Kopernik’in doğduğu Torun Kasabası
Vistül Nehri üzerinde kurulmuş Prusya ve Polonya sınırı üzerindeki çekici Torun Kasabası, 1473’de Kepler ve Newton gibi büyük Gökbilimcilerin öncüsü özelliğini taşıyan bilim insanı Kopernik’in doğduğu kasabadır. Kopernik soylu bir aileden gelmiyordu. Babası tüccar amcalarından biri ise Piskopostu. Çocukluk ve gençlik yıllarına dair elimizde çok az bilgi olmakla birlikte, gençliğinde tıp eğitimi aldığını ve ortalamanın üzerinde bir resim kabiliyeti olduğunu biliyoruz. Kopernik 27 yaşında Tıp doktoru olma fikrinden vazgeçip kendini çığır açacağı iş olan gökbilimine adamaya karar verdi.
Torun Kasabası
Piskopos olan amcası tarafından Kopernik’in dehası
Frauenburg Katedrali
fark edildiğinde, Kopernik Frauenburg katedralinde rahip olarak çalışmaya başladı. Bu yetenekli adam Frauenburg’da inzivaya çekildi ve hayatını çığır açacağı işe adamaya karar verdi. Bütün sıradan çevrelerden kaçınmış, sadece ciddi ve kalifiye kimselerle ilişkisini sürdürmüştü. Gereksiz tüm muhabbetlerden uzak durmuştu.
Kopernik’in çalışmaları yayımlanmadan evvel Batlamyus’un 1400 yıllık geleneksel bilimsel inanışı olan dünyanın hareketsiz, gökcisimlerinin ise hareketli olduğu fikri hâkimdi bilim camiasına. Kuşkusuz Kopernik’den önce de sistemin etrafında döndüğü merkezin Dünya değil Güneş olduğunu tahmin eden bilim insanları olmuştur. Örneğin Pisagor öğrencilerine hareketin merkezinde Dünya’nın değil Güneş’in olduğunu anlatmıştır ancak bilimsel bir gerçeği ifade etmek ve bu gerçeği bir zemine oturtan gözlem ya da deneye dayanan düşünce zincirine sahip olmak çok farklı şeylerdir (Ball 2014 s. 46). Kopernik ise çok sıkı bir düşünce silsilesiyle kendinsini dinleyenleri sistemin merkezinde güneşin olduğuna ikna etti.
Kopernik’in büyük keşiflerinden ilki, dünyanın kendi ekseni etrafında dönüşüdür. Batlamyus’un ortaya attığı her 24 saatte bir yıldızları ve diğer gökcisimlerini gökyüzünde tam bir tur attığı fikrinin gerçeği yansıtmamasıydı. Bu varsayımın hatalı olduğu çok açıktır. Nitekim bu hareket pek çok yıldızın hayal edilemez bir hızla dönmesini gerektirir. Kopernik Batlamyus’un aksine bunun imkânsız olduğunu ve ikinci alternatif olan gök kürenin sabit, dünyanın kendi çevresinde döndüğü fikrini kabul etti.
Kopern,k
Kopernik açıkça gösterdi ki gök olayları Dünya’nın dönmesi fikriyle de rahatlıkla açıklanabilirdi. Kopernik’den önceki düşünce suydu ki, eğer dünya dönüyor olsaydı, bu hareket dolayısıyla oluşacak korkunç rüzgarlar yüzünden Dünya’nın yaşanılamaz bir yer olacağı noktasındaydı. Fakat Kopernik kendini bu çıkarımın akıldışı olduğuna ikna etti. Tıpkı sokakta yürümesine rağmen ceketinin onunla birlikte ilerlemesi gibi, havanın da dünya ile birlikte hareket etmesi gerektiğini kanıtladı. Aslında şu soru bütün tartışmanın özetiydi: Hangisi daha muhtemel devasa bir kürenin merkezindeki bir kum tanesi olan Dünya’nın 24 saatte bir kendi etrafında dönmesi mi, yoksa bahsi geçen devasa kürenin aynı anda, aksi yönde bir tur dönmesi mi? (Ball 2014 s.49)
Kopernik’in gezegenlerin hareketlerine dair söylediklerine de biraz değinmek yerinde olacaktır. Genel bir teori olarak ortaya koyulabilir ki, hareket halinde olan bir gözlemci, hareketinden habersizse, etrafındaki sabit nesnelere kendi hareketine eşdeğer ve aksi yönde bir hareket atfedecektir. Bir örnek olarak Mars Geri Hareketi verilebilir. Mars’ın yıldızlar arasında genelde batıdan doğuya ilerlemesine rağmen, zaman zaman durup bir süre geriye hareket ettiğine ve bir kere daha duraksadıktan sonra normal yoluna devam ettiğine tanık olunmuştur. Mars bu durumda kendi yörüngesinde hareket ederken, Dünya da aynı yönde ilerlemektedir. Kendi hareketimizden habersiz bizler ise, bu ilke doğrultusunda eşit hızda ve aksi yönde bir hareketi Mars’a atfederiz.
Özet olarak şu söylenebilir ki, Kopenik ile birlikte 1400 yıllık hareketsiz Dünya kavramı sonsuza dek yok olmuştur. 
Kaynak:
Robert Stawell Ball, Büyük Gökbilimciler, Altın Bilek Yayınları, 2014.
