Festival filmlerinin sıkı takipçisiyseniz; elbette İran Sineması’nın son zamanlardaki yaptığı atağı duymuşsunuzdur. İran’ da 1979 yılında gerçekleşen devrimden sonra; ne yazık ki, birçok İranlı entelektüeller, ülkelerinde uygulanan sansüre ve baskıya dayanamayıp, ülkelerini terk etmek zorunda kaldılar. Çok az bir kısım; içinde ülkeleri için umut ederek, İran’ da kalmaya devam etti. Normalde, böyle bir durumun gerçekleştiği bir ülkede, kültür ve sanat gelişiminin durması beklenirken; bu sefer, tam tersine, İran Sineması dünya sinemasında saygın bir yer edindi. Bunun bir diğer nedeni ise; İranlı sinemacıların bir düşünceyi direk değil, dolaylı bir yol ile beyazperdeye aktarmasıdır.
Asghar Ferhadi’ nin son filmi olan ‘ Bir Ayrılık’, 2012 Akademi Ödülleri tarafından, en iyi dalda Oscar kazandı. Film, ayrılma arifesinde bulunan bir çiftin yaşadığı sorunları ele almaktadır. Film, günlük hayattan konu edinmiş basit bir durumu, yalın bir dil ile izah ederken; bize aynı zamanda düşünme fırsatı veriyor ve inceden inceye yeni rejime küçük bir eleştiride bulunmayı da ihmal etmiyor. Mesela; küçük bir kızın çizdiği resimdeki kadınların rejime uygun bir biçimde giydirilmesi, küçük bir kızın rejimden dolayı oluşmuş bir hayal gücünü gösteriyor.
İran sinemasının bu başarısını, 1969’ da oluşan İran Yeni Dalgası’ na bağlayabiliriz. Dariush Mehrjui’ nin ‘ Gav’ (İnek) adlı yapıtıyla başlayan bu akım, diğer İranlı sinemacılar tarafından benimsendi. Devrimle beraber yeni bir boyut kazanan bu akım, şiirsel bir dilin yanı sıra filmlerde felsefi tonlara da hâkim oldu. Buna en güzel örnek ise, İran Sinemasının babası olarak kabul edilen, Abbas Keyrüstemi’ nin üçlemesi olan; “Arkadaşımın Evi Nerede?, Ve Yaşam Sürüyor ve Zeytin Ağaçları Altında” gösterilebilir. Bu filmlerin bir üçleme olmasının nedeni; hepsinin İran’ da bulunun Köker adlı bir köyde geçmesidir. Bir diğer neden ise; bizlere yaşamın değerini edebi bir yol izleyerek aktarılmasıdır. Edebi yol derken; Keyrüstemi, filmlerindeki kullanılan diyaloglarda İran Edebiyatından fazlasıyla yararlanmıştır ve bu şekilde, yaşamın değerini daha iyi anlayabilirsiniz.
