1980’ler ve 90’lar sinemasında patlayan Shakespeare uyarlamaları, popüler kültürde sıkça karşımıza çıkan bir unsur haline gelmiş, Gus Van Sant 1991 yılında My Own Private Idaho ile bizleri Keanu Reeves ve rahmetli River Phoenix ile birlikte arka planda Orta Çağ müzikleri eşliğinde Amerikan kırsalında bir yolculuğa çıkarmıştı.
Ancak bu uyarlama, Romeo ve Juliet‘teki kadar romantik ya da Aslan Kral‘daki kadar sıcak bir seyir sunmuyor. Aksine, bu tarihi oyunun sert uyarlaması bizi izlediğimiz koltukta rahatsız hissettirmek için elinden geleni yapıyor.
Doğrusunu söylemeliyim ki filmi izlemeye başlamadan oluşan beklentilerim ile sonrasında hissettiklerim arasında dağlar kadar fark var. Uyarmalıyım, göğüs kafesiniz ağırlaşacak. Yer yer nefesinizi tutarken sıkıntı ile geri vereceksiniz. Ama trajedi seven herkesin bu ağırlığı yüklerken bir noktaya kadar zevk aldığını tahmin edebiliyorum. O yüzden devam edelim.
Film Uyarlaması
Sokaklarda yaşayan iki genç erkek seks işçisini takip eden bu filmde, queer sinema geleneklerinin sınırlarının zorlandığını görüyoruz. Aşkın duygusal derinliğinin yerini hayatta kalma mücadelesi çerçevesinde kurulan ilişkiler alıyor. Film, narkolepsi kelimesinin sözlükteki yerini gösteriyor ve baş karakterimizin rüya-uyanıklık arasında sıkışıp kaldığı andaki monologu ile açılıyor.
Mike, narkolepsiden muzdarip bir seks işçisi. Eğer bu hastalığa aşina değilseniz, dışarıdan bakıldığında Mike uyuşturucu kullanıyormuş ya da zihinsel açıdan yetersizmiş gibi durabilir. Ancak bu hastalık ona rüyamsı bir derealize olma imkanı kazandırıyor. Eninde sonunda uyuya kalacağı için de tanık olduğu olaylara derinlerden dahil olma ihtiyacı hissetmeyen Mike, hayatı belki de daha yüzeysel deneyimliyor. Fakat bulunduğu meslek dalında hastalığı ona ciddi bir dezavantaj sağlıyor.
Tiyatro Uyarlaması
Uyarlama, tiyatro oyunundaki baba-oğul ilişki dinamiklerinin karmaşıklığını birçok farklı açıdan ele alıyor. Henry IV, Prens Hal’ın hayatını yaşayış şeklinden ve tercihlerinin gidişatından memnun olmayan babası Kral Henry ve Prens Hal’ın baba figürü olarak gördüğü, kendisini itici bulmasına rağmen yanından ayrılamadığı, Falstaff karakteri etrafında şekillenen bir hikâye.
Kral Henry, aylaklık eden oğlunu tahta yakıştıramıyor ve başka bir oğlu olmasını diliyor. Oyunda bu kişi Hotspur isimli bir karakter ancak filmin odağı Hotspur olay örgüsü yerine Prens Hal-Falstaff olay örgüsü üzerinden ilerlediği için filmde Hotspur uzaktan bir kuzen olarak geçip gidiyor, bu sebeple daha fazla üstünde durmaya gerek görmüyorum.
Hem Henry IV hem de My Own Private Idaho esasen içsel bir yolculuğu ele alıyor. Mike’ın çalışmak için gittiği bir evde, sokaklardan arkadaşı Scott ile karşılaştığında Shakespeare’in Henry IV‘teki Prens Hal’ı hafızamızın kapısını tıklatıyor. Film uyarlamasındaki olay örgüsü, narkoleptik seks işçisi Mike’ı ve Scott’ı takip ederken Kral yerine, Scott’ın belediye başkanı babası ve Falstaff karakteri yerine ise hırsızlık ile geçinen Bob Pigeon ile tanışıyoruz.
Ancak, Bob ve Scott arasındaki ilişki oyundaki Prens Hal ve Falstaff arasındaki ilişki kadar babacan değil; uyarlama Bob ve Scott’ın deneyimlediği ilişkiyi daha tutkulu ifade ediyor. Prens Hal savaşa giden çileli bir yolda ilerlerken, Scott kendini Portland sokaklarından Idaho yollarında, yollardan Roma’nın kırsallarında dolanırken buluyor. Prens Hal’in içsel yolculuğu, Scott’ın fiziksel yolculuğuyla paralellik taşırken Scott’ın sokaklardaki imtiyazlı mücadelesi, Prens Hal’in savaşa hazırlanırken yaşadığı içsel mücadelenin özünü yakalıyor.
İzledikten sonra ağzınızda acı bir tat ya da omuzlarınızda yük bırakması muhtemel olan bu film aynı zamanda queer seks işçilerinin dünyasına da mercek tutuyor. Toplandıkları 3. alanlarda birbirlerine çalışırken karşılaştıkları korkunç anıları güle oynaya anlatmaları, normalleştirmek zorunda kaldıkları hikayeler yüzümüze bir tokat gibi çarpıyor. Oyunun filmden en büyük farkı, zamanın ötesinde, mekân oluyor. Henry IV savaş alanında geçerken, Van Sant bu savaş alanını seks işçilerinin çalışırken çizmeye çalıştıkları sınırlar olarak yeniden yorumluyor.
Kaynakça
Shakespeare, William, and David Scott Kastan. “King Henry IV Part One.” King Henry IV Part 1. London: Arden Shakepseare, 2002. 134–338. Drama Online. Web. 16 Dec. 2024. http://dx.doi.org/10.5040/9781408160381.00000023.
Van Sant, Gus. My Own Private Idaho. Fine Line Features, 1991,
