Reklam, bir ürün veya görüşün iletişim araçları vasıtasıyla kitlelere aktarılmasıdır. Tanıtım, yönlendirme, haber verme amaçlı olarak yapılabilir. Reklamlar kamu düzenine, genel ahlaka ve kanunlara uygun olmalıdır. Tüketici Kanunu uyarınca, tüketiciyi aldatıcı, yanıltıcı veya küçük düşürücü nitelikte olamazlar.
Tüketiciyi aldatıcı, yanıltıcı beyanlarda bulunarak bir hizmeti, ürünü ve markayı kötülemek veya olduğundan daha iyi gibi göstermek suretiyle haksız rekabet yaratanlar bakımından idari ve cezai yaptırımlar öngörülmüştür.
Haksız rekabete neden olan reklamların idari ve cezai yaptırımı vardır (örnekte; küçük düşürücü karşılaştırma mevcuttur)
Genel ahlak ve sağlık sebebiyle bazı sektörlerin reklam faaliyetleri sınırlandırılmıştır. Örneğin, internet de dahil olmak üzere her alanda, tütün mamulleri ve alkollü içeceklerin reklamı yasaktır. Benzer şekilde, banka verilerinin gerçeğe aykırı yansıtılması veya ilaçların etkisinin abartılması da yasaktır. Bu sektörlere ek olarak, bazı meslek grupları açısından da reklam yasağı öngörülmüştür. Mesela avukatlar reklam yasağına tabidir. Mesleklerinin niteliği gereğince hiçbir ortamda reklam yapamazlar.
İnternet ortamında yapılan reklamlar da aynı düzenlemelere tabidir. İnternette reklam yapmak diğer haberleşme ortamlarına göre daha pratik ve ucuz olduğundan daha fazla tercih edilmektedir.
İlk olarak internet ortamında yapılan reklamların türlerinden bahsetmek isabetli olacaktır:
İçerik Ağı Reklamları: Reklamın tıklanma oranına göre reklamı verenlerin para kazandıkları bu reklam türünde, reklamı veren ile reklamı yayınlayan farklı kişilerdir.
E-mail Reklamları[1]: Tanıtım amacıyla hazırlanan bir mail yoluyla yapılan reklamdır.
Arama Motoru Reklamları: Arama motorları manuel olarak devredışı bırakılmadığı takdirde internet kullanım alışkanlıklarınıza yönelik veri toplar. Bu veriler sonucunda sık girdiğiniz siteler, ilgi alanlarınız, yaşadığınız yer ve yaş grubunuz açığa çıkar. Böylece sadece sizin ilgi alanlarınıza yönelik reklamları görüntülemeniz sağlanır. Bu reklam yöntemi, hedef kitlesine yönelik işlevi dolayısıyla en sık kullanılan reklam türüdür.
Sosyal Medya Reklamları: Arama motoru reklamlarına benzer olarak, kullanıcıların sosyal medya üzerindeki arama ve izleme sonuçlarına göre reklamlar gösterilir. Örneğin, Instagram hikayeleri (story) arasında çıkan reklamlar, Instagram’ın Keşfet menüsünde uzun süre izlediğiniz, beğendiğiniz gönderilere veya ziyaret ettiğiniz satıcı profillerine göre şekillendirilmektedir.
İnternet reklamcılığının avantajları, ürün veya hizmetin hedef kitleye ulaşma olasılığının yüksek olmasıdır. Öte yandan, televizyon reklamları, afiş ve broşürler gibi ek masraflar en aza indirgenmiş olur. Tek bir dilde yayınlanan reklam, farklı dillerde görüntülenebilir.
Reklamla ilgilenen kişilerin anında detaylı bilgi alma olasılığı mevcuttur. Örneğin, sözlükten bir kelimenin anlamına bakarken, ekranın farklı köşelerindeki kutucuklar ile takip ettiğiniz mağazanın kampanyalı ürünlerini görebilirsiniz. İlgilendiğinizde üzerine tıklayarak ebatları ve ödeme seçeneklerine yönelik bilgi alabilirsiniz. Fakat televizyon reklamlarında ya mağazaya gitmeniz ya da reklam verenin sitesine girerek ürünü bulmanız gerekmektedir.
İnternet reklamcılığının dezavantajları da mevcuttur. Analitik raporları ve hedef kitlenin davranışları tespit edilmeksizin yapılan reklamların amacına ulaşamama olasılığı yüksektir. Öte yandan, sürekli aynı reklamın görüntülenmesi, kullanıcıyı üründen veya siteyi kullanmaktan soğutabilir. Örneğin, YouTube’da video izlemeden önce sürekli aynı reklamların çıkması ve izlenmeden geçilmesi reklam veren bakımından bir dezavantajdır.
Kullanıcıların bu dezavantajlardan zarar görmemesi adına reklamların görülmesini engelleyecek birtakım yöntemler söz konusudur. Örneğin, pazarlama amaçlı gönderilen istenmeyen mailler (spam) ilgili sitenin kampanyalardan haberdar olma seçeneği devredışı bırakılarak veya mailler spam dosyasına yönlendirilerek engellenebilir.
İnternet reklamlarına yönelik veri toplanmasını kaynağından engelleyebilirsiniz.
Kendi kullanımınız veya çocuğunuz için tarayıcınız üzerinden reklamlarınızı kişiselleştirebilir, belli bir site veya temadan (hashtag) reklam almanın önüne geçebilirsiniz. İnternet üzerindeki aramalarınız, sık takip ettiğiniz siteler sonucunda belli alanda reklamlar alıyorsanız, çevrimiçi davranışsal reklamcılık sonucunda verileriniz üzerinden reklam alıyorsunuz demektir. Böyle bir durumda, reklamlara yönelik veri toplanmasını kaynağından engelleyebilirsiniz. Bunun için ya tarayıcınızdan reklam ayarlarını yönetmeniz ya da izin verdiğiniz çerezleri (cookies) engellemeniz gerekir[2].
[1] Gmail’in reklam politikası hakkındaki yazım: Gmail’in Sihirli Sosu’nu okuyabilirsiniz.
[2] İleriki yazılarımda ele alacağım “Google Ads Personalization” kısmından belli reklamları, siteleri ve takip mekanizmalarını devre dışı bırakabilmeniz mümkün.
KAYNAKÇA:
http://www.reklamhukuku.com/2014/09/cevrimici-davranissal-reklamcilik-online-behavioral-advertising/
https://egegen.com/internet-reklamciligi-nedir
http://www.omerkalin.com.tr/2018/12/21/internet-ortaminda-verilen-reklam-hizmetleri
https://www.trustarc.com/consumer-privacy/about-oba/
