Hepimiz Jane Austen’ın Kızlarıyız!

Bez çantalarda, kitap ayraçlarında, çay paketlerinde, film afişlerinde ve hatta İngiliz banknotlarında onun yüzü var. Ölümünün üzerinden 200 yıl geçti ama o hala çağımızın en popüler ve etkili yazarlarından biri. Kimden mi bahsediyorum? Tabii ki Jane Austen!

Aslında edebiyat incelemeleri çok ilgimi çekmez ama lise yıllarımda tüm kitaplarını okuduğum Jane Austen üzerine bu inceleme, havalı kapak fotoğrafıyla daha kitapçıdaki rafındayken göz kırptı bana. Özgür Çiçek ve Irmak Ertuna Howison’ın Açık Radyo’da dört sezon boyunca hazırladıkları edebiyat programının Jane Austen üzerine olan bölümlerinden yola çıkarak yazdıkları bu incelemedeki eşsiz anlatım ve eğlenceli dil ise, elimde tuttuğum kitabın bir edebiyat incelemesinden çok daha fazlası olduğunu gösterdi. Çiçek ve Howison, Jane Austen ve Adab-ı Muaşeret kitabında Regency dönemi İngiltere’sini, Austen’in gözünden tasvir ederken popüler kültürün Austen romanlarını nasıl adapte ettiğini ve bu adaptasyonun Türkiye’deki izlerini güncel bir dille incelemiş. Jane Austen’a artık “Bizim Jane” diyecek kadar yakın olan yazarlarımız, öyle güzel benzetmelerle Austen dünyasını anlatmışlar ki, Aşk-ı Memnu dizisindeki sofra sahneleriyle bizim Jane’nin romanlarındaki yemek sahnelerinin karşılaştırıldığı sayfalarda eminim sizin de yüzünüze  kocaman bir gülümseme yerleşecek.

Jane Austen, İngiltere’nin sembol yazarlarından biri olması dışında en çok tartışılan ve eleştirilen isimlerindendir de. Hatta diğer yazarlar tarafından çoğunlukla topa tutulduğunu da söyleyebiliriz. Çiçek ve Howison, Jane Austen’a yöneltilen eleştirilere de sıklıkla yer vermiştir kitaplarında. Mesela Mark Twain’e göre, Austen romanları kesinlikle katlanılmazdır ve Charlotte Bronte, Jane Austen’ı hanım hanımcık olmakla ve tutkuları anlamamakla suçlar. Ama roman yazarak para kazanabilmiş ilk kadın yazarlardan biri olan Austen, bu eleştirilerden çok daha fazlasıdır. Austen, kitaplarının satır aralarında evililik müessesesiyle, Regency döneminin abartılı ihtişamı ve kurallarıyla kurnaz bir dille dalga geçmiştir bana kalırsa.

Jane Austen, kadının kitap okumasının tehlikeli olduğunun düşünüldüğü ve okudukları romanların etkisinde kalarak hastalanan kadınların hikayelerinin anlatıldığı 19. yüzyılda, bir yandan toplumun kurallarına uyuyormuş gibi yapıp diğer yandan erkek iktidarına başkaldıran kadınları yazmıştır hep. Mesela benim favori Austen romanım Gurur ve Önyargı’ nın asi kızı Elizabeth Bennet çok okuyan, tek başına yürüyüşlere çıkan, cesur bir kadın olarak resmedilmiştir. Kadınların tek başına yürüyüşe çıkmasının hoş karşılanmadığı bir dönemde Elizabeth Bennet’a hayat veren Jane Austen, hanım hanımcık olmaktan çok uzaktır. Ve her fırsatta erkek egemen toplumun eleştirisini yapmıştır Austen, tabii onun ironisini ve imalarını anlayana. İşte bu ironiyi anlamak ve Austen bilmecesini çözmek için bile okuyabilirsiniz Çiçek ve Howsion’ın kitabını.

Jane Austen’ı okumaya değer yapan bir sürü sebep var. Mesela Austen romanlarında romantizmden çok keskin bir hiciv var.

Jane Austen romanlarının ayrıntılı ve güncel incelemelerinin yer aldığı Jane Austen ve Adab-ı Muaşeret kitabında, basit bir edebiyat incelemesinden daha fazlasını bulacağınıza söz verebilirim. Hatta ilginizi çekerse Jane Austen’ın çay saatine eşlik eden lavantalı kekin tarifini bile öğrenebilirsiniz kitabın sayfalarından. Ya da Austen’ın giysi ve aksesuar önerilerine kulak verebilir, Colin Firth’ün Darcy rolüyle oturduğu tahta gelecek bir sonraki ismin kim olacağı ile ilgili tartışmaya katılabilirsiniz. Aşk, gurur, önyargı gibi kavramların Austen’ın romanları üzerinden tartışıldığı bölümlerde ise eminim kendinizden parçalar bulacak ve 200 yıl önce ölmüş bu sivri dilli kadının zekasını ayakta alkışlayarak haykıracaksınız:

Hepimiz Jane Austen’ın kızlarıyız!

Görseller Kaynaklar:

https://www.thefamouspeople.com/profiles/jane-austen-177.php

http://www.imdb.com/title/tt0112130/mediaviewer/rm1516222976

http://www.dogankitap.com.tr/kitap/Jane+Austen+ve+Adabı+Muaşeret-2341