”Nasıl meyve ağacı bahçıvana aitse, kadın da erkeğin mülküdür.”
18. yüzyıl sonları Fransa’sı, ekonomik olarak bitkin ve sosyo-kültürel olarak çatlaklar veren, değişime aç bir görüntü çizmekteydi. Hakları olmayan ve toplumdan dışlanan kadınlar, sınıfları ortadan kaldıran ve eşitlikçi özgür düşüncenin çıkış noktası olan Fransız İhtilali’nde ön saflardaydılar. İhtilal sonrası oluşan yeni hükümetçe de yok sayılan kadın hakları, ihtilal sırasında vaat edilen eşitlikçi düşünceye aykırı bir düşünce yapısını yüceltmiştir. Öte yandan, Napolyon Bonapart; bir general, bir imparator, bir vatansever… Kazandığı onca zafer ve yaptığı sayısız reformlarla Fransız Halkı’nın sevgisini kazanan Napolyon Bonapart, buna rağmen kadınlara karşı olan ayrımcı ve toplumdan soyutlayıcı düşünceler de taşımıştır. Ataerkil düşünce sisteminin bir savunucusu olarak bu doğrultuda reformlar ve düzenlemeler yapan Bonapart, kadınlar için ”Nasıl meyve ağacı bahçıvana aitse, kadın da erkeğin mülküdür.” İfadesini kullanmıştır. Dönemsel olarak bu düşünce sisteminin neticeleri bu yazıda iki farklı zaman dilimi üzerinden incelenmiştir: İhtilal Dönemi ve Napolyon Kanunu.
[box_light]İhtilal Dönemi[/box_light]
Napolyon Kanunu öncesinde kadının rolü, dönem zihniyetiyle doğrudan bağlantılı olarak kilise ve baba ocağı etmenleri ile kısıtlanmıştır. Evlilik öncesi, kadınların üzerindeki tüm otorite babanın elindeyken bu otorite, evlilikle kocaya emanet edilmiştir. Hukuki olarak kadınlara miras bırakma, sözleşme yapma ve mülki sorunları mahkemeye taşıma hakları verilmemiştir. Buna ek olarak kadınların oy verme hakkı da olmamıştır. 1787’de bu eşitsizliğe karşı doğan ilk tepki, Paris’te dağıtılan ve tüm insanların kayıtsız şartsız eşit olduğunu, bu vesileyle kadına karşı yapılan ayrımcılığa bir son verilmesinin talep edildiği broşürlerdir. Fransız İhtilali’nin hemen akabinde, 1791’de, Olympe de Gouges tarafından örgütlenen feminist gruplar, eşit hakların talep edildiği kadın hakları bildirgesini yayımlamıştır. Grupların oluşturduğu yankıyı dikkate alan Fransız Millet Meclisi (Assemblée Nationale) Şubat 1792’de kadınlara ve erkeklere eşit boşanma hakkı vermiştir. Ancak kadın “tam vatandaşlık” statüsüne eriştirilmemiş ve ekonomik güvenceleri garanti altına alınmamıştır. Nitekim 1793’te, meclis tüm feminist grupları “Cumhuriyet’in Düşmanları” ilan etmiş Olympe de Gouges giyotin ile idam edilmiştir. İhtilal halkının eşitlik istekleri 1802’de darbeyle başa gelen Napolyon Bonapart tarafından gözden geçirilmiştir.
[box_light]Napolyon Kanunu[/box_light]
1804 yılında halk oylamasıyla imparator seçilen Napolyon, sosyal alanda büyük reformlar yapılması gerektiği kanısına varmıştır. Bu fikirden hareketle 1805 yılında Napolyon Kanunu adı verilen aile hukuku, toplumsal yapı ve hukuk alanlarında düzenlemeleri içeren bir anayasa yayımlanmıştır. Ne var ki yasa, ihtilal döneminde de olduğu gibi, kadını miras bırakma ve oy verme haklarından mahrum bırakmıştır. Boşanma konusunda ise hiçbir ileriye dönük düzenleme yapılmamıştır. Örneğin kocanın eşini aldatması, metresini eve getirmediği sürece boşanma sebebi değilken, kadının aldatması mahkumiyete sebep verebilmiştir. Kadınların, Napolyon’un bizzat hazırladığı bu kanundan edindiği elle tutulur tek hak kendi mülküne sahip olma ve kontrol edebilme özgürlüğüdür. Kanun yalnızca Fransa toprakları üzerinde uygulanmamış, düzenlenen versiyonlarıyla dönemin Belçika, Lüksemburg, Almanya, Cenova, İtalya ve Hollanda hükümetlerince de benimsenmiştir.
[box_light]Napolyon’dan Kadınlar Üzerine Alıntılar[/box_light]
“Hayatın iniş ve çıkışlarından, erkeklerin sıkıntılarını azaltmak için kadınlara büyük işi düşer.”
“Kadınlar çocuk üreten makinelerden başka bir şey değildir.”
“Her zaman kadınların erkekler için, erkeklerin ise ülkeleri, aileleri, şanları ve onurları için yaratıldığını düşündüm.”
“Maskülen bir kadını efemine bir erkekten daha çok sevmem .Herkes kendi rolünü oynamalı.”
[box_dark]KAYNAKÇA[/box_dark]
- 1804 Edition of the Code Napoléon
- http://www.napoleon-series.org/research/society/c_women.html
- http://www.newfoundations.com/WOMAN/Napoleon.html
