Fitch ve S&P dünyadaki en meşhur kredi değerlendirme kuruluşlarıdır. Peki, çokça isimlerini duyduğumuz bu şirketler ne iş yapar, şirketleri veya ülkeleri değerlendirirken neye göre değerlendirirler? Bu soruları cevaplamadan önce ’Kredi Derecelendirmesi’ nedir, onu öğrenelim. Kredi derecelendirmesi ya da değerlendirmesi, kişilerin, şirketlerin ya da ülkelerin kredi itibarlarının değerlendirilip belirlenmesidir.
Kişisel kredi derecelendirmelerini kredi büroları yapar. Türkiye’de bunu yapan kurum Kredi Kayıt Bürosu’dur. Kişilerin krediyi geri ödeyebilme yeteneği, verilen kredi sınırının kullanılma oranı ve mevcut borç miktarı gibi kıstaslar göz önünde bulundurularak kişinin banka gibi bir finans kuruluşundan kredi alma yeteneği belirlenir. Bunun için uluslararası ortak bir değerlendirme ölçütü yoktur.
Şirket kredi derecelendirilmeleri Fitch Ratings, Standard & Poor’s ve Moody’s gibi uluslararası kredi derecelendirme kuruluşları tarafından yapılır. Bu değerlendirmeler bağımsız gerçekleştirildiğinden geçerlilikleri çok yüksektir. Bir şirketin kredi notu o şirketin borçlarını geri ödeyebilme kapasitesini gösterir. Kredi değerlendirme kuruluşlarının kendilerine özgü skalasında belirlenen kredi notlarına bakılarak şirketlere kredi verilip verilmeyeceğine karar verilir.
Ülkelerin kredi değerlendirmelerine gelince, tıpkı şirketlerin değerlendirmesinde olduğu gibi ülkeler de Fitch Ratings ve Standard & Poor’s gibi bağımsız kuruluşlar tarafından derecelendirilir. Bu derecelendirmeler yapılırken iktidar partisinin programı ve amaçları, gelecek seçimlerde tekrar iktidar olabilme şansları, Merkez Bankası’nın gücü, ülkenin başlıca hammaddeleri, ülkenin teknolojik seviyesi, işsizlik, enflasyon hızı, ekonomik büyüme, ihraç ve ithal mallarının çeşit ve fiyat aralığı, başlıca ticaret yapılan ülkeler, yani kısacası ülkenin ekonomik, politik, coğrafik, sosyal hatta psikolojik bütün durumları göz önünde bulundurularak o ülkeye ait bir kredi notu belirlenir. Bu kredi notu o ülkede yatırım yapılıp yapılamayacağını gösterir ve yatırımcılar bu ölçütler sonucunda yatırım yapacağı ülkeyi belirlerler.
Her kredi derecelendirme kuruluşunun bir derece yelpazesi vardır. Örnek olarak sadece Standard & Poor’s yelpazesinden en iyiden en kötüye kredi notları şöyle sıralanmaktadır. AAA, AA, A, BBB, BB, B, CCC, CC, C, D. BBB’nin altındaki tahviller spekülatif veya yüksek riskli sayılır.
Yazının sonunda iyi bir haber vermek gerekirse Standard & Poor’s Türkiye’nin uzun vadeli kredi notunu BB’den, BB+’ya yükseltti ve bu şekilde Türkiye’nin yatırım yapılabilirlik derecesi bir seviye arttı
.
