Film İncelemesi: Ve Sonra Dans Ettik (And Then We Danced)

Not: Yazı, filme dair spoiler içermektedir.

Levan Akin’in üçüncü uzun metrajlı filmi olup, dünya prömiyerini Cannes Film Festivali’nin “Yönetmenlerin On Beş Günü” bölümünde yapan ve ayakta alkışlanan And Then We Danced, 15 Kasım’da “İsveç’in Oscar Adayı” olarak Türkiye’de vizyona girdi. Gürcistan’ın muhafazakar kesimi tarafından galasında protestolara ve saldırılara maruz kalan film o kadar sert ve cesur ki, Gürcü toplumunun belli bir kesimini rahatsız etmiş olması pek de şaşırtıcı değil. Zira And Then We Danced, sıradan bir LGBTİ+ filminden çok daha fazlası.

Film, ana karakter Merab’ın da bir parçası olduğu Ulusal Gürcü Dansı Topluluğu’nun dans provaları ile başlıyor. Merab’ın çocuk yaşta eşleştirildiği partneri Mary ile gerçekleştirdiği düet, hocaları Aleko’nun negatif eleştirilerine maruz kalıyor. Aleko; Gürcü dansının maskülen bir dans olduğunu, cinsellikten uzak olduğunu, dolayısıyla Mary’nin bakışlarının şehvetli olmaması gerektiğini, Merab’ın dansının ise fazlasıyla “yumuşak” olduğunu üstüne basa basa vurguluyor. Bu sahne ile birlikte seyircinin aklında Gürcü dansına dair ilk izlenim oluşmuş oluyor ve film boyunca Aleko’nun şu sözleri akıldan çıkmıyor: “Gürcü dansında zayıflığa yer yok!”

Filmin ilk dakikalarında ortaya çıkan, topluluktaki “yeni çocuk” olarak anılacak olan Irakli, hali tavrının rahatlığı ve orada bulunan bütün gençlerin aksine lafını esirgememesiyle fark yaratacak bir karakter olduğunun izlenimini veriyor. Batum’dan gelen ve Gürcü dansında gerçekten yetenekli olan Irakli herkesin dikkatini çekmekle kalmıyor, Merab’ın kendisini rakip olarak görmesine sebep oluyor. Irakli’yle Merab’ın bir rekabet olarak başlayan ilişkileri, film ilerledikçe bambaşka bir şeye dönüşüyor. Merab; Irakli ile cinsel yönelimini, arzularını, isteklerini, bir bakıma kendini keşfediyor. Dolayısıyla Irakli, Merab’ın hayatında büyük bir yer edinmiş oluyor.

İlerleyen sahnelerde, Merab’ın bir Gürcü restoranında garsonluk yaptığına şahit oluyoruz ve ardından kendisini ev ortamında gözlemleme şansını yakalıyoruz. Maddi durumunun iyi olmadığı bariz olan Merab; erkek kardeşi, annesi ve büyükannesiyle birlikte yaşıyor. Annesi ve babası geçmişte dans etmiş fakat Gürcistan’da yükselememiş, erkek kardeşinin dans kariyeri de –kendisinin vurdumduymazlığından dolayı- başlamadan sona ermiş olan Merab, aslına bakıldığında ailenin tek umudu gibi görünüyor. Ailedeki herkes günü atlatma derdindeyken, Merab’ın çok daha farklı hayalleri var. İşsiz annesi ve onları yıllar önce terk etmiş babası gibi olmak istemiyor. Zaman zaman bir pazarda çalışan babasını da ziyarete giden Merab, ebeveynlerinin bu haline şahit olurken, bir bakıma hayallerine daha da sıkı sarılıyor. Babasının “Gürcü dansında bir gelecek yok, sonun benim gibi mi olsun istiyorsun?” gibi laflarına kulak asmadan tutkusunun peşinden gidiyor. Son derece azimli ve çalışkan sayılabilecek Merab’ın dengesini ve düzenini, Irakli’nin hayatına girişi bozuyor denebilir aslında.

Gürcü dansının geleneksel oluşu, Gürcü ulusu için ne denli önemli olduğu ve hatta dansın “milli gurur” niteliğinde olduğu filmde sık sık vurgulanıyor. Seyirci bu tarz tanımlamalarla sadece Gürcü dansına değil, Gürcü kültürüne dair de fikir edinmiş oluyor. Bahsi geçen kültür gelenekçi, milliyetçi, muhafazakar, yer yer tutucu bile sayılabilir. Gürcü dansının geleceği olan bu gençler, aslında kendi kültürlerini de temsil ediyorlar bir nevi. İçinde bulunduğu dans topluluğunda yükselip kendisine saygın bir yer edinmek zorunda olan Merab ise; cinsel kimliğiyle Gürcistan’da kabul görmeyeceğinin, heteronormatif bir toplumun üyesi olduğunun son derece farkında. Dolayısıyla Irakli ile olan ilişkisini gizli tutuyor, cinsel kimliğiyle göz önünde olmamak için çabalıyor, dans hareketlerini daha maskülen hale getirmek için saatlerce çalışıyor, ve daha nicesi…

Kuir sinemada önemli yeri olan filmler arasına şimdiden girmiş olan filmin yönetmeni Levan Akin, son günlerde seyircisine “tanıdık” bir film sunmasıyla da konuşuluyor. And Then We Danced, -belirli açılardan incelendiğinde- İtalyan yönetmen Luca Guadagnino’nun törenlerden birçok ödülle ayrılan filmi Call Me By Your Name ile birçok benzerlik gösteriyor. Seyirci tarafından yapılan bu tespit her ne kadar yer yer doğru olsa da, iki filmi birbirinden ayıran çok önemli noktalar mevcut. Call Me By Your Name, İtalyan-Fransız-Amerikan kültür karmaşası içinde büyüyen, belirli bir maddi refah seviyesine erişmiş, entelektüel bir ailenin çocuğu olan Elio’nun cinselliğini keşfetme süreci üzerinden ilerlerken, And Then We Danced için olay çok farklı. Merab’ın içinde bulunduğu toplum açık görüşlü veya anlayışlı değil, yani durum Call Me By Your Name’deki durumdan fazlasıyla farklı. Bir filmdeki ana karakter heykellerle, sanatla, müzikle büyürken; diğer filmdeki karakter yoksulluk, tutunmaya çalışma, yargılanma gibi sorunlarla boğuşuyor. İki film birbirine benzer sahnelere sahip olsa da hikayeleri bambaşka, dolayısıyla karşılaştırma yapmak bir noktadan sonra anlamsız bir hal alıyor.

Son olarak üstüne konuşulması gereken bir sahne de final sahnesi. Merab’ın dans seçmelerinde sergilediği dansı izlediğimiz sahne, dakikalar boyunca tüyleri diken diken ediyor ve kalp atışlarımızı hızlandırıyor. Bütün film boyunca kalıplara uymaya çalışan, kendisinden beklenen rolleri oynamak için çabalayan Merab’ın kırılma sahnesi sayılabilecek bir dans sahnesi bu. Zira kendisinden beklenen Gürcü dansını kendi yorumuyla yeniden sergiliyor, başka bir deyişle “ve sonra dans ediyor”. Hocası durmasını söylemesine rağmen durmayan, hareketlerindeki feminen edasıyla “Gürcü dansıyla dalga geçmek” ile suçlanan Merab, final dansında bütün hayatını anlatıyor. Onun dansında aşkı görüyoruz; kalp kırıklıklarını, hayal kırıklıklarını, kendini keşfedişini, varoluşunu… Beş dakikalık bir dans sahnesinde bütün film, “film şeridi halinde” gözlerimizin önünden geçiyor. And Then We Danced, nefes kesen finali, Levan Akin’in kendine hayran bırakan yönetmenliği ve Merab karakterini canlandıran Levan Gelbakhiani’nin müthiş oyunculuğuyla asla akıllardan çıkmayacak bir film!

Kaynakça:

1.Fotoğraf https://www.filmloverss.com/levan-akin-and-then-we-dancedi-gurcistanda-nasil-cektiklerini-anlatti/

2.Fotoğraf https://www.filmloverss.com/yakinda-ve-sonra-dans-ettik/

3.Fotoğraf https://www.filmloverss.com/baska-sinemada-kasim-2019-ve-sonra-dans-ettik-and-then-we-danced/

4.Fotoğraf https://www.wannart.com/var-olmanin-dayanilmaz-hafifligi-and-then-we-danced/