Oscar ve Sinemada Kadın Temsili

Akademi Ödülleri töreni, geçtiğimiz günlerde yapıldı ve Oscarlar sahiplerini buldu. Yılın En İyi Filmi Oscar’ını alan The Shape of Water (Suyun Sesi) En İyi Yönetmen dâhil 3 Oscar daha kazandı. Tüm bunların yanı sıra tören, önceki yıllara nazaran pek çok değişikliği bünyesinde barındırıyordu. Geçen yılın en iyi aktörü olarak bu yıl ödül takdim etmesi beklenen Casey Affleck, taciz suçlamalarından dolayı görevinden çekildi. İlk kez bir trans kadın ödül törenini sundu. Time’s Up (Zaman Doldu) hareketine dikkat çekildi, kadınların daha iyi olanaklara sahip olması gerektiğine vurgu yapıldı. Tüm bu gelişmeler kadın hakları açısından umut verici olsa da, acaba tablo gerçekten göründüğü gibi mi? Diğer bir deyişle, Hollywood filmleri kadınları gerçekten önemsiyor mu?

Kadınların film sektöründe erkeklerle eşit haklara sahip olma(ma)sı yıllardır gündemde olsa da, bu konuda objektif olabilmek pek çok insan için oldukça zor. Özellikle sinemada… Vermek istenilen mesajı herhangi bir detayın içine saklamak oldukça kolay, 25. kare ve sübliminal mesajlar da cabası. Bu gibi sıkıntılardan olsa gerek Alison Bechdel 1985’te, bugün kendi adıyla anılan bir test geliştirmiş. Test 3 aşamadan oluşuyor:

Filmde en az iki (ismi bilinen) kadın karakter olması
Bu iki kadın karakterin birbirleriyle konuşmaları
Konuştukları konunun bir erkek hakkında olmaması

Dolayısıyla, Bechdel testinin bir filmdeki kadınların erkekler üzerinden yaratılan karakterler olup olmadığını değerlendirdiğini söyleyebiliriz. Zira bu 3 şartı sağlamayan filmler testi geçemiyor ve kadınları erkeklerin hayatındaki figüranlar olarak göstermekten ileri gidemiyor. Tabii testin ilginç sonuçları da olabiliyor. Örneğin Avatar testi geçemezken, The Godfather: Part II (Baba II) sürpriz bir şekilde testi geçiyor.

Bechdel sonuçlarına göre Oscarlı filmlerin karnesi ne yazık ki pek iç açıcı değil. 1929’dan bu yana en iyi film ödülünü kazananların yalnız yüzde 49’u testi geçebiliyor. Bu da demek oluyor ki en iyi filmlerin yarısından fazlası kadın temsili konusunda gerçekten başarısız. BBC’nin yaptığı araştırmaya göre, En İyi Film Oscar‘ı alan Moonlight (Ay Işığı), Gladyatör ve Slumdog Millionaire gibi filmler ile bu yıl aday gösterilen iki farklı film de testten kaldı. Bu yıl En İyi Film Oscar‘ına aday olan Darkest Hour‘da ismini duyabildiğimiz iki kadın karakter var ancak birbirleriyle bir erkek dışındaki bir konuda diyalog kurmadıkları için, bu film de testi geçemiyor. İkinci Dünya Savaşı’nda geçen Dunkirk‘te ise ismi olan iki kadın karakter yok.

Yapılan başka bir araştırmaya göre, kadınların “gerçek anlamda” filmlerde yer aldığını söylemek çok güç. Annenberg Foundation adlı kuruluşun İngilizce konuşulan ülkelerdeki filmleri incelediği araştırması, tam da bu konuya parmak basıyor. Araştırma, 2016 yılında en çok izlenen 100 filmden sadece 34’ünde ana karakter ya da yardımcı karakterin kadın olduğunu gösteriyor. Bu 34 filmdeki kadınlardan sadece üçünde sinema dünyasında yeterince temsil edilmeyen ırksal ve etnik gruplardan karakterler bulunuyor. Bu 100 filmden sadece 11’inde beyaz kadın karaktere hiç yer verilmemiş.

Daha da kötüsü ise, bugün kadın temsilinin 1930’lardan daha geride olması. 1930’larda ödüllü filmlerin yüzde 60’ı, 1990’larda ise yaklaşık yüzde 70’i testi geçerken günümüzde bu oran yüzde 40’ı dahi geçemiyor. Bu yılın “en iyi filmi” Shape of Water, neyse ki testi geçerek durumu biraz olsun kurtarıyor. Sinemanın erkek egemenliğinden kurtularak kadınlara birey olarak daha çok değer vermesi ve kadınların hak ettiği değeri bulabilmesi dileğiyle…