Gini, Suç ve Eşitçilik
Eşitsizlik denince akla ilk gelen görüngünün, gelir eşitsizliği olması gayet doğal çünkü insan yaşantısı içerisindeki önemli katlaşımlardan biri. Tabi ortada insanları ve sayıları ilgilendiren bir konu olur da bunu ölçmeye çalışan çıkmaz mı? Gini endeksi bu iş için oluşturulmuş olan istatistik aracı. İtalyan sayıtımbilimci[i] Corrado Gin’nin 1912’de ortaya koyduğu bir katsayı. Peki, bu cin midir nedir diye baktığımızda görüyoruz ki bu katsayı bir ortamdaki eşitsizliği ölçmek için kullanılıyor. Şu anki ilgi alanım ise gelir eşitsizliğinin ölçümü ve Gini endeksinin diğer alanlarla olan ilgileşimi[ii] .
Gelir eşitsizliğinin ölçümü olayı, biraz karmaşık zira gelirlerin ölçümü işlemi bazı sınırlandırmalara dayanıyor. Örneğin, en basitinden yasadışı para akışını ölçemiyoruz dolayısıyla da bu işlerden nemalanan kimselerin gelirleri hakkında bir bilgimiz yok. Yine de Gini endeksinin sağladığı veriler eşitsizlik oranlarına ışık tutuyor. Varlık eşitsizliğinin ölçümü ise hak getire zira vergi cennetlerinden tutun başka kişilerin üzerine olan varlıklar, bunu olanaksız kılıyor. Ama biz gelir eşitsizliğini ve Gini endeksini ele alırsak ilginç görüngülerle ilgileşimi var. Örneğin, ülkelerin şiddet suçu oranları ve Gini endeksi arasındaki bağıntı enteresan bir görünüm arz ediyor. Çünkü ilişkiyi birebir gözlemleyebiliyorsunuz. Bu ilişkinin neden kaynaklandığına dair sosyal bilimlerin türlü alanlarından uzmanlar değişik önermelerde bulunmuşlar. Benim için en ilgi çekeni şu oldu: Gini endeksi az olduğu sürece bir yerin çok varsıl veyahut çok yoksul olması önemli olmaksızın katlaşımın en altındaki insanlar aradaki uçurumu aşılamaz olarak görüyor. Ve eğer bir hiyerarşinin en altındaysanız serotonin düzeyiniz az oluyor, bu da sizi bunalıma sürüklüyor. Nihai olarak da suça eğiliminiz artmış oluyor. Bu açıklamanın ışığında ilerleyecek olursak günümüzde insanların bunalıma girmesinin bir nedeni de gini endeksi olabilir. Çünkü Gini endeksi belirli bir ortamdaki bireyler arasında karşılaştırma yapıyor ve sosyal medyanın bütün ortamları birbirine bağladığı bir dünyada, her gün İnstagram’da gününü gün eden insanları gördüğümüz dünyada, Gini endeksinin sınırlarını fazlasıyla genişletmiş oluyoruz.
Bu suç oranları ve Gini endeksi arasındaki ilgileşimin bir başka tarafı akla Weber’i getiriyor. Çünkü Weber en iyi devleti, kendi toplumunu tek bir güç sınıfı altında birleştirebilen devlet olarak tanımlıyor. Bu da Gini endeksi ve suç oranlarından doğan görüngü ile birebir uyumlu bir ifade. İnsanların aynı ortamı paylaşan kesimlerinin bu sıkıntıları yaşamamasını bir yana bırakırsak, ortamdaki eşitliğin doğada bile yararları var. Zebraların veya uskumru gibi sürüler halinde dolaşan hayvanların avcılardan en iyi korunma aracı benzerlikleri ve bir arada olmalarıdır. Çünkü avcılar herhangi birini imleyip saldıramıyor. Bu sayede de hayvanlardan korunmuş oluyor.
Her ne kadar Gini endeksinin sağladığı veriler ışığında bir toplumdaki gelir eşitliğinin birçok iyi yanı olduğunu görsek de her şey gibi bunun da sıkıntılı yanları vardır. İnsanların tümünün eşit olduğu bir toplumda sanatçı ve yeni işler keşfeden kimseleri barındıramazsınız. Zira bu insanlar yaşamlarını bilinmeyen ve bilinen arasında geçirirler(Jungian Kargaşa-Düzen ikilemi). Dolayısıyla, sürekli bir eşitsizlik kaynağı olacaklardır. Düşünün ki bir kişi yeni bir iş alanı keşfetti. Bu işi uygulamaya geçirip bundan kazanç sağlamaya başladığı anda eşitlik bozulur. Çok bir kazanç sağlamasa bile insanlara yarar sağlayabilen bir etkinlikse yeni bir hiyerarşi kategorisi yarattığı için ve bu hiyerarşi, eşitliğin başladığı koşullardaki durumda var olmadığı için yine eşitlikçi yapının bozulduğunu görürüz. Yine herhangi bir yaratıcı etkinlik bu görüngüyü yinelemekten başka bir şey yapmayacaktır. Ayrıca, Pareto ilkesinden dolayı tüm bu eşitlikçi yapının ilk elden kurulması olanaksız. Rothbard’ın dediği gibi kuramda çalışmayan bir şeyin kılgısal olarak çalışacağını sanmak bir yanılgıdır. Ancak gecekonduları ve gökdelenleri kıyaslamaya çalışacak olursak gecekonduların miri arazilere inşa edildiğini unutmamak gerek.
[i] Sayıtımbilim: İstatistik
[ii] İlgileşim: bağıntı, korelasyon
Kaynakça
- https://www.investopedia.com/terms/g/gini-index.asp
- http://www.oecd.org/social/income-distribution-database.htm
- PABLO , P. A. B. L. O., LEDERMAN, D. A. N. I. E. L., & LOAYZA, N. O. R. M. A. N. (2002). INEQUALITY AND VIOLENT CRIME. Journal of Law and Economics.
- Rothbard, M. N. (2000). Egalitarianism as a revolt against nature and other essays. Auburn, Ala: Ludwig Von Mises Institute.
- https://highexistence.com/carl-jung-artistic-impulse/
