Petrol fiyatları son zamanların en alt seviyesine inmeyi başardı. Petrol fiyatlarının düşmesinin nedeni ise, ülkelerin piyasaya sürdükleri petrol miktarlarının talep edilen miktarın üstüne çıkması ile küresel arz fazlasının oluşması sonucu petrolün uluslar arası piyasalarda değer kaybetmesidir. Böylece petrol stokları, beş yılın mevsimsel ortalaması dikkate alındığında, 100 milyon varil artış göstermiştir.
Petrol fiyatlarındaki düşüş, Amerika’nın ülke içindeki petrol üretimini arttırması neticesinde ülkesine petrol ithal eden ülkelere kapılarını kapaması sonucu bu ülkelerin üretim fazlalarını piyasaya sürebilecekleri yeni pazarlar arayışına girmeleri ile olağanlaşmıştır. Böylece Cezayir, Suudi Arabistan ve Nijerya Amerikan pazarlarından geri çevirilen petrol varillerini Asya pazarlarına taşımışlardır. Bu ülkelerin Asya pazarlarında piyasaya sürdükleri petrol, arz fazlası yaratarak petrol fiyatlarını aşağı çekmiştir. Bu dönemde diğer ülkelerin, ekonomik zorluklarla boğuşan Rusya da dahil piyasaya sürekli petrol pompalamaları arz fazlasını genişletmiştir. Tüm bu yaşananlara, dünya petrol rezervlerinin üçte ikisine sahip olan ülkelerin oluşturduğu Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütünün (OPEC) hedeflenen miktarın üzerinde petrol üretmesi ve İran’ın ekonomik yaptırımlarının sonlanması neticesinde petrol ihracatını arttırmayı hedeflemesi eklenince küresel arz fazlasının oluşacağı tahmin edilmiştir. Bunun sonucunda petrolün varil başına fiyatı 50 doların altında kalmayı sürdürmüştür ve bu fiyatların 2009 yılında yaşanan ekonomik buhranda felaketi simgeleyen piyasa fiyatları seviyesinde olması korkutucudur.
Fiyatlardaki bu keskin düşüşün engellenememesinin temel sebebinin ise OPEC ülkelerinin, arz fazlası neticesinde durgunlaşan piyasaları istikrara kavuşturmak için işbirliğine girmekten çekinmeler
i olduğu düşünülüyor. OPEC üyelerinden Iran, Venezuela ve Cezayir petrol fiyatlarının yukarı çekilmesi için üretimin sınırlandırılması taraftarı, fakat bu tutum tüm OPEC ülkeleri tarafından benimsenmediği için ülkeler arasında bir antlaşmaya varılamıyor. Özellikle Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve diğer Körfez müttefikleri bu tutumun karşısında duran başlıca güçlü ülkelerden. Özellikle Suudi yetkililer, eğer petrol üretimini aşağıya çekerlerse, petrol fiyatlarındaki artış neticesinde Pazar paylarını kaybedeceklerini düşündüklerini belirttiler. Fakat çoğu ekonomist, Suudi Arabistan’ın Petrol fiyatlarının düşüşünü izlemeyi tercih etmesinin tutarlı bir politika olmadığı konusunda hemfikir. Sadece OPEC ülkeleri değil, bu ülkelere üye olmayan Rusya’nın da petrol piyasasındaki arz fazlasını dengelemek adına petrol üretimini azaltan önlemler almaması neticesinde piyasalardaki istikrarsızlık korunacak gibi görünüyor. Her ülke kendi ürettiği petrol stoklarını piyasaya sürüp karlarını korumayı öngördükçe, arz fazlasını engellemek için önlem alınamamasının neticesinde petrolün değerini yükselten hareketlenmelerin oluşması mümkün olmayacaktır.
Özellikle petrol fiyatındaki düşüşün gıda endüstrisini vuracağı zaten açık. Çünkü ucuz petrol ucuz gıda demek. Özellikle tarlalarda yetişen ürünlerin bakımı ve toplanması için çeşitli tarım araçlarından yardım alınmaktadır. Ayrıca petrole bağlı olarak doğal gaz fiyatlarının da düşmesi üretim maliyetini azaltmıştır çünkü doğal gaz aynı zamanda gübre üretiminde kullanılmaktadır. Fakat gıda sektörü, piyasadaki fiyat hareketliliklerine hemen uyum sağlayabilecek bir üretim alanı değildir. Mahsuller her an piyasada bulunabilecek mallar değillerdir çünkü mahsulün yetişmesi ve toplanması için belli mevsimsel koşulları sağlaması gerekir. Buna bağlı olarak mahsul fiyatlarının petrol fiyatının düşüşünden etkilenmesi zaman alacaktır. Ayrıca petrol fiyatının düşüşü tüketim tezgahlarından yatırım planlarına kadar geniş bir etki alanına sahip. Özellikle BP ve Shell gibi büyük petrol şirketlerinin şirketlerin net zarara uğramalarından ötürü yatırım harcamalarını (capital spending) 30% oranında düşüreceklerini belirtmeleri hissedarlarını kaygılandırmış olabilir. Önümüzdeki günlerde ise petrolün kaybettiği değerin küresel pazarlarda olan etkilerini görmeye devam edeceğiz gibi görünüyor.
Kaynakça
http://www.bloomberght.com/haberler/haber/1831856-petrol-arz-fazlasindan-sikintili http://mic.com/articles/8139/gas-prices-are-decreasing-but-that-s-not-all-thanks-to-president-obama http://www.theweek.co.uk/oil-price/60838/tax-take-from-north-sea-oil-sector-turns-negative-for-the-first-time
http://www.nytimes.com/interactive/2015/business/energy-environment/oil-prices.html?_r=0
http://www.aa.com.tr/en/economy/falling-oil-prices-will-decrease-gas-prices/110110
Görseller
http://www.investmentu.com/article/detail/43104/oil-prices-3-reasons-crude-under-50-through-2015#.Vjo_V25GS9s
http://www.investmentu.com/article/detail/43104/oil-prices-3-reasons-crude-under-50-through-2015#.Vjo_V25GS9s
