Üniversite okumak her ne kadar meşakkatli olsa da bu süreçte ailemiz tarafından belki de bizden tek istenen şey dersleri başarıyla geçip diplomamızı almamızdır. Üniversiteyi bitirip de çalışma hayatına başlayınca artık deyim yerindeyse bir “yetişkin” olup daha önce öğrenmesek de pek çok şeyden anlamamız ve kendi ayaklarımız üzerinde durabilmemiz beklenir. Yaşımız küçükken bu tarz şeyleri bilmememiz “sevimli” ya da “hoş görülebilir” iken yetişkin olduğumuzda bunlar önümüze “eksiklik” olarak çıkar.
O halde yol yakınken kendi kendimize yetebilmemiz için bazı temel becerileri öğrenmemiz ve uygulaya uygulaya geliştirmemiz önemli. Peki, bu beceriler neler olabilir?
Öncelikle aç kalmamanıza yetecek kadar yemek yapmak, çamaşır makinesi kullanmayı bilmek, farklı kıyafetlerin nasıl ütüleneceğini bilmek, acil durumlarda sökük ya da delik dikebilmek, yaşadığınız mekanın temizliği (hangi ürünün nerede kullanılacağı gibi), gelir-gider hesabınızı iyi yapıp aybaşını iple çekmemek (hatta mümkünse beklenmedik durumlar için para biriktirmiş olmak) bunlardan birkaçı olarak sayılabilir. Geçenlerde bir muhabbet sırasında arkadaşlarımın da bu son konu hakkında daha fazla bilgi edinmek istediklerini fark ettim. O yüzden ben de bu yazımda gelir-gider hesabından bahsetmek istiyorum.
An itibariyle çoğumuzun maddi anlamda ailesine bağımlı olduğunu tahmin ediyorum çünkü bir yerlerden burs alıyorsanız bile bunu yüksek lisans için biriktiriyorsunuzdur. Lakin, mezun olup işe başladıktan sonra ailenizden maddi yardım almaya devam etmek ya mümkün olmayacaktır ya da sizin içinize sinmeyecektir. O yüzden ayağınızı nasıl yorganınıza göre uzatacağınızı ve maaşınız bitmeden nasıl ayı çıkaracağınızı hesaplamalısınız. Bunun en güzel yolu da şimdiden düzenli bir gelir-gider defteri tutmak ya da bilgisayar üzerinden bütçenizin takibini yapmak.
Bütçe Tutarken
- Öncelikle aylık gelirinizin ne olduğunu bilmelisiniz. ( Spor ya da başarı bursunuz varsa bursunuz, alıyorsanız ÖÇP geliriniz, aileniz ek kart verdiyse hangi makul tutara kadar harcamanıza izin veriyorlarsa o…)
Gelirinizi tespit edin
- Sonra her ay sabit olarak ödemek zorunda olduğunuz giderleri tespit etmelisiniz. Telefon faturanız, aracınızın benzini ya da tek başınıza eve çıktıysanız kira ve elektrik-su masraflarınız gibi. (Aylık kahve masraflarınız bir zorunluluk değil, o yüzden sabit giderlerinize yazmayın!)
Sabit harcamalarınız neler?
- Sonra arada kalan miktarı haftalara bölerek bir haftada ortalama ne kadar harcama yapabileceğinizi belirlemeniz gerekiyor. (Tabii eğer ay başında toptan market alışverişi yapıyorsanız o haftaya çok, diğerlerine daha az olacak şekilde kalan miktarı paylaştırmalısınız.) Burada amaç bu miktara göre günlerimizi daha iyi organize edebilmek. Örneğin, bir hafta içinde her gün üç öğün yemek yiyorsanız ve harcamak için günlük 20 liranız varsa. Kahvaltıyı market alışverişiniz içinde daha önceden hesaplanmış olan malzemelerle evinizde/yurdunuzda, öğle yemeğini yemekhanede (an itibariyle 4,40 ₺) ve akşam yemeğinizi de kalan 15,60 ₺’nizi aşmayacak şekilde dışarıda yiyebilirsiniz. Ya da: “Kahvesiz olmaz!” diyorsanız, akşam yemeğini de yemekhanede yiyebilirsiniz.
Ne zaman maksimum ne kadar harcayabileceğinizi bilin.
- Tabii her zaman kötü zamanlar için bir kenara para ayırmak da gerekir. Ya da ileride yatırım planlarınız varsa bunlar için. Muhasebe dersimizde kenara koymanız gereken bu oranın “kazandığınız paranın %30’u” olduğunu duymuştum ama şu an konumuz “maaş”tan ziyade “harçlık” olduğu için bu konuyu fazla detaylandırmayacağım.
Yapabiliyorsanız düzenli birikimler yapın.
- Bu bütçeyi bir ay bile tuttuğunuzda paranızı en çok nerelere harcadığınızı, nerede zorunlu olmayan ve kısılabilecek harcamalar yaptığınızı rahatça görebilirsiniz ve sonraki ay da bu aydan çıkardığınız dersleri uygulayarak kendinizi ne kadar daha geliştirebileceğinizi görebilirsiniz.
Zorunlu olmayan harcamalarınızı fark edin.
- Ayrıca bu bütçede “kişisel gelişim” şeklinde bir kalem oluşturup, gittiğiniz konserlere, katıldığınız seminerlere, aldığınız kitaplara ne kadar para harcadığınızı görüp kendinize yaptığınız yatırımın belli bir seviyenin altına düşmemesi için uğraşabilirsiniz.
Kişisel ve kültürel gelişiminizi de unutmayın!
Şahsen, her zaman için gelir-gider hesabı tutmanın dar durumda kalmamak ve kimseye muhtaç olmamak için önemli olduğunu düşünmüşümdür ve hep “edinilecek alışkanlıklar” listemde yer almıştır ancak yakın zamana kadar kafamda bir şablon oluşturamadığım için hiç denememiştim. Geçenlerde tesadüf eseri Microsoft’un kullanıcılar ve özellikle üniversite öğrencileri için bu işi oldukça kolaylaştıran Excel dosyaları paylaştığını keşfettikten sonra ben de bütçemi düzene sokmaya başladım.
Sitede pek çok konuda hazır Excel tabloları mevcut. Benim bu ara kullandığım bu (birkaç başlığı değiştirip aylık ayrı dosyalar açıyorum):
Örneğin “other loans”u silip yerine “eating out” yazabilirsiniz
Ama isterseniz başka seçenekler de mevcut. Ayrıca internette başka tablolar da mevcut. Daha iyisini bulursanız beni de haberdar ederseniz sevinirim.
Ayrıca özellikle yurtta kalan arkadaşlarımın merak ettiği başka bir konu daha vardı: Acaba yurtta yemek yapmak mı daha hesaplı yoksa yemekhaneden ve dışarıdan yemek mi? İlk duyduğunuzda direk “Tabii ki pişirmek daha hesaplı olur!” diyebilirsiniz ama eğer yurtta tencere ve tavanız yoksa (ki bunlarla da bitmiyor tabak, çatal, bıçak, bulaşık deterjanı, bulaşık süngeri…), ya da sürekli kullanacağınız yağ, tuz, salça gibi temel malzemeler yoksa onları almak yerine kısa vadede yemekhaneyi tercih edebilirsiniz. Ancak uzun vadede basit bir spagettiyi bile düşünürseniz, dışarıda 15,00₺, markette 1,50₺ olduğunu varsayalım (ve bir paketten de 4 pişirimlik makarna çıktığını); dışarıda yiyeceğiniz tek sefere karşın yurtta 40 gün spagetti tüketebilirsiniz. O yüzden bir kere bu temel malzemeleri giderdikten sonra yurtta kendi yemeğinizi pişirmenin daha uygun olacağını söyleyebiliriz.
Ben de bu bilgiler ışığında bir ay boyunca zaruri olmayan harcamalarımı olabildiğince kesip, (sağlığını sekteye uğratmadan) ekonomik olarak bir öğrencinin bazal metabolizması ne olabilir bunu araştırmaya çalışacağım. Siz de uyguladığınız ve işe yarayan başka fikirler varsa bunları aşağıda paylaşıp daha çok kişinin faydalanmasını sağlayabilirsiniz. Bir sonraki yazıda görüşmek üzere…
Kaynakça
https://money8matters.files.wordpress.com/2012/10/college-budget-1.jpg
https://templates.office.com/en-us/College-budget-TM10336268
https://www.youtube.com/watch?v=ORpmCLllTDM
https://56.media.tumblr.com/f64cd5d633bc1545704a306ffc9236bf/tumblr_o2k9peHv1m1uslvaso1_500.jpg
http://www.ziraat.com.tr/tr/Ticari/PublishingImages/vadeli_yabancipara_mevduat_hesabi.jpg
http://i.milliyet.com.tr/YeniAnaResim/2013/05/05/fft99_mf3253388.Jpeg
http://cdn.yeniakit.com.tr/images/news/625/kabarik-faturalar-telafi-edilecek-h1423307808.jpg
http://1.bp.blogspot.com/-HZxxF-6a2I0/VAQLS4_oBHI/AAAAAAAAAB8/_3IvtaCgKHs/s1600/3-jars-allowance.jpg
https://www.thebeijinger.com/sites/default/files/thebeijinger/blog-images/314889/1280px-wicked_at_the_omaha_orpheum_theater.jpg
http://cdn.nasilkolay.com/static/TBR6I/excelde-butce-nasil-cikartilir_646x340.jpg
http://www.mysticmedicine.com/wp-content/uploads/2014/05/Shopping-bags-Monbiot-008.jpg
http://bakedbree.com/wp-content/uploads/2010/09/meatballs_22.jpg
