Daha önceki yıllarda Bristol Üniversitesi bilim insanları, embriyo hücrelerinden kulak hücresi ürettiklerini açıklamışlardı. Ürettikleri hücreler sayesinde, uzun süreli duyma kayıplarının büyük bir oranda giderilmesinin hatta önlenmesinin mümkün olabileceğini öne sürmüşlerdi. Sheffield Üniversitesi tarafından yürütülen araştırmada, bu iddiayı doğrular nitelikte ampirik veri elde edildi. Marcelo Rivolta tarafından yürütülen deneyde, model organizma olarak kemirici memeli gerbiller kullanıldı. Kulaklarına enjekte edilen insan kök hücresi sayesinde tedavi edilen sağır farelerin işitme duyusu kısmen onarıldı.
Kulağa gelen sesin yarattığı mekanik titreşimleri elektriksel uyarılara çeviren spiral gangliyon sinir hücrelerinin ilettiği uyarılar, beyin tarafından ses olarak algılanıyor. Bu hücreler zarar gördüğünde veya öldüğünde yenilenemiyor. Bu durum işitsel nöropati adı verilen, her on sağır kişiden birini etkileyen sağırlık türüne sebep oluyor. Biyonik kulak adı da verilen koklear implant tedavisi, en yaygın rastlanan sağırlık türlerine sahip kişilerde beyne elektriksel sinyaller yollayarak etraftaki seslerin daha iyi anlaşılmasını sağlıyor. Ancak bu tedavi sadece kulak salyangozunun ses titreşimlerini algılayan tüylü hücrelerini kaybetmesiyle oluşan işitme kaybında etkili oluyor. Sinir hücrelerinin zarar görmüş olduğu sağırlığın tedavisi ise beyne bir elektrodun yerleştirildiği, pahalı, riskli ve cerrahi müdahale gerektiren bir işlemle mümkün oluyor.
Rivolta ve ekibi, 18 gerbilin tek kulağına yaklaşık 50 bin öncül kulak siniri hücresi enjekte etti. Kulaklarındaki gangliyon sinirleri ‘ouabain’ adı verilen bir zehirle yok edilen hayvanlar, işitme duyularını tamamen kaybetti. Bir sonraki aşamada, kök hücreleri, açılan küçük bir delikten hayvanların kulak salyangozuna enjekte edildi. Bu işlem yapıldıktan sonraki 10 hafta içinde, hayvanların üçte ikisinin işitme duyularında kısmi düzelme oldu. Farklı seviyelerdeki seslere verdikleri tepkiler ölçülen hayvanların işitme duyularının ortalama yüzde 46’sını geri kazandığı tespit edildi. Ölen hayvanlara otopsi yapıldığında, enjekte edilen kök hücrelerinin özelleşmiş spiral gangliyon sinir hücrelerine dönüştüğü görüldü.
Deneyin sonuçları, her türlü dokuya dönüştürülebilen embriyonik kök hücrelerinden laboratuar ortamında oluşturulmuş öncül kulak siniri kök hücreleriyle, sağırlık için mevcut olanlardan çok daha basit tedaviler bulmanın mümkün olabileceğini gösterdi. Rivolta, bu işlemin insanlar üzerinde denenebilmesi için bile hayvanlar üzerinde yıllar boyu sürecek deneylerin yapılması gerektiğinin altını çizdi ve “Bu araştırmanın sonuçları, sağır insanların sadece gürültülü bir kamyonun sesini duymaktan öteye geçip, sohbet edebilir hale gelebileceğini gösteriyor” dedi.
En sık rastlanan sağırlık sebebi olan tüylü hücre kaybının tedavisi için de çalışmalar yürüten ekip, bu hücrelere benzeyen tüylü hücreler oluşturmayı başardı. “Zarar görmüş ya da ölü tüylü hücrelerin yerine yeni hücreler koymayı başarabilirsek, sağır insanların yüzde 80 ila 90’ını tedavi etmemiz mümkün olacak” açıklamasını yapan Rivolta, bu hücrelere kulak salyangozundaki tüylü hücrelerin işlevini kazandırabilmek için çalışmaların devam etmesi gerektiğini ifade etti.
Kaynak: Evrim Ağacı, t24
