Dünya çapında yaygın bulunan birçok bilgisayar sisteminin birbirine bağlı olduğu ve sürekli büyüyen iletişim ağına İnternet denir. İnternet kullanımının esas amacı, üretilen bilgiyi saklama, paylaşma ve ona kolay, ucuz, hızlı ve güvenli şekilde ulaşmaktır.
Kitle iletişim araçlarıyla paylaşılan haberlere ulaşımın her zaman kolay ve hızlı olmadığı düşünüldüğünde, haberlerin artık İnternet ortamında paylaşılması kaçınılmaz hale gelmiştir. Dolayısıyla pek çok haber sitesi kurulmuş ve yaygınlaşmıştır. Öyle ki, İnternet haber sitelerini kullandığınızda, geçmiş bir haberi aylar, hatta yıllar sonra tekrar okuyabilirsiniz. Ona ilişkin fotoğraf ve videoları ayrı bir araştırma yapmaksızın görüntüleyebilirsiniz. İlgili haberleri, daha önce ortaya atılmış iddiaları ve varsa söz konusu hukuki süreci takip edebilirsiniz.
Medya Derneği ve Üniversite Medya Birliği ortaklığıyla 40 üniversitede yapılan araştırmaya göre gençler internet haber sitelerini gazetelere tercih ediyor.
Aynı şekilde, haberlerin altına yorum yazabilir; eklenen yorumları okuyarak habere ilişkin farklı görüşleri tespit edebilirsiniz. Bu nedenle internet haber siteleri – ılık bir Pazar sabahı bir fincan çayını alıp, gazetenin sayfalarını ağır ağır çevirmeyi sevenleri tenzih ederek yazıyorum – pek çok kullanıcıya artık daha cazip geliyor. TÜİK’in 2016 yılına ait internet kullanım istatistiklerine göre, Türkiye’deki internet kullanıcılarının %69’u interneti online haber ve gazete okumak için kullanıyor.
Ayrıca basın yoluyla okuyucularına ulaşan pek çok basılı gazete kuruluşu, online haber sitesi uzantılarıyla normalde ulaştıkları okuyucu sayısından çok daha fazlasına, çok daha kısa sürede ulaştıklarını ifade ediyor.
Pek tabii, internet haberciliği yoluyla basılı yayın tüketimi de azalıyor. Böylece kağıt kullanımı azalmış oluyor. Öte yandan, gazetelerin karbon dioksit emisyonunu arttırmadığı, tam tersine, gazetelerde kullanılan karbonun atmosferden arındırılarak doğaya olumlu yönde katkı sağladığı ortaya çıktı[1]. Bu bakımdan internet haber siteleri ve kağıt gazeteler arasında bir fark kalmıyor.
5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun uyarınca, internet haber siteleri “yer sağlayıcı” olarak tanımlanmıştır. Diğer bir ifadeyle, okuyucuya sunulan her türlü verinin (yazı, fotoğraf, video, istatistik vb.) kaydedildiği, işletildiği, bakım ve güvenliğinin sağlandığı internet haber siteleri yer sağlayıcıdır.
Yer sağlayıcının amacı hizmet sunmaktır. Yer sağladığı içeriği kontrol etmekle yükümlü değildir. Dolayısıyla, bir internet haber sitesine başkası tarafından yüklenmiş hakaret içerikli bir yazıdan internet haber sitesi sorumlu olmayacaktır. Ancak hakaret içerikli yazının bu siteden kaldırılması talep edildiği anda, haber sitesi söz konusu içeriği kaldırmakla yükümlüdür.
Yukarıdaki senaryo, başkası tarafından yüklenmiş hukuka aykırı içerikler bakımından geçerliydi. Eğer söz konusu veri, o haber sitesi tarafından okuyucuya sunulduysa, bu sefer sitenin sorumluluğu başlayacaktır. Özetle, internet sitesinin size sunduğu içerik ve içeriğin altına eklenmiş diğer okuyucu yorumları bakımından farklı sorumluluklar söz konusudur. Çünkü internet haber siteleri, okuyucularına kendi sundukları veriler bakımından sorumludur. Kullanıcının paylaştığı bir veri içerik yönünden hukuka aykırıysa, kullanıcı kişisel olarak sorumlu olacaktır.
Kullanıcılar içeriklere yaptıkları yorumlardan dolayı sorumludur.
Her ne kadar internet haber sitelerinin kendisi paylaşmasa da, her türlü içerikten sorumlu tutulması gerektiğini öne süren görüşler bulunsa da, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 20. maddesine göre, cezalar şahsidir. Bu da demek oluyor ki, bir kişi ancak kendi suç fiili bakımından sorumlu tutulabilir ve cezalandırılabilir. Kimse bir başkasının işlediği suç dolayısıyla cezalandırılamaz. Dolayısıyla internet haber sitelerinin sitede bulunan her türlü içerikten sorumlu olmadığı kanısındayım.
Bu düşüncemi destekler nitelikteki Yargıtay kararından[2] kısaca bahsetmek istiyorum. Vidivodo adlı video paylaşım sitesine hak ve eser sahibinden izin alınmaksızın yüklenen filmden dolayı, eser sahibi davacı tazminat talep etmiştir. Yerel mahkeme sitenin sadece yer sağlayıcı olduğunu, içeriği bizzat sağlamadığını ileri sürmüş; siteye yüklenen sayısız videonun site işleteni tarafından tek tek kontrol edilmesinin imkansız olduğuna hükmetmiştir. Yargıtay da söz konusu kararı onamıştır.
İnternet haber sitelerinde paylaşılmış olan bir haberin sosyal medya sitelerinde tekrar paylaşılması (retweet vb.) konusunda pek çok doktrin görüşü bulunmaktadır. Baskın görüşe göre, söz konusu içerik ancak paylaşım amacına göre suç teşkil eder. Bu nedenle söz konusu hukuka aykırı içeriği yayma, dağıtma amacınız varsa, içerik sağlayıcının sorumluluğunu paylaşmış olursunuz. Bu amaç da yine 5651 sayılı kanundaki “sunuş biçiminden bağlantı sağlanan içeriğin benimsendiği ve bu içeriğe ulaşılmasının istendiği” ifadesi kapsamında değerlendirilecektir.
Hukuka aykırı bir haberin tekrar paylaşılmasındaki sorumluluk paylaşım amacına göre belirleniyor.
Son olarak, internet haber siteleri artık gazeteleri ikinci planda bırakmaya başladı. Hatta son zamanlarda tek bir internet haber sitesini takip etmek yerine, Flipboard ve Bundle gibi pek çok haber sitesini derleyen uygulamaları kullanmaya başladık. İnternet haberciliğinin önümüzdeki yıllarda ne kadar gelişip değiştiğini hep birlikte göreceğiz.
*Bilişim hukukuna ilişkin mevzuat sık değiştiğinden, yukarıda derlediğim bilgileri kullanmadan önce lütfen güncelliğini kontrol edin:)
KAYNAKÇA:
- [1] https://www.nytimes.com/2009/04/20/technology/20green.html
- [2] Yargıtay, 11.HD, 30.06.2014, 2014/6453 E, 2014/12510 K.
- http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21779
- Evci, Ö. (2007). İnternet Medyası ve 5651 Sayılı Kanun, Ankara Barosu Dergisi, Sayı:2007/2.
- Doğu, A. H. (2016). Bilişim Hukuku: Bilgi ve İletişim. Bursa: Ekin.
