Günümüzün en klişe cümlelerinden biriyle başlayacağım yazıya ancak internet, eğer doğru kullanmayı biliyorsanız, çok yararlı bir araç gerçekten. Sahip olduğunuz hobilere sahip insanların birbirleriyle iletişim kurduğu toplulukları bulunca, hobiniz hakkında belki de daha önce hiç aklınıza gelmeyen sorularla karşılaşabiliyorsunuz. Hayatınızda bulunacağınız her tanışma toplantısında hobileri, kumsalda yürüyüş yapmak olanların sayısıyla yarışabilecek müzik dinleme hobicilerine ev sahipliği yapan topluluklar bulmak zor değil elbette. Bu topluluklardan birine göz gezdirirken, daha önce hiç albüm dinlememiş, her sanatçının bir kaç beğendiği parçasını dinleyip bütün bir albümü hiç bitirdiği olmamış birinin gönderisini gördüm. Bu gönderi kafama takıldı ve çevremdeki insanlara sordum, gerçekten de DJ’lik, koleksiyonerlik veya prodüktörlük yapmayanların çoğunluğu, müzik dinlemenin hobileri olduğunu söyleseler de, oturup albüm dinlemiyorlardı. Farklı yerlerden duydukları ve beğendikleri parçaları dinliyor ve çalma listelerine bunları ekliyorlardı. Bunun üzerine bu konu hakkında yapılan bir çalışma var mı diye baktım ve Spotify data’larında 2015’te yapılan bir çalışmaya göre, dinleyicilerin %10’undan azının bir albümü baştan sona dinlediği bilgisine ulaştım.
Belli bir yaşıma kadar benim de bir parça dinleyicisi olmamdan ötürü, benim gibi bazı insanların, albüm fikrini yanlış anladığını düşünüyorum. Öyle ki albüm dinlemenin gösterişçi bir hareket olduğunu bile savunanları görüyorum zaman zaman. Üzgünüm ama bu tür postmodern, yapıbozumcu tavırlar, güncel sanatı ve sanat severliği değersizleşmesinin ve bir bulamaça dönmesinin sebebidir. Elitizm, belirli dozlarda, toplumu ve sanatı ileri götürür. Buraya küçük bir not düşmem gerekiyor, eğlence için müzik dinlemek ile hobi olarak müzik dinlemek çok farklı şeylerdir. Nasıl ders aralarında canı sıkıldığı için defterine küçük karalamalar yapan biri ile, boş vakitlerini resim çizmeye adayan birinin arasında fark varsa, yolda yürürken müzik dinlemek değil, vaktini müzik dinlemek, yeni sanatçılar veya türler keşfetmek, aktivite olarak müziği dinlemek kişiyi müzik hobicisi yapar. Kişinin müzikten keyif alabilmesi için hobi olarak müzik dinlemesi gerekmiyor, ancak kişi hobilerinden birinin müzik dinlemek olduğunu ileri sürüyor ise, ortalama bir müzik dinleyicisinden farklı bir takım şeyler yapıyor olması beklenir kendisinden.
Albüm, bir müzisyenin kendisini yapılandırma şekilidir ve müzisyen, dinleyiciye albümler yoluyla ulaşır. Seçtiği şarkılar, şarkıların birbirleriyle uyumları, geçişleri, sıralaması ve kapağı ile aktarmak istediği fikir ve duyguları dinleyiciye iletir. Dinleyici, albüm ile vakit geçirdikçe, müzisyeni ve müzisyenin sanatsal niyetini daha iyi anlar. Böylece müzik, bir takım harmonik ses frekansları olmaktan çıkar ve sanat eserine dönüşür. Bir sanatçının albümleri, sanatçının kendi sanatına verdiği değeri de gösterir. Dinleyici de bu değere ancak sanatçının albümlerini dinleyerek ulaşır. Albümleri konsept olarak çıkaran gruplar bu sebeple müzik dinleyicileri tarafından omuzlanırken, parçaları yalapşap seçip piyasaya sürmüş müzisyenler unutulmaya yüz tutar. Elbette sanat sübjektiftir ama üzerinde düşünülmüş ve uğraşılarak ortaya konmuş bir eserin, çıkar kastıyla ortaya sürülmüş hit şarkılardan daha çok saygı hak ettiğine herkes katılacaktır. İşte bu yüzdendir ki, Pink Floyd ve Kendrick Lamar (bir rock, bir hip hop albümü verdim ki iki taraftan da insanların onayını alayım) gibi sanatçıların albümleri iftihar ile hatırlanacak. Sanat toplum için midir, sanat için midir tartışmasına hiç girmeden, çıkan albümü edinen dinleyicinin yapacağı en doğru hareket, bütün albümü baştan sonra dinlemek ve deneyimlemek olacaktır.
Ancak, teknoloji getirdiği şeylerin yanı sıra götürüyor da. İnsanların albüm dinlemeyi bırakmasındaki en büyük etkenlerden birisi aslında artık zorunda olmamaları. Bunca zamandır albüm dinlemiş insanaların çoğunluğu satın aldıkları albüm dışında dinleyecek bir şeyleri olmadığından bütün bir albümü arka arkaya birden fazla defa dinliyorlardı. Ancak Spotify, müzik dinlemeyi parça bazlı bir hale getirip, yeni parçalar bulmayı kolaylaştırdığından ötürü, kimse bir albüme bağlanmıyor. Günümüz sanatçıları da, bunun farkında olduğundan, üzerinde düşünülmüş albümler yerine, sıralamalardaki isimlerini yüksekte tutabilmek ve olabildiğince fazla göz önünde bulunabilmek nâmına, bir kaç parçalık EP’ler çıkarıyorlar. Yazının başında bu sebeple hobi olarak müzik dinlemenin öneminin altını çizmeye çalışmıştım. Artık zorunda olmadıkları hâlde, uğraşılmış albüm çıkaran bir avuç müzisyenin sanatına olan ilgileri ve saygılarından dolayı veya en basitinden, albümün bir bütün olarak kulağa daha güzel gelmesi gibi sebepler ile bir bütün olarak albümü dinlemeye devam eden insanlar hâlâ daha var ve üzerinde düşünülmüş albümlerin çıkmaya devam ediyor olmasının en büyük sebeplerinden birisi de bu beklentiye sahip olan müzik elitisti insanlar. Bir yandan da, spotify, dinleyicilere konsept oynatma listeleri yaratabilme ve birçok kişiyle paylaşma özgürlüğü vererek, dinleyiciyi müzikle etkileşime geçirdiği de tartışılabilir.
