Bilkent: Teoride Kusursuz Uygulamada Yetersiz

Her Bilkent Üniversitesi öğrencisi ya henüz okula gelmeden önce tanıtım ofisinden ya da ilk yıllarında akademisyenlerinden okulun işleyişi, standartları ve kalitesi hakkında muhakkak çok şey işitmiştir. “Burası Bilkent” ile başlayan bu cümlelerin kimi zaman ne denli doğru olduğu ise tartışılır değil artık tartışılmaktadır. Bir diğer ifade ile Bilkent öğrencilerinin birçoğu ve bazı akademisyenlere göre, Bilkent vaat edilenin çok gerisinde kalmış ve buna sebep olan aksaklıkları çözememiştir ya da çözmemektedir.

Kampüs birimi yazılarında yer yer değindiğimiz bir takım eleştirileri ve tespitleri bu yazıda toplu olarak belirtmek ve bu sayede büyük fotoğrafın görülmesine bir nebze katkı sağlamak istedik.

Ders Seçim Sistemi ve Fakülte Sekreterlikleri

Birçok okuldan farklı olarak Bilkent öğrencileri kendi ders programlarını kendileri oluşturur, sınıflarını (section) kendileri seçerler. Dersi veren akademisyen, dersin verildiği saat gibi kriterler bu seçimlerde etkili olmakta. Ders programını kendileri oluşturan Bilkentliler, elbette müfredatı da kendileri hazırlamıyorlar. Yani almak zorunda olduğunuz, aksi taktirde mezun olamayacağınız bir ders listesi de mevcut. Derslerinizi düzenli olarak, okulun verdiği sıra ile almayı tercih edebilirsiniz. AMA bu almak zorunda olduğunuz dersler birbirleri ile çakışır, ya da programınıza uyan nadir seçmeli derslerin kotası biterse vay halinize. Bölüm sekreterinizden şu cevabı alabilirsiniz; “Aman canıııım, bu dönem seçmeli almayıver, bir dahaki dönem iki tane seçmeli alırsın”. Ne kadar da profesyonel ve çözüm odaklı bir yaklaşım(!). Farz edelim ki sekreteriniz insafa geldi ve sizin gibi mağdur öğrenciler için seçmeli dersinizin kotasını yükseltti. Ya çakışan zorunlu dersleriniz? Aman canıııım, bir dahaki dönem alırsınız…

Ders seçimi konusunda öğrenciler için sorun yaratan bir diğer husus da yaz okulunda yeteri kadar dersin verilmemesi. Dönemlik ders sistemi nedeni ile özellikle son sınıf öğrencileri için bu durum vahim sonuçlar doğurabiliyor. Örneğin bir son sınıf öğrencisi, yalnızca ikinci dönem verilen bir dersten başarısız olduğunda ve bu dersi yaz okulunda alamadığında mezuniyeti bir yıl gecikiyor. Tek bir ders nedeni ile kendisini iş hayatına hazırlayan okulunda, bir yıl daha öğrenci olarak kalıyor.

Öğrencilerinin Sorumluluk Sahibi Olamayacağını Düşünen ve Onlar Adına Karar Veren Bir Üniversite

Bilkent Üniversitesi’nin öğrencilerine genel anlamda bakışı da oldukça ilginç. Öğrenci her ne kadar üniversiteye gelmiş olsa da derslerde nasıl başarılı olunacağını, hatta kimlerin sporla ilgilenmeyi hak ettiğini ve nicelerini okul yönetimi bilir ve tüm bunlara o karar verir.

Mesela Bilkent Üniversitesi için derse devam, derste başarı için olmazsa olmazdır. Bu nedenle derse belli oranda devam göstermeyen öğrenci o dersten kalır, daha doğrusu dersin finaline dahi girmeye hak kazanamaz. Ara sınavlarda aldığı yahut finale girmesine müsaade edilmiş olsa alabileceği notun hiçbir önemi yoktur. Bu uygulama Hukuk Fakültesi gibi kalabalık sınıflarda ders yapılmasını gerektiren fakültelerde eğitim kalitesini oldukça düşürmektedir. Dersi dinleme niyeti olmayan bir öğrenci, devam zorunluluğu nedeni ile derse gelir gelmesine ama imzasını attıktan sonra amfiden çıkar ya da uyur ya da arkadaşı ile sohbet eder ya da telefonu ile uğraşır ya da….. Özetle dersi dinlemeye niyeti olmayan ve 18 yaşını geçmiş yani reşit olmuş bu insanlar zaten dersi dinlemezler. Devam zorunluluğu nedeni ile sadece sınıfın atmosferini tüketirler ve bazen de ister istemez diğer öğrencilerin ve akademisyenin dikkatinin dağılmasına, dersin kalitesinin düşmesine sebep olurlar.

Bu dönem üniversite yönetiminin ders ortalamaları belli bir sınırın altındaki öğrencilerin spor takımlarında bulunamayacağına yönelik aldığı karar da, bu anlayışın ürünü olarak karşımıza çıkmakta. Derslerinde başarılı olamayan bir öğrencinin sporda başarılı olmasına ve takımda yer alarak okulu temsil etmesine imkan yok mudur? Bu öğrenci oturup ders çalışmalı, spor yapacaksa da yine yapmalı ama hobi olarak mı yapmalıdır?!

Spor takımlarının yeterince desteklenmemesi de acaba öğrencilerin önceliklerinin ders olması gerektiği fikrinden mi kaynaklanmaktadır? Zira geçen sene Uni Lig turnuvasında finale kalan masa tenisi takımı bu sene turnuvaya katılmak ve okulumuzu temsil etmek adına yine kendi okulumuzdan izin alamamıştır. Takım oyuncularına ise buna dair hiçbir açıklama yapılmamıştır.

Laboratuvarlardaki Ekipman Yetersizliği

Moleküler Biyoloji ve Genetik gibi bölümlerde bazı dersler laboratuvar uygulamaları içermekte. Bu derslerin sınıf mevcudu yirmi civarında ancak örneğin ders esnasında kullanılacak mikroskop sayısı yetersiz ve öğrenciler mikroskopta sıra beklemekte. Ya da bazı ekipmanlardan yalnızca bir tane olması nedeni ile aslında öğrencilerin deney esnasında kullanması gereken bu ekipmanları, akademisyenler kullanmakta ve öğrenciler yalnızca seyirci kalmakta. Durum böyle iken bazı bölümlerin kontenjanları seneye artacak, kimilerininki ise iki katına çıkacak.

Yabancı Öğrencilerin Hayal Kırıklıkları

Okulumuzda Erasmus ve diğer değişim programları ile gelen öğrencilerin yanı sıra, dört yıllık lisans eğitiminin tamamını almak için gelen yabancı öğrenciler de bulunmakta. Dünyanın farklı yerlerinden gelen bu öğrencilerin Bilkent’i tercih etmelerindeki başlıca sebeplerden biri eğitim dilinin İngilizce olması. Kural, Hukuk Fakültesi hariç diğer fakültelerde derslerin 100% İngilizce işlenmesi. Ancak fiili durum maalesef böyle değil. Bazı bölümlerde, öğretim görevlileri dersleri Türkçe – İngilizce karışık, ya da doğrudan Türkçe işlemekte. Dersliğe gelen kimi akademisyenlerin ilk yaptığı, derse yabancı bir öğrenci gelmiş mi diye kontrol etmek ve gelmediğine kanaat getirirse dersi Türkçe anlatmaya başlamak. Ancak akademisyenin açıkça sınıfta yabancı öğrenci olmadığını sormadan, sınıfa göz gezdirerek bu kontrolü yapması durumunda, gözden kaçan yabancı öğrenciler mağduriyet yaşıyorlar.

Diğer yandan, lisans eğitimini Bilkent’te alan yabancı öğrenciler, diğer Türk öğrenciler gibi GE 250 ve 251 derslerinden sorumlu. Fakat klüp etkinlikleri arasında film geceleri hariç yabancı öğrencilerin katılacağı bir İngilizce etkinlik yok. Öğrencilerin sosyalleşmesi, etkinliklere aktif katılım sağlaması ve kendilerini geliştirmesi amacı ile planlanmış GE 250-51 dersleri, yabancı öğrenciler için yalnızca bir puan toplama mecburiyetine dönüşmüş. Konusunu yalnızca afişteki İngilizce açıklamalardan anlayarak gittikleri Türkçe etkinliklerden elde ettikleri tek kazanım, kartlarını okutarak aldıkları GE puanları.

Eleştirilere Kulak Tıkayan Bir Yönetim Anlayışı

Her kurumda olduğu gibi Bilkent Üniversitesinde de olan aksaklıklar farklı kanallar aracılığı ile ilgililere bildirilmekte. Yer yer öğrenciler, yer yer akademisyenler tarafından yapılan yapıcı eleştirilerin yanı sıra, GazeteBilkent Kampüs biriminde de bu aksaklıklara değinen yazılar yayınlanmakta. Peki yapılan eleştiriler ne derece dikkate alınıyor? Biz örnekler verelim, sorunun cevabını sizler verin.

• 76 Bilka Çilesi ve Konfordan Uzak Yurtlar

Eğer yurtlarda kalan bir öğrenciyseniz, kampüs sadece derslere geldiğiniz değil, yaşadığınız bir mekan. Yurt hayatı tek başına zaten bir hayli yorucu; tek bir odaya sığmak, adeta bir odayı eviniz yapmak zorundasınız. Kanepe, koltuk, sandalye gibi bir ayrımınız yok. Ders çalışmak istiyorsanız bir sandalyeniz var. Dinlenmek, oturmak, uzanmak, uyumak içinse bir yatağınız. Lüks sayılabilecek yurt seçeneklerinden birini tercih etmediyseniz ya da edemediyseniz kat aralarındaki yani bir çeşit yol üstündeki kanepelerden başka (ki kanepe yanında ders çalışma masaları olduğundan bu burada sessiz olmak zorundasınız) dinlenebileceğiniz, arkadaşlarınızla sohbet edebileceğiniz bir alan yok. Ders çalışmak için çalışma odaları elbette ki var, ya da mutfakta birkaç sandalye ve bench. Yemek yediğiniz yerin, televizyon izlediğiniz yerin, dinlendiğiniz ve sohbet ettiğiniz yerin hep aynı yer olması sizi rahatsız etmez ise, buyurun mutfağa.

Diyelim ki bu durum sizi rahatsız etti ve sıkıldınız (ki yüksek bir olasılıktır), akşam üzeri bir dışarı çıkayım da arkadaşları göreyim dediniz. Akşam belli bir saatten sonra kampüste tek açık mekan olduğu için, bir diğer ifade ile tekel olduğu için, 76. Yurdun altındaki Bilka’ya mecbursunuz. Bitmez tükenmez şikayetlere ve GazeteBilkent’te birçok yazıya konu olan (bkz.) ve okul yönetimi hariç herkese aşikar görünen Bilka’nın durumunu ayrıntılı açıklamadan özetlemek gerekirse; fiyatları çok fahiş, hijyenik olmaktan çok uzak, çalışanları bırakın güler yüz göstermeyi genelde öğrenciyi azarlar bir tavra sahip. Tüm bunlardan okul yönetiminin haberdar olmaması 21. yüzyılda cep telefonundan haberdar olunmaması kadar olası.

• Bir Türlü Düzelemeyen İnternet Problemleri

Okul tanıtım araçlarında (broşürlerde, videolarda vs.) belirtilen ve tanıtım ofisinin de ziyarete gelen lise öğrencilerine övünerek söylediğine göre, Bilkent Üniversitesi kampüslerinde her yerden kablosuz internete bağlanma imkanı mevcut. Ancak kampüsün birçok yerinde internete bağlanmak imkansızken, diğer yerlerde de internet hızı yavaş ve olan bağlantılar da genellikle sorunlu. Sorunlu yerlerin en başında yurtların gelmesi ise durumun vahametini göstermeye kâfi. Geçen yaz yaptığımız ve beş yüzden fazla katılımın olduğu anket sonuçlarına dayanarak yayımladığımız Bilkent’in Bağlanılamayan Kablosuz Ağı adlı yazımızda (bkz: http://gazetebilkent.com/2015/01/20/bilkentin-baglanilamayan-kablosuz-agi/) bu soruna ayrıntıları ile değindik ve Bilkent’in bu konuda ülke içinde ve dünya çapında yarıştığı (!) okulların ne kadar gerisinde kaldığını belirttik. Ancak o günden bu güne, okulumuzun sağladığı internet hizmetinin kalitesinde ve yaygınlığında bir gelişme görülmemekte.

• Hukuk Fakültesindeki Akla Ziyan Uygulama: İki Ara Sınav

Çeşitli konularda yapılan bu eleştirileri dikkate almayan okulumuz, yaklaşık dört sene önce yapılan ilginç ve pek de sağlam temellere dayanmayan bir serzenişi dikkate aldı. Diğer dönemlik ders sistemine sahip tüm hukuk fakülteleri gibi, 2011-2012 bahar dönemine dek Bilkent Üniversitesi Hukuk Fakültesinde de her dönem bir vize ve bir final sınavı yapılmakta idi. Ancak bazı öğrenciler, finallerin ağırlığının %60 ve kimi zaman daha fazla olması nedeni ile dersi geçip geçememelerinin final sınavına bağlı olduğunu ve bundan şikayetçi olduklarını bildirdiler. Bu şikayet üzerine Hukuk Fakültesine adeta bir mühendislik fakültesiymiş gibi iki vize zorunluluğu getirildi. Daha doğrusu yönetim, final sınavının ağırlığı 40%’ı aşamaz dedi.

Bunun üzerine akademisyenlerden bazıları iki vize sınavı yaparken, kimileri tek vize iki quiz ya da tek vize, bir ödev gibi uygulamalara başladılar. Özellikle birinci ve ikinci sınıftaki öğrencilerin zaten alan dışı aldıkları Beşeri Bilimler ve Tarih bölümlerine ait dersler, İngilizce, Felsefe gibi derslerin ödev yoğunlukları yeterince fazla. Bunlara ek olarak vize sayısının artması neticesinde öğrenciler ikinci ders haftasından itibaren sürekli ödev yetiştirme, sınava çalışma telaşı içindeler.

Bilkent’te sınav haftası uygulamasının olmaması da tüm bu telaşa tuz biber ekmekte. Öğrencilerin akşam beş buçuğa kadar derse girdikten sonra, uzun süreli sınavlara girmesi beklenmekte. Akşam geç saatte sınavı olan öğrencilerin bir kısmı, saatlerce ders dinledikten sonra akşam girecekleri sınavlarının kötü geçmemesi için, sınavların yoğun olduğu haftalarda birçok derse girmemekte. Akademisyenler de herhangi bir dersin sınavı olduğu günlerde derslere katılımın düşmesinden şikayetçi.

Ders konularının bir bütünlük arz etmesi nedeni ile sınav kapsamını belirlemenin bazen zor ve hatta anlamsız kalması, öğrenci sayısının çok olması gibi nedenlerle hukuk fakültesi öğretim görevlileri de birden çok ara sınavı gerektiren mevcut sistemden şikayetçi. Öğrenci sayısının çok fazla olması nedeni ile akademisyenler sınav kağıdı okumaktan başlarını kaldıramamakta. Muhtemelen bundandır ki akademisyen değerlendirme formlarında bu dönem ‘sınavlarınızın yüzde kaçı açıklandı’ seçeneği bulunmamakta.

Bu sistem; hukuk tarihi ve felsefesi bilen, bol okuyan, eleştiren, dünyada olup biteni takip eden hukukçular yetiştirmek yerine; uyku ve yemek düzenine sahip olmayan, sınavların sıklığı ve sınav haftası olmaması nedeni ile kısıtlı zamanında öğrenmek yerine ezberlemeyi tercih etmek zorunda kalan hukuk fakültesi öğrencileri yetiştirmekte.

Bırakın öğrencileri, fakültedeki hemen hemen tüm öğretim görevlilerinin eleştirileri her daim kulak ardı edilmekte ve senelerdir adeta herkese eziyet olan bu sistemde ısrarcı olunmakta.

Bilkent Üniversitesi, Türkiye’nin en gözde üniversitelerinden biri olmaya devam etmeyi hedefliyor ve hatta dünya çapında belli bir seviyeyi yakalamak istiyor ise bu eleştirilere kulak vermeli ve eksikliklerini gidermelidir. Aksi taktirde okulun, ne öğrenciler ne de akademisyenlerce tercih edilmesi için pek bir sebebi kalmayacaktır.