Hukuk 4.sınıf öğrencilerinden Bilkent L.I.F.E Kulübü kurucu başkanı Mustafa Raşit Boyraz ile içeriği birbirinden oldukça farklı olan stajlarıyla ilgili bir röportaj yaptık. Arkadaşımız hem staj yaptığı kurumların özelliklerini anlattı hem de staj yapılırken dikkat edilmesi gereken noktalar hakkında bazı tüyolar verdi.
Merhaba Raşit. Bildiğim kadarıyla hazırlık okuduğun yıldan beri okul dışında da kendini geliştirmeye yönelik seminer, kurs, staj gibi faaliyetlere katılıyorsun. Nerelerde ve ne zaman staj yaptın?
Merhaba. Hazırlıkta bir sene SETA’nın hukuk ve insan hakları biriminde staj yaptım. Sonra SETA’nın siyaset birimine geçtim. İkinci sınıfa geçtiğim yaz, staj yapmak için SETA’nın Kahire ofisine gittim. Orada bir aylık bir programım
ız olacaktı, programımızda cumhurbaşkanlığı sarayını ziyaret ve Muhammed Mursi ile görüşme gibi planlar vardı; ama biz gittikten yaklaşık 10 gün sonra darbe oldu, biz de programı tamamlayamadan geri döndük. İkinci sınıfta Stratejik Düşünce Enstitüsü’nde Genç Akademi programına katıldım. Bu dönem aynı zamanda L.I.F.E Kulübü’nü kurduğum için SETA’daki stajımı biraz zayıflattım. Bu sene başından beri SETA’da -artık stajyer olarak değil de asistan olarak- çalışıyorum. Geçtiğimiz yaz Legal 500’daki avukatlık bürolarından birisi olan Göksu-Safi-Işık Avukatlık Ortaklığı’nda (GSI) staj yaptım. Orada avukatlığın zirvesini gördüğümü düşünüyorum. Onun dışında geçen yaz Başbakanlıkta da kısa süreli bir staj yaptım.
Bahsettiğin stajların içeriği birbirinden oldukça farklı, istersen hepsini ayrı ayrı konuşalım. Öncelikle SETA gibi think-tank kuruluşlarına her öğrenci aşina olmayabilir. SETA nasıl bir kuruluştur, ne gibi çalışmalar yapar?
Think-tank kavramı, Türkiye’de yeni bir kavram olmasına rağmen, ABD ve Avrupa’da bu tür kuruluşlar köklü bir geçmişe sahip. SETA 2005’ten sonra kendisini göstermeye başlayan bir think-tank kuruluşu. Türkiye’de ORSAM ve SDE gibi başka think-tankler de var; fakat SETA’nın özelliği daha önce kurulmuş olup onlara göre daha profesyonal olması. Şu an Washington, İstanbul ve Ankara’da ofisi var. Kahire ofisi darbe dolayısıyla artık faal değil. SETA’nın siyaset, ekonomi, insan hakları, dış güvenlik, toplum sağlığı araştırmaları, eğitim gibi belli başlı çalışma masaları var. Her masanın spesifik çalışma alanları var ve her masanın çalışanları o alanı belli ölçülerde birbirleri arasında bölüşmüş vaziyetteler. Mesela dış politika masasında Ortadoğu, Balkanlar, Kafkaslar, Pasifik gibi farklı bölgeler, farklı kişiler tarafından çalışılıyor. Ben insan hakları masasında çalışıyorum. Biz yeni anayasa çalışmaları, yargı reformu gibi gündemde olan konular üzerine paneller düzenliyoruz, analizler yazıyoruz. Türkiye’nin dört bir yanından yetenekli akademisyenlerin desteğiyle yazılan analizler doğrudan yasama faaliyetinde bulunan kişilerin önlerine gidiyor ve bu kişilerin politikalarını belirlemelerinde etkili oluyor.
SETA stajının sana neler kattığını düşünüyorsun?
Gerçekten bana ufuk açtı. Think-tank kuruluşlarının nasıl çalıştığını her aşamasında bulunarak öğrendim. SETA’da hem güncel hem de akademik yönü olan çalışmalar yapılıyor. “Akademik gazetecilik” diyorum ben buna. Analizleri hep güncel konular üzerinden yapıyoruz ama bizim yazdığımız yazının bir gazetecinin yazdığı yazıdan farklı olması gerekiyor. Daha damıtılmış, akademik, nitelikli bir yazı olmak zorunda. Yazılarda akademi ve gazeteciliği birleştirmiş oluyoruz. Bu anlamda bana çok şey kattı. Yazmayı öğrendim diyebilirim. Bunun dışında SETA aslında benim gözümde bir mektep. Bütün hocalarım girdiğim günden beri nerede staj yapacağımdan okuyacağım kitaba kadar her konuda bana tavsiyeler verdiler. Şu an son sınıf öğrencisiyim. Yeni bir hayata başlamanın eşiğindeyim. Ve yine hocalarıma danışıp nasıl bir yol haritası çizmem gerektiği konusunda tavsiyelerini alacağım.
Geçtiğimiz yaz bir hukuk firmasında staj yaptın. Başvuru süreci nasıldı, mülakata tabi tutuldun mu?
CV’mi gönderdim. Görüşmeye gittiğimde önce Türkçe-İngilizce çeviri yaptırdılar, ardından mülakata geçtik ve kabul edildim.
Sence bu firmaya staja kabul edilmende neler etkili olmuştur? Yeterlilik koşulları nelerdir ve bu koşullardan hangilerinin daha önemli olduğunu düşünüyorsun?
Akademik başarı açısından bakarsak ortalamam çok da yüksek değil; ama belki ÖSS başarımın etkisi olmuştur. Bunun dışında sosyal faaliyetlerin, kulüp başkanlığının, SETA stajımın çok etkisi olduğunu düşünüyorum; zaten onlar da böyle olduğunu ifade ettiler. İngilizcem fena değil, staj boyunca yabancı müvekkillerle İngilizce iletişim kurabildim. Bilkentli olmam da staja kabul edilmemde etkili oldu.
Firmada staj yapmadan önce ne gibi beklentilerin vardı? Firma bu beklentilerini karşıladı mı?
Beklentimi kesinlikle karşıladı, epey beğendim. Müvekkil portföyü, yaptıkları işler beni etkiledi. Üçüncü Havalimanı projesini yürütüyorlar, böyle dev bir projeye şahit olmak çok güzel oldu. Yaz stajyeri olmama rağmen müvekkillerle görüşmelere katıldım, yabancı müvekkillerle çalışmak güzeldi. Onun dışında, GSI’da kişinin kendisini özel hissetmesini sağlıyorlar. Mesela ilk gün masamda bir çiçek ve “Mustafa Raşit Boyraz, aramıza hoş geldin.” yazılı bir kart vardı. Tüm firma çalışanlarına “Mustafa Raşit bugün aramıza katıldı.” diye mail atıldı. Çalışanlar çok farklı görüşlere sahip insanla
rdı. Bu yönüyle aslında Bilkent gibiydi. Her görüşten, toplumsal katmandan insanlar birlikte uyum içinde çalışabiliyorlardı.
Stajdan sonra bu tür firmalar hakkındaki görüşlerinde bir değişiklik oldu mu?
Değişiklik oldu. Avukatlık yapmayı düşünmüyordum, sadece tecrübe etmek için gitmiştim; ama şu an avukatlık yapmayı düşünmeye başladım. Belli bir alan üzerine uzmanlaşmak gerektiği yönündeki kanaatim pekişti. Bu dönem alacağım dersleri de o açıdan düşündüm, çünkü 4.sınıfta alınan dersler uzmanlaşmaya yönelik dersler oluyor. Bazı derslerime bu alanda daha iyi olmalıyım düşüncesiyle yaklaştım. İngilizcenin ne kadar önemli olduğunu bir kere daha anladım. Biraz Arapça öğrenmiştim, ama başlangıç seviyesinde olduğumu bile söylemem. Bu kadar Arapça bilgisinin bile Arap müvekkillerle iletişimimde bana avantaj sağladığını fark ettim.
Senden sonra staj yapacak olan arkadaşlarına firmayı önerir misin?
Kesinlikle öneririm. Ama insan böyle bürolara gidiyorsa çalışmak zorunda kalacağını bilmeli ve çalışabileceğini düşünüyorsa gitmeli. “Yaşamak için mi çalışacağız, çalışmak için mi yaşayacağız?” ikileminde olan arkadaşlara GSI gibi büroları tavsiye etmiyorum, çünkü iş yoğunluğu gerçekten fazla.
İçeriği oldukça farklı iki staj yapmış olmanın sence avantajları var mı?
İki farklı cepheyi görme imkânı buldum, ileride ne yapmam gerektiği konusunda şu an daha somut düşünebiliyorum.
Sence diğer hukuk öğrencileri staj yapacakları yerleri seçerken nelere dikkat etmeliler?
Öncelikle ne istediklerine karar vermeliler: Kendi bürolarını mı açacaklar yoksa büyük bir büroda başlayıp devam etmek mi istiyorlar? Hangi alanlarda çalışmak istediklerine de karar vermeliler. Onun dışında, bazı bürolarda çalışacağınız departmanlar arası rotasyon var, bazı bürolarda yok. Mesela büroda rotasyon yoksa ve yasal stajınızda Corporate departmanına girdiyseniz bir sene orada çalışmalısınız, yani bir kere bile adliyeye gidip dilekçe yazmadan stajınızı bitirmiş olma ihtimaliniz var. Bu da avukatlığın bir kısmını hiç öğrenmemeniz anlamına geliyor. Dolayısıyla rotasyon olup olmadığını öğrenmekte fayda var. Büroların etik değerlere ne kadar değer verdiği önemli. Hiç etik değer tanımayan bürolar var. Seçtiğiniz büroyu, o büronun yaptığı işleri ve çalışma ortamını, sizden ne bekleyeceklerini bilmeniz gerekir ve bence bunları onlara mülakat sırasında sormakta bir sakınca yok. Bir de, İstanbul’da bir büro olmasını tavsiye ederim; çünkü Ankara’daki bürolar, İstanbul’dakilere göre küçük ve yaptıkları işin kalitesi bence oldukça farklı.
Peki, öğrenciler stajlarını yaparken nelere dikkat etmeliler?
İnisiyatif alabilmeliler. Ben staj boyunca hep bunu göstermeye çalıştım. Mesela hazırlamam gereken rapor için tapuyu aramam gerektiği söylendiyse ve orayı arayıp kayda değer bir şey bulamadıysam “Acaba başka ne yapabilirim, kitaba mı bakmalıyım, hocayı mı aramalıyım, başka bir yere mi gitmeliyim?” diye sorguluyordum. Bana söylenen ile sınırlı kalmıyor, inisiyatif alıyordum ve GSI’dan ayrılırken bana hem birim başında bulunan avukat hem mentorum hem ekip arkadaşlarım bu durumdan memnuniyetlerini dile getirdiler. Benim tavsiyem, istekli olduklarını göstermeliler. İşten kaçıyor gibi bir görüntü vermemeye kesinlikle dikkat etmeliler.
G.B: Üniversite hayatının son dönemindesin. Genel olarak hukuk öğrencilerine bir tavsiyen var mı? Örneğin hazırlık öğrencileri, birinci sınıflar ve ikinci sınıflar sence neler yapmalılar?
Hazırlık öğrencileri hayatlarını yaşasınlar. Birinci sınıflar bence derse devam etsinler, devamlılık çok önemli. Ben kimi zaman kulüp için kimi zaman SETA için kimi zaman tembellikten -çoğu zaman tembellikten- derslerime devamsızlık yaptım. Birinci sınıftan ikinci sınıfa geçerken staja gerek yok. İkiden üçe geçerken usul bilmedikleri için staj çok anlamlı olmayabilir, ama küçük bir büroya gidip gözlem yapmak faydalı olabilir. Üçüncü sınıftan dördüncü sınıfa geçerken bence mutlaka staj yapmalılar, hatta belki iki staj bile yapılabilir.
Mustafa Raşit Boyraz’a tecrübelerini bizimle paylaştığı için çok teşekkür ederiz.
