Dünyanı en büyük 2. Ekonomisi olan Çin, büyümeye devam ediyor. Küresel büyümenin lokomotifi durumundaki Çin, 2013 yılının 2. Çeyreğinde büyüme oranını %7,5 olarak açıkladı. Çin bir önceki çeyrekte %7,7 oranında bir büyüme göstermişti. Daralmanın etkisiyle büyüme oranı geçtiğimiz yıllara göre gerilemiş olsa da %7,5lik bir büyüme oranı ile yakın takipçileri; ABD, Japonya ve Almanya’nın büyüme oranlarına kıyasla önde gözüküyor. Çin, ikinci çeyrek rakamları ile birlikte ilk yarıda % 7,6 oranında bir büyüme göstererek beklentileri haklı çıkardı. Ülke, 1999 yılından günümüze kadar, ilk kez geçen yıl %7,8 büyüyerek yavaşlamaya başlamıştı. Çin’de üretim son 11 ayın en düşük verilerini gösterirken, buna sebep olarak küresel piyasalardaki talebin azalması gösterilebilir. Çin ekonomisinin, dış ekonomilere bağımlılığı göz önüne alınınca, iç ve dış piyasalardaki talepte gözlenen düşüş değişmeden Çin ekonomisinde bir iyiye gidişatın beklenmesi yanlış olur.
Şekil 1: Büyüme Oranları (%) (Çin)
Çin’de sanayi üretimi yılın ilk yarısında %9,3 artış gösterirken, sabit varlık yatırımları ise % 20,1 seviyesinde kaldı. Çin yönetimi ekonomisin iç tüketime yönlendirmek için girişimlerde bulunuyor. Çin’de perakende satışların da geçen yıla göre %12,7 artış gözlendi. Elektrik tüketimi, Çin’de ekonomik haraketliliğin bir göstergesi olarak algılanıyor. Şekilde de görüldüğü gibi, yılın ilk 6 ayında Çin’de elektrik tüketimi % 5,1 oranında artış göstererek 2,5 trilyon kilovatsaate ulaştı. Tüketimin haziran ayında %6,3 oranında artış yakalayacağı ve 438,4 milyar kilovatsaate ulaşacağı Çin Ulusal Enerji İdaresi tarafından belirlendi. Büyümede yavaşlayan Çin yönetimi bu sene için % 7,5 seviyesinde büyüme hedefliyor. Piyasa analistleri Çin ekonomisinin yavaşlama eğilimine devam edeceğini savunuyor. CNBC’nin haberine göre 10 yılın sonuna doğru Çin’de ortalama büyümenin yüzde 4 ila 5 seviyesine inebileceği belirtildi. Japon Finans kuruluşu olan Nomura’ya bağlı çalışan ekonomistler ise Çin’in 2014 yılı ilk çeyreği için büyümü oranı tahminlerini yüzde 6,9 olarak açıkladılar, 2013 yılının ikinci çeyrek tahminleri ise %6,5. Uzmanlar tahminleri aşağı çekmelerine 3 faktörün sebep olduğunu söylerken, ilk olarak Çin hükümetinin büyümenin niceliğinden çok niteliği ve sürdürülebilir olup olmaması ile ilgilendiklerini belirttiler. Çin’in uzun süreli kredi küçültme, yani borç vermeme dönemine girmesi ve çalışma yaşındaki nüfusun azalması diğer iki neden olarak belirtildi. “ Çalışma yaşındaki nüfus 2012’de 20 yıldan bu yana ilk kez düştü ve bu düşüş eğilimi 2014’te de muhtemelen devam edecek. Yapısal reformlara dair iyileşme hızı yavaş. Hükümet son beş yılda özel yatırımı teşvik edecek yönergeleri iki kez duyur ama somut eylem sınırlı oldu”(Zang ve Chen). Nomura uzmanları aynı zamanda hükümet politikalarının da tahminlerin aşağı çekilmesinde etkili olduklarına acıkmalarında yer verdi. Çin ekonomisi hakkında bir çok görüş olsa da, ekonomistler henüz bir görüş birliğine varamamış olsada, çoğu göstergeler Çin’deki yavaşlamanın süreceğini gösteriyor.
Şekil 2: Sektörel Gelişim
Çinde yeni bir yavaşlama dönemini öngören tek kurum Nomura Holdings değil, İngiliz Finans kuruluşu olan Barclays ve HSBC’de bu yavaşlamayı öngören kuruluşlar arasında.
Markit ve HSBC’nin ortak hazırladığı PMI endeksine göre Çin’de daralma sürüyor. PMI endeksine göre, endek 50’nin üzerini işaret ediyorsa büyüme, 50ye eşit ise bir değişme beklenmiyor anlamına gelmekte. Şekil 3 2004 – 2013 yılları için Çin PMI endeksini sunmaktadır. Şekilde görüldüğü gibi Çin’de PMI endeki 50nin altında seyrediyor, buda daralmaya işaret olarak yorumlanabilir. HSBC ve Markit’in birlikte yayınladığı sonuçlara göre, Çin’de Temmuzda hizmet sektörü aktivitesi ikinci ayda da 51.3 oldu. HSBC’ye göre veri tarihsel açıdan zayıf olmakla birlikte, yine de 50 eşik puanın üzerinde gerçekleşti. Çin’de Haziranda 49.8 olan bileşik pmi endeksi ise Temmuzda 49.5’e gerileme gösterdi. Çin hükümetinin verilerine göre, Çin’in resmi pmi endkesi ise Temmuzda iyileşme gösterdi. Çin’de Haziranda 53.9 olan hizmet sektörü pmi endeksi Temmuzda 54.1’e yükseldi. İngiliz finans kuruluşu Barclays, Çin ekonomisi için ürkütücü bir senaryo yayınladı. Bu senaryoya göre Çin’de büyümenin önümüzdeki yıllarda yüzde 3’e inmesinin olası olduğu belirtildi. Bununla birlikte emtia piyasalarının ve dünya ekonomilerine olabilecek etkiside incelendi. Önümüzdeki yıllarda olası yüzde 3’lük büyüme halinde bakırın yüzde 60’dan fazla , çinkonun yüzde 50, petrolün varil fiyatınınsa 70 dolara düşeceği tahminlerinde bulunuldu
Şekil 3: PMI Endeksi (Çin)
Gerek PMI verileri, gerek Çin Başbakanı’nın uyguladığı finansal reformlar, piyasa analistlerini ortak bir noktada buluşturuyor. Önemli finansal kuruluşlar ve uluslararası piyasa uzmanları, farklı gereçler öne sürseler de, tek bir noktada birleşiyorlar. Çin’deki büyümenin yavaşlamaya devam edeceği ekonomistlerin ortak düşüncesi. Bu yavaşlama ile beraber emtia piyasalarındaki değişim, ve dünya borsalarına etkileri hakkında farklı fikirler ortaya atılıyor. Bütün bu veriler ışığında, dünyanın en büyük 2. Ekonomisi olan Çin’deki yavaşlamanın süreceği açık bir şekilde anlaşıabilir, uzmanlar büyümenin bir anda hız keseceğini öngörseler dahi daha sonra hızlı bir şekilde bir toparlanma beklediklerini de belirtiyor.
