Cumhuriyetin 1923 yılındaki ilanından itibaren her alanda olduğu gibi eğitim alanında da devrimler yapıldı. Mustafa Kemal Atatürk’ün yanında bu devrim ve değişikliklerin gerçekleştirilip geliştirilmesine katkı sağlamış olan pek çok değerli öğretmenimiz oldu. Cumhuriyet tarihimizin ilk kadın öğretmenlerinden olan Fatma Refet Angın da bunlardan biridir.
Cumhuriyet’in İlanı Sonrası Eğitimdeki Düzenlemeler
Tevhid-i Tedrisat Kanunu ve Mustafa Kemal Atatürk
Cumhuriyetin ilanı sonrası ülkenin temellerinin sağlam atılması amacıyla eğitim alanında pek çok yeniliğe imza atıldı. 3 Mart 1924’te uygulanan Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile medreseler kaldırıldı ve sınırlar içerisindeki tüm eğitim kurumları aynı çatı altında toplanarak Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlandı. 2 Mart 1926’da Maarif Teşkilatı ile ilgili kanun kabul edildi. Bu kanun sayesinde laik eğitim düzenine yönelik programlar hazırlandı, ilköğretim zorunlu hale getirildi. Karma eğitime geçildi.
1 Kasım 1928’de Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kabul edilen Harf Devrimi ile eğitim tarihimizde önemli bir adım atıldı. Bin yıla yakın süredir kullanılan Arap alfabesinin yerini Latin alfabesine dayanan Türk harfleri aldı. Dilin, bir millet için önemi bu dönemde yapılan inkılaplar ile vurgulandı. Yasanın maddelerinde; devlet dairelerinde kullanılan, kitaplarda basılan, bankalarda ve okullarda dilin değiştirileceğinden bahsedildi. Zaman içerisinde ülkemizin yeni dili dünya genelinde kabul edildi.
Yapılan yeniliklerin denetlenmesi ve düzenlenmesi amacıyla kurulan Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu da bu devrimler arasındadır. Türk Dil Kurumu, 12 Temmuz 1932 tarihinde Türk Dili Tetkik Cemiyeti adı altında kurulmuştu. Kurumun çalışmalar yürüttüğü alanlar derleme ve tarama, sözlük, terim, dil bilimi ve dil ilgisi, yayın ve tanıtma olarak sıralanabilir. Türk Tarih Kurumu ise 15 Nisan 1931’de Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti adı ile kurulmuştu. Türk ve Türkiye tarihinin alt başlıkları ile bilimsel yollarla incelenmesi ve araştırılmasının yanı sıra tarihimizi tanıtmak, yaymak ve yayımlamak konusunda çalışmalar yürütülmüştür.
26 Eylül, Türkçe’nin İlk Kurultayı
Fatma Refet Angın
Savaştan sonra, cumhuriyet öncesi dönemde kadının toplumdaki rolü belirsizdi. Sahip olduğu haklar yüzyıllarca kısıtlanmış olan kadınlar, yapılan devrimler sayesinde hak ve özgürlüklerine kavuştular. Bir inkılabın ardından diğeri yapılırken hem öğrenen hem de öğreten rollerinde eğitim sürecine katkıda bulunan tüm kadınlar, devrimlerin öneminin örneği oldular.
Cumhuriyetin ilk kadın öğretmenlerinden olan Fatma Refet Angın, 18 Mart 1915 tarihinde Gelibolu’da doğdu. Emniyet Amiri Hafız Şerif Bey ile Halime Hanım’ın üç çocuğundan en büyüğü olarak dünyaya geldi. Babası bir Kuvay-ı Milliye üyesiydi. Tevhid-i Tedrisat Kanunu’ndan sonra Gelibolu’da açılan iki okuldan biri olan Cumhuriyet Okulu sınavını kazanarak okula başladı. Yeni kurulmuş olan Ankara Gazi Terbiye Enstitüsü’nde Tarih bölümüne girmiş, eş zamanlı olarak Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin sınavını kazanıp kaydını yaptırmıştı. 1936 senesinde iki okuldan da mezun oldu. Bazı ortaokul ve liselerde tarih öğretmenliği yaptıktan sonra birçok kız meslek lisesinde müdür olarak görev almış, aynı zamanda Ortaköy Zübeyde Hanım Kız Meslek Lisesi ve İstanbul Rüştü Uzel Kız Meslek Lisesinin kuruluş çalışmalarında yer almıştır.
Fatma Refet Angın’ın izlediği kariyer yoluna Mustafa Kemal Atatürk’ün etkisinin büyük olduğu, pek çok kez karşılaştıkları söylenmektedir. İlk karşılaşmalarında Mustafa Kemal’in büyüyünce ne olmak istiyorsun sorusuna öğretmen olmak istediğini söylediği anlatılmaktadır. İkinci karşılaşmalarında ise öğretmen olmak için okulunda eğitim görmeye başlamış olan Angın’a, Mustafa Kemal tarafından ne öğretmeni olmak istediği sorusu yöneltilmişti. Soruyu matematik olarak cevaplayan Angın’a karşı çıkıldı. Ona tarih öğretmeni olmasını söyleyen Mustafa Kemal’in bu düşüncesinin arkasında hem küçük kızın konuşmasını beğenmesi hem de gelecek nesillere tarih öğretmenin çok önemli bir görev olduğunu düşünmesi vardı.
Bir sonraki karşılaşmaları olan İkinci Türk Tarih Kongresi esnasında, Angın verdiği sözü tutarak tarih öğretmeni olmayı başardığını iletir. Bunun üzerine Mustafa Kemal’den öğretmen olduktan sonra görevin bitmediği, aksine yeni başladığı sözlerini işitir. Çok iyi bir öğretmen olacağını, şu an olduğundan daha da çok okuması gerekeceğini, öğrencilerini çok iyi yetiştireceğini ve Kurtuluş Savaşı ve Çanakkale Savaşları başta olmak üzere istila dönemini çok iyi öğretmesi gerekeceğini anlatır. Mustafa Kemal konuşmasını; devrim ve ilkeleri öğretmenin, yaşatmanın ve gerektiğinde onlar için mücadele etmenin öneminden bahsederek tamamlar.
Atatürk’ün sözlerini tembihlendiği üzere hiçbir zaman unutmayan Fatma Refet Angın, emekliliğinden sonraki dönem de dahil olmak üzere eğitim görevini sürdürmüş, bilgilerini nesilden nesile aktarmıştır.
Mustafa Kemal Atatürk ve Fatma Refet Angın
24 Kasım Ve Atatürk
‘Milletimizin siyasî, toplumsal hayatında, milletimizin fikrî terbiyesinde rehberimiz ilim ve teknik olacaktır. Mektep sayesinde, mektebin vereceği ilim ve teknik sayesindedir ki Türk Milleti, Türk sanatı, ekonomisi, Türk şiir ve edebiyatı, bütün güzelliğiyle gelişir’.
Mustafa Kemal Atatürk
Cumhuriyet tarihimizin önemli öğretmenlerinin başında gelen Mustafa Kemal Atatürk, hayatı boyunca okuma, yazma ve eğitime olan ilgisi ile tanınmıştır. Başöğretmen Atatürk, milletinin çıkarlarını her şeyin üzerinde tutarak eğitimin temelini sağlamlaştırmıştır. Başarı ve gelişimin sürdürülebilirliği için öğrenim görevlilerini öncelik haline getirmiştir.
24 Kasım olarak ilan edilen Öğretmenler Günü, öğrenim hayatları boyunca edindikleri bilgi birikimlerini gelecek nesillere aktararak milletimizin gelişimine katkıda bulunan, başta Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere üzerimizde emeği olan tüm eğitimcilerimizi andığımız değerli bir gün olarak kutlanmaktadır. Bu yıl da 24 Kasım Öğretmenler Günü vesilesi ile tüm öğretmenlerimizi sevgi ve saygı ile anıyoruz.
Kaynakça
https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/harf-devrimi/
https://tdk.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/Nail-Tan-_-TÜRK-DİL-KURUMU-_23.pdf
https://ttk.gov.tr/ttk-tarihce/
https://isteataturk.com/g/icerik/Bir-Ataturk-Ogretmeni:-Refet-Angin/501
