Okuduğumuz pek çok yazıda isimlerini sıklıkla duyduğumuz fakat tam olarak tanımadığımız bir toplum Amişler. Onları tam olarak tanımak ancak içlerine girmekle mümkün olacaksa da çoğu kez içimizden “kim bu Amişler,” diye de geçirmiyor değiliz. Bu sebeple ben de bu yazımda enteresan yaşamları ve ilgi çekici kültürleriyle aslında bir Hristiyan mezhebi olan Amiş topluluğunu ele almak istedim. İsviçreli Jakop Ammann tarafından kurulduğu bilinen, baskılardan dolayı Avrupa’dan Amerika’ya geçiş yapmış olan Amiş mezhebi çoğumuzca katı kuralları ile bilinir. Zira Amişler kendilerini günümüz modern toplumunun vasıtalarından, getirdiği kolaylıklardan soyutlamışlar ve izole bir yaşamı tercih etmişlerdir. Hatta fotoğraflarında sıklıkla gördüğümüz fayton ise Amişlerce bu sebeple kullanılmakta. Görünüşte her ne kadar doğa ile iç içe fotoğraflarıyla kendilerine özendirseler de, Amiş olmak bizim günlük hayatımızda her an kullandığımız telefon, araba, televizyon, bilgisayar gibi teknolojik araçları yaşamımızdan çıkarmamız anlamına geliyor. Öyle ki sadece elektrikler kesildiğinde yahut da romantik bir atmosfer yaratmak istediğimizde kullandığımız mumlar, Amişler’in tek aydınlanma aracı çünkü elektrik dahi kullanmıyorlar.
Donald Reese Photography
Amişler’in hayatının bu şekilde içlerine dönük olmasının ülke ve diğer insanlar açısından da sonuçları olduğu inkar edilemez. Örneğin belki de pek çoğunuzun bildiği üzere Amiş çocukları belli yaştan sonra (sekizinci sınıfta) okuldan alınıyorlar ve evlerinde eğitim görüyorlar. Bununla ilgili Amerika’nın en yüksek mahkemesi olan Supreme Court’un “Wisconsin v. Yoder” kararını okumanızı tavsiye ederim. Bu karara göre, Amiş çocukların sekizinci sınıftan sonra zorunlu eğitime yerleştirilemeyecekleri kabul edilmiş ve devletin çocukları eğitmedeki menfaatine karşı, bireylerin din özgürlüğü tercih edilmiştir. Öte yandan Amişler aynı zamanda devlete vergi vermiyorlar veya askerlik yapmıyorlar. Bunlar ise elbette ki devletçe yapılan fedakarlıklar anlamına geliyor. Kapalı bir toplum olmanın bir diğer özelliklerinden olan kendi içlerinden birileriyle evlenme Amişler’de de söz konusu, bir Amiş ancak bir başka Amiş ile evlenebiliyor. 1992 ile 2013 yılları arasında Amiş nüfusu yaklaşık olarak 120% oranında artmış, zira Amişler genel olarak çok sayıda çocuk sahibi olmaya devam etmekteler ve 2010 yılı itibariyle yaklaşık 250 bin nüfusları bulunmakta. Amişler’i pek çok Hristiyan mezheplerinden ayıran özelliklerinden biri de vaftizin çocukken değil yetişkin olunca yapılması, yani bu durumun kişilerin seçimlerine bırakılması.
Bu değişik özellikleri Amişler’i odak noktası haline getiriyor ve birçok insan onları incelemek isstiyor. Fakat burada yine bir zorluk var ki o da, Amişler’in fotoğraf çekilmeye pek de sıcak bakmadıkları gerçeği. Fakat yine de Amişler’in resimlerini internette bulmak, yahut da belgesellerini izlemek mümkün. Bu topluluğu, kültürünü, insanlarını daha iyi tanımak isteyenler için özellikle belgeselleri izlemelerini tavsiye ederim.
Wisconsin v. Yoder davası: https://supreme.justia.com/cases/federal/us/406/205/case.html
Kaynaklar:
https://en.wikipedia.org/wiki/Amish
https://onedio.com/haber/uzay-caginda-teknolojiyi-reddeden-topluluk-17-yonuyle-amisler-561695
http://www.countryfarm-lifestyles.com/amish.html#.WJi7dbaLTBI
