Japon Çay Odaları
Çay odalarının tasarımı son derece basit ve sade yapıdadır ve bu odalar genellikle küçüktür. Zen Budizmi esas alınarak bu tasarım benimsenmiştir. Doğal yapısına sadık kalınmaya çalışılarak incelikle ve ustalıkla işlenmiş materyaller ile tasarlanan bu odalar, içerisinde sadece çay yapım materyalleri ve çiçekler bulundurur. Bu odalarda pencereler, ışığı az geçirecek şekilde aralıklı bambulardan oluşur ve gerekli ambiyansı sağlamak adına hafif loş bir ortam sağlanır. Bu odaların tasarımındaki amaç, dış dünyanın bütün karmaşa ve sorunlarını, çayın dünyasından ayırmak ve çay odalarında sadece çayın keyfine spritüel bir yolla varmaya odaklanmaktır. Eski Japonya’da samuraylar, katana, naginata vb. silahlarını dışarıda bırakır ve dış dünyaya ilişkin ne varsa bu odalarda unuturlardı.
Geleneksel çay odalarının dış bölümünde roji adı verilen sade görünümlü bir bahçe bulunur. Burada, doğanın sessizliğini yırtan yaprak hışırtılarından başka su şırıltıları da ambiansa başka türlü bir huzur vermektedir. Tsukubai adındaki taştan yapılma el yıkama lavabosunda eller yıkandıktan sonra, misafirler çay odalarına doğru yol alırken patika boyunca adım adım olarak döşenen taşlardan yürürler. Çay odasını dış dünyadan ayıran nijiri-guchi adındaki boyu yaklaşık 50 cm, eni de yaklaşık 66 cm olan bu kapıdan misafirler diz çökerek girer.
Çay Seremonisi Araç ve Gereçleri
Chawan: Doğayı yansıtması adına toprak ve kahve tonlarında olan, matcha adı verilen öğütülmüş, bir diğer deyişle inceltilmiş; çayın, chasen adındaki bambu fırçayla karıştırıldığı ve köpüklü bir kıvam elde edildiği seramik veya porselenden yapılan çay kâseleridir. Üzerindeki desenler hangi yöre ve hangi seramik fırınında, kimler tarafından yapıldığına dair ipuçları vermektedir.
Usuchaki: Öğütülüp toz haline getirilmiş, usucha adındaki çayın saklandığı verniklenmiş çay saklama kaplarına verilen addır. Bu kapların birçoğu natsume adındaki bir ağacın tohumlarına benzediği için usuchaki kaplarına natsume adı da verilir. Natsumeler ya güzel, sofistike bir şekle sahip olup tek renge boyanır ya da göz alıcı altın veya gümüş renklerinde verniklenir. Bu verniklenen natsumeler, genellikle üzerinde belli bir yörenin tasvirini barındırır.
Chaire: Chaire ise öğütülmemiş, işlenmemiş çayın saklandığı kaplara verilen addır. Kapakları fildişi, gövdesi seramikten yapılır. Chaireler çay seremonilerinde özellikle değer verilen bir obje olduğundan, shifuku adındaki ipek keselerde saklanırlar. Bu öğütülmemiş çaylara koicha adı verilir ve matcha macunu ve kaynar su ile karıştırılarak hazırlanır.
Chasen: Chasen, bambudan yapılma bir tür fırça olup chawan adlı çay kâsesinde matcha’ya kaynar su döküp karıştırma ve çırpmaya yarayan bir alettir. Bu alet sayesinde çayda köpüklü bir yüzey oluşur ve bu köpüklü yüzey, çayın kıvamına geldiğine delalettir. Rengi, çırpıcının şekli ve büyüklüğü, çay seremonisi ekollerine göre ve ne tür bir çay yapmada kullanılacağına göre değişiklik gösterir. Diğer tüm çay seremonisi araçları gibi bu da el yapımıdır ve özel ustaların elinden çıkar, nesilden nesile aktarılır bu ustalık. Her bir çırpıcı telin kalınlığı 0.01 mm kalınlığında olması chasen’i daha esnek yaparken, dayanıklılığından da bir şey kaybettirmiyor.
Chashaku: Chashaku, matchayı çıkarmaya yarayan yine el yapımı olarak üretilen bir tür bambu alettir ve ustasına, yöresine göre değişik desenlere sahiptir.
Çay Seremonisinde Matcha’nın Hazırlanışı
Matcha, gölgede yetişen çay yapraklarının toplanıp buhara maruz bırakılıp kurutulması ve en sonunda; damar, sap vb. sert yapılardan ayıklanmasıyla elde edilir. İlk toplanan ürünün %10’unun kaldığı tencha elde edilir ve tencha, el değirmeni ile yavaş bir şekilde toz haline getirilir. Eğer hızlı yapılırsa yanık tadı bırakır. 100 gr matcha’yı toz haline getirmek 3 saat gibi bir zaman alabilmektedir. Ayrıca, antioksidan oranı en yüksek çaydır.
Matcha’nın elde edilme sürecinden sonra misafirlere sunumu ve yapılışı şöyledir:
- Matcha’nın karıştırılacağı chawan adlı kâse, kaynar su dökülerek ısıtılır.
- Karıştırma için kullanılan chasen adlı fırçanın ucu ıslatılır.
- Chashaku yardımıyla 1-2 gr matcha chawana konulur ve üzerine sıcak su eklenir.
- Bir elle chawan sıkıca tutulurken diğer elle matcha, chasen ile karıştırılır ve köpük oluşturulmaya çalışılır.
- Yeterince karıştırıldıktan sonra çay, fincanlara konulur.
En son olarak elde edilen çay şu şekildedir:
