Bir önceki yazımızda, video oyunların ve konsolların nasıl doğduğunu öğrenmiş; sektöre giren firmaların nasıl pazarı şişirip niteliksizleştirdiğinden bahsetmiştik. Ardından E.T. faciası ve yanlış kararlar yüzünden 1983’te oyun sektörünün nasıl batma noktasına geldiğine değinmiştik. Bu yazımızda ise 1985 yılında çıkarak oyun dünyasını kökünden değiştiren bir oyuna, onun yapım hikayesine ve arkasında dâhiye bakacağız. Kimden mi bahsediyorum? Tabii ki Mario’dan!
1983 senesinde Nintendo Famicom adlı cihazını ilk olarak Japonya’da piyasaya sürdü. 1983 video oyun krizinden sonra Nintendo bu konsolunu 1985 yılında Kuzey Amerika pazarına sokmak istiyordu ancak bu o kadar da kolay olmayacaktı. Krizden sonra insanların video oyun konsollarına güveni ciddi oranda azalmıştı. Nintendo konsolunu bir konsol olarak lanse istemedi. O dönem oyun konsolları Amerika marketlerinde Video/Ses bölümünde satılıyordu. Nintendo cihazını konsol olarak lanse etmek istemediği için konsolunun adını Nintendo Entertainment System (Nintendo Eğlence Sistemi) yani kısaca NES olarak değiştirdi. Bu hamle insanlarda hâlâ konsol olduğu izlenimini kıramıyordu. Nintendo son hamle olarak konsolunun yanında R.O.B (Robotic Operating Buddy) adındaki oyuncak robotu verdi.
Bu hamle NES’i Video/Ses bölümünden Oyuncak bölümüne taşıdı. Böylece Nintendo üzerinde kara leke olan konsol imajından bir nebze de olsa kurtulabilmişti ama bu hâlâ yeterli değildi.
İnsanlar konsolu almıştı evet ama güven sadece konsollara karşı kırılmamıştı. Oyunlara karşı da bir güven eksikliği vardı. Nintendo bunu değiştirmek için Nintendo Seal Of Quality (Nintendo Kalite Mührü) adındaki mührünü tüm NES aksesuar ve oyunları için kullanmaya başladı. Bu mühür ürünü alacak kişiye ürünün Nintendo tarafından kalite standartlarından geçtiğini garanti ediyordu. Bu mühür sadece oyuncular için değil yapımcılar için de önem arz ediyordu. Oyunlarını bu konsola çıkarmak isteyen oyun yapımcıları bu mührü almak zorundaydı (kısmen). Bu nedenle yapımcılar Atari döneminde yaptıkları gibi oyunlarını hızlı ve ucuza mâl edemiyorlardı. Bu durum da NES konsoluna çıkacak her oyunun belli bir kalitenin üstünde olacağını garanti ediyordu. Nintendo bütün hazırlıkları tamamlamış gibi gözüküyordu lâkin son bir şeye daha ihtiyacı vardı. Konsolu sattıracak kadar iyi bir oyuna. Bu oyun Super Mario Bros. olacaktı.
Her ne kadar Super Mario Bros. Mario’nun kendisine ait ilk oyun olarak geçse de ilk gözüktüğü oyun değildi. Mario ilk olarak 1981 yılında Donkey Kong adlı oyunda gözüküyordu. Donkey Kong’un çıkış hikayesine baktığımızda aslında Mario’nun nereden esinlenildiğini öğreniyoruz. 1980 yılında Radar Scope adlı oyun Japonya’da arcade salonlarında büyük bir sükse yaptıktan sonra Nintendo bu oyununu Amerika’ya götürmek istedi. Oyun Japonya’da tutsa da Amerika’da başarılı olamadı. Bu durum Nintendo’yu epey zor bir duruma soktu ve Nintendo da da ellerinde kalan makinelerin boş durmaması için içine başka bir oyun yüklemeye karar verdi. Bu oyunu tasarlaması için de Shigeru Miyamoto’yu görevlendirdiler. Shigeru Miyamoto bir süre kafa patlatmasına rağmen kafasına bir türlü fikir gelmedi. O dönem Miyamoto’ya akıl hocalığı yapan Gunpei Yokoi Miyamoto’ya detaylara çok takıldığını ve eğlence faktörüne odaklanması gerektiğinin altını çizdi. Bir gün inşaatta geçen bir Temel Reis çizgi filmi izleyen Miyamoto’nun aklına bir Temel Reis oyunu yapma fikri geldi. Nintendo Temel Reis’in lisans haklarını alamayınca, Miyamoto oyun mekaniklerini koruyarak kendi özgün karakterlerini yaratmaya karar verdi ve 1981 yılında Donkey Kong piyasaya sürüldü. Oyunda Mario Temel Reis’i Donkey Kong Kabasakal’ı ve Pauline de Safinaz’ı temsil ediyor. Oyun çıkışını yaptıktan sonra büyük bir başarı yakalayıp tarihin ilk platform oyunu oldu ve Nintendo’yu da ekonomik olarak rahatlattı. Tabi o dönemde Mario’nun adı Mario değildi. Oyunda kendisi Jump Man olarak geçiyordu ve mesleği de marangozluktu.
Mario’yu bir sonraki sefer 1983’te Mario Bros. adındaki arcade oyununda gördük. İlk kez Mario ismi bu oyunda kullanıldı. Mario isminin kökeni bilindiği kadarıyla dönemin Nintendo Amerika şubesinin kirasının gecikmesinden ötürü sürekli sinirli bir şekilde kapıya dayanan mülk sahibi Mario Segale’den geldiğine inanılır. Aynı zamanda bu oyunda Mario biricik kardeşi Luigi’ye kavuşuyor ve artık kendisi marangoz değil tesisatçı! Oyun o dönemki krizin etkisiyle başarılı olamadı. Takvimler 13 Eylül 1985’i gösterdiğinde insanları tekrardan oyun sektörüne aşık eden Super Mario Bros. piyasaya sürüldü.
Super Mario Bros.’un bu kadar başarılı olmasındaki asıl sebep o dönemin oyunlarından gerçekten ayrılmasıydı. Nasıl mı ? Dünya 1-1 bölümü oyuna ilk başladığınız anda bırakıldığınız ve aslında size hiçbir şey anlatmadan size her şeyi anlatan bir dizayn harikasıydı. Üzerinize doğru gelen düşmandan kaçınmanız gerekiyordu. Burada zıplamayı öğreniyordunuz. Soru işaretli kutular ilginizi çekiyordu ve alttan vurmak istiyordunuz. İlkinden para çıkıyordu ve oyuncu mutlu oluyordu ve tekrar denemek istiyordu. Bir sonraki vurduğunuz kutudan ise mantar çıkıyordu ve onunla temas ettiğinizde büyüyordunuz. Daha ekran sağa kaymadan oyunun temelleri oyuncuya öğretilmişti. Müziğini es geçmek de olmaz. Oyunun bestecisi Koji Kondo oyununun müziğini hazırlarken oyunun oynanma ritmine göre bestelemişti. Oyuncuyu ister istemez müzikle uyumlu hareket etmeye teşvik ediyordu. Bu gibi sebeplerden ötürü Mario o dönem piyasayı kavurdu. Kendisi 1985’ten 2006’ya kadar Tetris’ten sonra dünyanın en çok satan oyunu oldu. Böyle büyük bir başarının ardından devam oyunları, filmler, animasyonlar, yan seri oyunları derken oyun sektörü kendisi için vazgeçilmez bir maskot üretmiş oldu. Bugün bile çocuklar arasında Mario, Mickey Mouse ve Bugs Bunny’den daha çok bilinen bir yüz.
Shigeru Miyamoto Mario’dan sonra durmadı. The Legend Of Zelda, Starfox, Pikmin, Donkey Kong gibi serilerin ve karakterlerinin yaratıcısı olarak sektörde kalmaya devam etti. 1997 ve 1998’de oyunlar 3D’ye adım atarken bile Super Mario 64 ve The Legend Of Zelda Ocarina Of Time oyunları ile sektörde 3D oyunların nasıl yapılması gerektiğini tüm sektöre öğretti. Günümüzün en büyük oyun geliştiricilerinden GTA’nın yapımcısı Dan Houser bile bir röportajında ‘Eğer 3D bir oyun yapıyorsanız ve Mario 64’ün bir etkisi olmadığını iddia ediyorsanız, yalan söylüyorsunuzdur.’ diyecekti. Kendisi bu kadar önemli birisi sektör için.
Sonuç olarak Miyamoto o tesisatçıyı bir kahramana dönüştürmeseydi belki de video oyunları ve konsollar müzelerde sergilenen birer antika olacaktı. 1985’te bitmekte olan bu sektörü kırmızı şapkalı bir tesisatçı ve ‘oyun oynamayı’ tasarlayan ve hayal gücü sınır tanımayan bir dâhi ipten aldı. Bugün bile en büyük oyunların DNA’sında Mario’dan bir esinti görebiliyoruz. Sektör her anlamda çok değişse de değişmeyen tek bir şey var: Prenses hâlâ başka bir kalede ve biz hâlâ o maceranın peşinden koşmaya devam ediyoruz.
KAYNAKÇA
BBC News. (2018, 2 Kasım). Mario Segale: The real life Super Mario dies at 84. https://www.bbc.com/news/technology-46071062
Donkey Kong (1981 video game) [Görsel]. (t.y.). Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Donkey_Kong_%281981_video_game%29
East, T. (2009). Donkey Kong was originally a Popeye game. Official Nintendo Magazine.
Eurogamer. (2015, 7 Eylül). Miyamoto on World 1-1: How Nintendo made Mario’s most iconic level. https://www.eurogamer.net/miyamoto-on-world-1-1-how-nintendo-made-marios-most-iconic-level
Guinness World Records. (2008). Guinness World Records Gamer’s Edition 2008. Guinness World Records Limited.
Keegan, P. (2017, 23 Aralık). The Legend of Shigeru Miyamoto [Görsel]. Switchaboo. https://www.switchaboo.com/legend-shigeru-miyamoto/
Kohler, C. (2016). Power-Up: How Japanese Video Games Gave the World an Extra Life. Courier Dover Publications.
Nintendo Entertainment System [Görsel]. (t.y.). Vikipedi. https://tr.wikipedia.org/wiki/Nintendo_Entertainment_System
Nintendo NES R.O.B. Robot [Görsel]. (t.y.). eBay. https://www.ebay.com/itm/115887836097
O’Kane, S. (2015, 18 Ekim). 7 things we learned about the NES launch from the console’s messy past. The Verge. https://www.theverge.com/2015/10/18/9554885/nintendo-entertainment-system-nes-30-year-anniversary-history
Sheff, D. (1993). Game Over: How Nintendo Zapped an American Industry, Captured Your Dollars, and Enslaved Your Children. Random House.
World 1-1 [Görsel]. (t.y.). Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/World_1-1
