Sanayisizleştiremediklerimizden misiniz?
Sanayisizleşme (deindustrialization) bir ülke yahut bölgeden sanayi yatırımlarının sistematik olarak çekilmesi ve sanayi istihdamının toplam istihdam içindeki payının giderek azalması şeklinde tanımlanır. Aslında kulağa her ne kadar uzun ve yeni bir kavram gibi gelse de, özellikle 1980’lerden bu yana başta Amerika olmak üzere pek çok gelişmiş ekonominin gündemini bir dönem mutlaka meşgul etmiş bu kavram.
Önceleri gelişmiş ülkelerin karşılaşması muhtemel bir olgu ya da bazıları için bir problem olarak görülse de Dani Rodrik’in “Erken Sanayisizleşme” başlıklı makalesi ile birlikte sanayisizleşmenin sadece gelişmiş ekonomilerin değil orta gelirli hatta düşük gelirli ülkelerde de görülmeye başlanan bir ekonomik problem olduğu anlaşıldı. Sanayi sektörü belli bir kapasiteye ulaşmadan görülen “sanayi resesyonu” bu kalibrede ekonomiler için daha büyük tehlike arz ediyordu Dani Rodik’e göre.
Peki nasıl anlaşılır Sanayisizleşme?
Sanayisizleşmenin gerçekleşip gerçekleşmediğini anlamak için önceleri söz konusu ekonomide sanayi istihdamının toplam istihdam içindeki payına bakıldı. Lakin verimlilik kapasitelerinin etkileri göz önüne alındığında sadece istihdama bakılarak bir ülkede sanayisizleşme olup olmadığını anlamak pek olası değildi.
Daha doğru teşhis koyma adına, imalat sanayi katma değerinin GSYH içindeki payına, sabit fiyatlar altında bakmanın daha etkili bir yöntem olduğu genel bir kabul görmektedir.
Robotlar…
Teknolojik ilerleme ve otomasyonun sanayisizleşme üzerindeki etkisi yadsınamaz. Hizmet sektörüne oranla sanayi sektöründe teknolojik ilerlemenin etkilerini daha fazla görmekteyiz.
Üretimde insan faktöründen daha etkin rol almaya başlayan “robotlar” sanayisizleşmenin söz konusu sektördeki istihdam düşüşünü açıklamada önemli bir faktör. Hamile kalmayan, dinlenmek için izin istemeyen, yorulmayan, mesai mefhumu olmayan robotlar, bu açıdan bakıldığında pek çok işveren için cennetten düşen bir meyve olarak kabul edilebilir.
Üretimde azalan bu istihdamın, hizmet sektöründeki istihdamın artışına ne denli etki ettiği çokta yersiz olmayan bir soru olsa da, sanayi sektörü belli bir olgunluğa/ etkinliğe kavuşamadan sanayisizleşme ile karşı karşıya olan ekonomilerin bu “hızlı” geçişi nasıl yöneteceği ve gelecek projeksiyonlarını nasıl belirleyecekleri büyük ve önemli bir soru olarak oracıkta beklemekte.
Kaynakça
Sumru Öz, “Dünyada ve Türkiye’de Sanayisizleşme” https://eaf.ku.edu.tr/sites/eaf.ku.edu.tr/files/eaf_an1803.pdf
https://www.vox.com/a/new-economy-future/premature-deindustrialization
