ayrıca. Özetle Boğaziçindeki programın organizasyon ve süreklilik konularında sıkıntıları olduğu görülüyor, geçtiğimiz sene öğrenci almamış olması da programın geleceğini soru işareti altında bırakıyor.
http://www.cogsci.boun.edu.tr/index.php?lang=tr
Gelelim ÖDTÜ Enformatik Enstitüsüne dahil olan Bilişsel Bilimler programına. Hem yüksek lisans, hem de doktora seviyesinde çalışmalar yürüten bölüm şu an için Türkiye’deki en organize, oturmuş ve geleceği olan BS programını sunmakta. Açıkçası ülkemizdeki baş merkez olarak nitelendirilmesi hiç de yanlış olmaz. Bilimsel hazırlığın zorunlu olmadığı programa fizikten eğitim bilimlerine çok çeşitli disiplinlerden gelen öğrencilerin başvurabilmesi (ve dahi kabul edilebilmesi) mümkün. Ayrıca periyodik olarak yürütülen Bilişsel Bilimler Toplantı Dizisi ve Bilişsel Bilimler Seminerleri öğrenciler için eşi bulunmaz bir akademik ve bilimsel gelişme ortamı sunmakta. Zorunlu sadece 2 dersin olduğu ve birçok seçmeli ders sunan yüksek lisans programı bu yönüyle de geniş bir ilgi alanına hitap etmekte. Doktora da ise bilgisayar bilimleri, dilbilim, psikoloji ve felsefe alanlarından bir ana bir de yardımcı dal seçilmesiyle gerçekten bir farklılaşma ve uzmanlaşma olanağı sunduğunu görüyoruz ODTÜ’nün.
http://www.ii.metu.edu.tr/tr/node/40
Ne yazık ki ülkemizdeki bilişsel bilimler adı altındaki lisans sonrası eğitimlerin hepsi bu kadar. Bu noktada ek olarak Trakya Bilişsel Bilimler Topluluğundan bahsetmek belki uygun olacaktır.
Trakya Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği bölümünde yer alan topluluk, kendi ifadelerine gore doğal dil işleme, anlam bilim, makine çevirisi, kelime anlam belirginleştirme gibi alanlara eğilmesi ile daha ağırlıklı olarak berimsel (computational) dilbilim üzerine yoğunlaşmış gözükmekte. Web sitelerinden indirilebilecek (topluluğun çalışması olan) çeşitli yazılımlar ve konu üzerine makaleler ile de bu anlaşılabilinmekte. Böylece belirtilmesi gerekir ki her ne kadar kendilerini bir bilişsel bilimler topluluğu olarak tanımlasalar da psikoloji ve felsefe alanlarını es geçip daha çok bilgisayar bilimleri ve dilbilime yoğunlaşmış oldukları için bilişsel bilimler adının altını ne kadar doldurabildiikleri ve bir bilişim bilimleri odaklı oluşumdan ne kadar farklı oldukları tartışmaya açık. Yine de TÜ’de lisans sonrası çalışma yapmak isteyenlerin göz atmasında bir fayda olabilir.
http://tbbt.trakya.edu.tr/index.html
Son olarak ülkemizdeki ilk bilişsel bilimler doktora tezini sunan ve bu alanın öncülüğünü yapmış olan Ulaş Başar Gezgin’in Bilişsel Bilimler Elkitabı, türkçe kaynak arayışı içinde olanlar için iyi bir başlangıç olabilir.
Kendisi hakkında daha detaylı bilgi için: http://ulas.teori.org/
Böylece listemizin sonuna gelmiş bulunuyoruz. Umarız önümüzdeki yıllarda BBdeki ıssızlık bir nebze olsun hafifletilebilir.
Gelecek Yazı: Bilkent’te Bilişsel Bilimler Üzerine Çalışmalar
