Boeing. Havacılık taşımacılığı dediğimizde ya da daha bilinen şekliyle sivil havacılık, Airbus ile birlikte aklımıza ilk gelen firmalardan. Hatta, belki de ilki! Fakat Boeing bununla sınırlı kalmıyor ve askeri havacılıkta ve uzay havacılığında da üst sıralarda yer alıyor. Fakat Boeing son günlerde özellikle ekonomi hakkında uzman kişilerce farklı birkaç şekilde tartışılıyor: “Boeing bu krizi atlatabilecek mi?” veya “Boeing batıyor mu?”. Bunu okurken kendinize şu soruyu sorabilirsiniz “Neden batsın ki?”, gayet haklı bir soru ancak Boeing’in şu sıralar 737 max 8 tipi uçaklarının peşi sıra karıştıkları trajik kazalarla başı dertte! Kazalardan hemen sonra Türkiye de dahil olmak üzere bir çok ülke hava sahasını bu uçaklara kapattı! Boeing 737 max 8’lerin beş ayda karıştıkları kaza sayısı 2 ve bu kazalarda maalesef toplam 346 kişi yaşamını yitirdi.
Nasıl Başladı?
İlk kaza Endonezyada gerçekleşti. 29 Ekim 2018 günü JT 610 sefer sayılı Lion Air havayollarına ait bir Boeing 737 max 8 tipi uçak Cakarta’dan kalktıktan kısa bir süre sonra düşmüş ve yetkililerden gelen haberlerde uçaktaki 189 kişinin tamamının hayatını kaybettiği bildirilmişti. Uçakla irtibat ise tam 13 dakika sonra kopmuştu.
Endonezya’da düşen uçağın uçuş bilgileri
Ancak kabus daha yeni başlamıştı, birkaç ay sonra Etiyopya hava yollarına ait bir 737 max 8 başkent Addis Abba’dan kalktıktan hemen sonra, ilk kazadan yaklaşık beş ay sonra tarih 10 Mart 2019’u gösterirken çakıldı ve uçaktaki 157 kişi hayatını kaybetti. Etiyopya Ulaştırma Bakanı Dagmawit Moges kazadan sonra sosyal medya hesabından kara kutunun ön incelemesi sonuçlandıktan sonra “İki uçak kazası arasında açık benzerlikler var” açıklamasını yaptı. Ardından Etiyopya, teknik yetersizliklerden ötürü soruşturmadaki delilleri Fransadaki Sivil Havacılık Güvenliği Soruşturma Dairesine (BEA) göndermişti. Tüm bu gelişmelerin yanında Amerikan Federal Havacılık Dairesi (FAA) de önemli bir karar verip kazalardan hemen önce yapılan benzer manevraların varlığının kanıtlanmasıyla uçakların kullanımını geçici olarak durdurdu ve Boeing’i iyice köşeye sıkıştırdı.
İrtifa Sorunları Ortak
Her iki kazada da dikkat çeken birtakım detaylar ortaya çıktı. Bunlardan en önemlilerinden ikisi olan kalkıştan 6-12 dakika içinde aşırı irtifa kaybı ve yapılan benzer manevralardı. Bu buluntular soruşturmacıları tek bir sonuca itti: kazaların sebebi aynı olabilir miydi? Yeni kanıtların da ortaya çıkmasıyla birlikte bu ihtimal güçlendi ve gayri resmi sonuçlar ortaya çıkmaya başladı. Boeing 737 max 8’lerde uçuş ile ilgili bilgi toplayan uçuş kontrol sisteminin (MCAS) uçuşla paralel gitmediği hatta daha yavaş kaldığı düşünülüyor. Bunun yanında Boeing’in 2017’de uçuşa başlayan bu modellerde gerekli eğitimleri tamamlamadığı ve yazılım güncellemelerini yapmadığı da iddialar arasında.
Endonezya’da düşen uçağa ait irtifa grafiği
Boeing Borsada Kayıpta
Son beş ayda yaşanan bu elim kazaların ardından Boeing borsada da kan kaybetmeye devam ediyor. Kazalardan önce 422 USD olan Boeing hisseleri 377 dolarak gerilerken hisselerdeki toplam düşüş %10’u buldu. Şirket bu kazalardan dolayı toplam 25 milyar Amerikan doları üzerinde değer kaybetti. Şirket bu durumdan kolay kolay çıkacağa benzemiyor. Özellikle yakın ilişkilerde bulundukları Amerikan başkanı Donald Trump’ın da yaptığı yorumlardan ve attığı tweetlerden sonra gerek ekonomik değerlerde gerek sosyal hayatta gerekse borsada şirketi çok zor günlerin beklediğini anlamak çok zor değil.
Kaynakça
https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-47524784
http://www.kokpit.aero/lion-air-737-max-kaza
https://www.cnnturk.com/dunya/boeing-737-max-kazalarinda-yeni-gelisme-benzerlikler-tespit-edildi
https://www.haberturk.com/737-max-ler-nasil-dustu-2406919-ekonomi
https://www.boeing.com/commercial/737max
