Simonetta: Güzel Ve Benzersiz Olan

Simonetta’nın kim olduğundan bahsetmeden önce, bir başka kadından, Victorine Meurent’den başlamak gerektiğine inanıyorum. Victorine Meurent, izlenimciliğin en önemli temsilcilerinden Fransız Édouard Manet’nin favori modellerinden biriydi, hatta Manet onu o kadar çok resmetmişti ki, günümüzde dünyanın dört köşesindeki müzelerde Victorine’in bin bir hali sergilenmektedir. Tabii bu alışılmamış bir durum değildi. Sanatçıların birçoğunun bazı modellere daha düşkün olması ve onları sıklıkla resmetmesi, belki de resim sanatının ortaya çıkmasından itibaren süregelmiştir.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Modellere olan bu hayranlığın en önemli örneklerinden biri yazımın ana konusu olan Simonetta Vespucci. Vespucci adının bir yerlerden tanıdık geldiği doğru, zira Simonetta Cattaneo soyadıyla 1453 yılında Cenova’da doğmuş olmasına rağmen Amerika kıtasına adını vermiş olan İtalyan kâşif Amerigo Vespucci’nin kuzeni Marco ile evlenmiş ve 16 yaşında Floansa’ya yerleşmişti. Tabii Rönesans İtalya’sında isimler ve insanlar öyle veya böyle birbiriyle bağlantılıdır, özellikle de Rönesans’ın kalbi Floransa’daysanız. Simonetta’nın Rönesans’la olan bağlantısı ise soyadından değil, güzelliğinden gelmekteydi.

15.yy’da Floransa demek, Medici demek. İtalya’nın şehir devletlerine bölünmüş olduğu dönemde, bu güçlü aile Rönesans’ı florinlerle beslemiş, özellikle Lorenzo “Muhteşem” Medici, içlerinde Leonardo da Vinci’nin de bulunduğu onlarca sanatçıyı desteklemişti. Bu dönemde Floransa sanat açısından altın çağını yaşamıştı. Bu sanatçılar içinden bir tanesi özellikle göze çarpmaktadır: -Norman Davies’in Avrupa tarihi üzerine yazdığı başyapıtında Rönesans dönemini ele alırken bahsettiği ilk sanatçı- Alessandro di Mariano di Vanni Filipepi ya da bilinen ismiyle Sandro Botticelli.

Sandro Botticelli’nin ister muhteşem Primavera’sı (1478) ister gökleri andıran Dalgalardan Yükselen Venüs’ü (1485) olsun dönemin en önemli ifadeleri arasında yer alan harika figürleri gibi sanki ayakları yere basmıyordu. Beden bulamamış bir soyutlama, yeni ve canlandırıcı bir ruh olarak doğduğu dünyanın yüzeyinde yüzüyordu.

Davies, Avrupa Tarihi, 509.

Adoration of the Magi tablosundan detay, bu (oto)portrenin Botticelli’ye ait olduğu söylenir. Tablonun diğer özneleri tabii ki Botticelli’nin sıkı destekçileri Mediciler’dir.

Simonetta’nın kayınbiraderi Piero Vespucci, Lorenzo Medici’nin sadece destekçisi değil, aynı zamanda yakın da arkadaşıydı. Bu sayede saray ve saray efradı ile yakınlaşan Simonetta özellikle de Medici kardeşler tarafından beğenilince gittikçe öne çıkmaya, tablolara konu olmaya başladı. Zaman içinde  Rönesans güzelliğinin simgesi haline geldi. Aynı Victorine Meurent gibi Simonetta da gözde bir sanat modeli olmuştu, özellikle de Botticelli için. Boticelli’nin genç kadına aşık olduğu, bir süre sonra eline fırça aldığında ondan başka bir kadını resmedemediği söylenmektedir. Simonetta’yı bugün birçoğumuzun gördü,  fakat tanımıyor. 22 yaşında tüberkülozdan hayatını kaybetmiş olmasına rağmen yaşadığı bu kısa ömrün Rönesans sanatını ve özellikle Botticelli’yi ne kadar çok etkilediğini onun tablolarından takip edebiliriz.

Sağdaki, Genç Bir Kadının Portresi, Simonetta’nın ölümünden sonra yapılmıştır. Botticelli’nin Simonetta’ya duyduğu hayranlığı ve onu “ideal” kadın olarak gördüğünü kanıtlar niteliktedir. Soldaki resmin Simonetta model alınarak yapılmış olduğuna kanaat getirmemizin nedeni ise sağdaki portre ile sahip olduğu benzerlikler. Zira ikinci portrenin ismi La Bella Simonetta, Güzel Simonetta.

 

Simonetta ile ilişkilendirilen bir başka tablo ise Mars ve Venüs tablosudur. Burada dikkatimizi çekmesi gereken nokta Mars’ın kafasının üstünde uçuşan eşek arılarıdır. Her ne kadar aşk acısını da sembolize ettiği söylense de sanat tarihçileri aynı zamanda Vespucci ailesinin sembolünün de eşek arısı olduğuna gönderme yapmakta ve tablonun muhtemelen onlar tarafından sipariş verildiğini söylemektedirler. Bu da tablodaki kadının Simonetta olduğu tahminini destekler. Simonetta’nın aşk tanrıçası “Venüs” rolünde olduğu tek tablo bu değildir.

Rönesans’ın neredeyse sembolü haline gelmiş olan Venüs’ün Doğumu tablosundaki Venüs’ün yine Simonetta olduğu söylenir, hatta genel kanıya göre sadece Venüs’ün değil, sağında bulunan Flora’nın da ondan modellenmiştir.

 

Simonetta’nın modellendiği bir örnek de yine Botticelli’den Primavera, İlkbahar. Aynı Venüs’ün Doğuşu’nda olduğu gibi Simonetta’nın hem cupidin altındaki Venüs hem de onun yanındaki Flora olduğu söylenmektedir. Bu çıkarımları yaparak Botticelli’nin kadın olarak neredeyse her zaman Simonetta’yı çizdiği bile öne sürülebilir, Meryem, Venüs, Flora, Graces ve daha niceleri. Ancak şunu da belirtmek gerekir ki, bu tabloların neredeyse tamamı Simonetta öldükten sonra resmedilmiştir. Ki zaten Botticelli’nin aynı yüz modelini kullanmasındaki tutarlılık sadece Simonetta’ya olan hayranlık değil, Simonetta’nın idealleştirilmesidir. İnsanın yeniden keşfedilmesi olan Rönesans döneminde Simonetta Marco Vespucci ile evlenen Cenovalı genç kız olmaktan çıkmış, iç ve dış güzelliğin bir araya geldiği, mükemmel kadın modeli haline getirilmiş, hatta sanatçı tarafından kullanılmıştır bile diyebiliriz. 22 yaşında ölmüş olmasına rağmen hakkında şiirler yazılmış, tabloları resmedilmiştir. Oysa bunlar yaşanırken, güzelliği materyalleştirilirken Simonetta orada bile değildi. Bu idealleştirme tezini destekleyen ve Botticelli dahil daha nice Rönesans sanatçısının Simonetta’ya âşık olduğu görüşünü romantik bulan ve abartılı olduğunu söyleyen birçok tarihçi vardır.

Ancak hala daha Rönesans’ın öncü sanatçılarından Botticelli’nin genç yaşta hayatını kaybetmiş olan Simonetta’ya âşık olduğunu ve ölümünden sonra bile onun haricinde bir kadını resmedemediğini düşünmek isteyenler varsa, şunu söyleyebilirim: Botticelli Simonetta’dan otuz yıl sonra, 64 gibi oldukça geç bir yaşta öldü ve Floransa’da Ognissanti Kilisesi’ne gömülmek istediğini söyledi, Simonetta’nın gömüldüğü yere, onun ayaklarının dibine.

Yazının başındaki Victorine Meurent’e geri dönecek olursak, o sadece Manet’nin modeli değil, aynı zamanda Manet daha kabul edilmezken, galerilerde kendi tablolarını sergileyen bir ressamdı, gitar ve keman çalıyordu. Oysa o kadın da kendi olarak değil, Manet’nin modeli olarak biliniyor. Geriye kendi yağtığı tek bir tablo kaldı,

Oysa konusu haline geldiği onlarca tablo, belki de en ünlüsü olarak  Fransa’da sergilendiğinde bir skandal yaratan, Manet tarafından resmedildiği Olympia tablosuyla hatırlıyoruz.

 

 

Kaynakça:

Britt, A. Cuffel. (2007). Religion, Gender, and Culture in the Pre-Modern World.

Geronimus (2007). Piero di Cosimo: Visions Beautiful and Strange

Foster, P. Tudor-Craig (1987). Secret Life of Paintings

Rachel Allan. (2014). Simonetta Cattaneo Vespucci: Beauty, Politics, Literature and Art In Early Renaissance Florence (Birmingham University Phd Thesis)

Davies. (1996). Avrupa Tarihi.

Resim Kaynakları:

https://en.wikipedia.org/wiki/File:Edouard_Manet_072.jpghttps://en.wikipedia.org/wiki/File:Edouard_Manet_-_Luncheon_on_the_Grass_-_Google_Art_Project.jpg

https://en.wikipedia.org/wiki/Victorine_Meurent#/media/File:%C3%89douard_Manet,_%27The_Guitar_Player%27.jpghttps://en.wikipedia.org/wiki/File:Sandro_Botticelli_083.jpg

https://en.wikipedia.org/wiki/File:Simonetta_Vespucci007.jpg

https://en.wikipedia.org/wiki/File:Sandro_Botticelli_-_Idealized_Portrait_of_a_Lady_(Portrait_of_Simonetta_Vespucci_as_Nymph)_-_Google_Art_Project.jpg

https://en.wikipedia.org/wiki/File:Botticelli-primavera.jpg

https://en.wikipedia.org/wiki/File:Botticelli-Venus_and_Mars.jpg

https://en.wikipedia.org/wiki/File:Sandro_Botticelli_-_La_nascita_di_Venere_-_Google_Art_Project_-_edited.jpg

https://tr.wikipedia.org/wiki/Olympia_(tablo)#/media/File:Edouard_Manet_-_Olympia_-_Google_Art_Project_3.jpg

https://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:Le_jour_des_rameaux.jpg