Türkiye Cumhuriyeti’nin 9. Cumhurbaşkanı Sayın Süleyman Demirel vefat etmiştir. Gözlerim yaşlı bir şekilde yazığım bu yazımı çok uzun tutmak istemiyorum. Süleyman Demirel, Isparta’nın Atabey ilçesi’nin İslamköy Köyü’nde 1924 yılında dünyaya gelmiştir. Babası Çanakkale ve Suriye Cepheleri’nde savaşmış Hacı Yahya Demirel, annesi ise Ümmühan Demirel’dir. İslamköy’de Dolaksızların Süleyman Sami olarak anılır. Demirel soyadı demirci olan dedesine hitaben verilmiş bir soyisimdir. İlköğrenimini İslamköy’de ortaokul ve liseyi Isparta ve Afyonkarahisar’da tamamlamıştır.
Lise yıllarında Süleyman Demirel
1949 yılında ise İTÜ’den İnşaat Yüksek Mühendisi olarak mezun olmuştur. Belli başlı yerlerde çalışırken babasının yeğeninin kızı olan Nazmiye Şener ile evlendirilmiştir. Demirel’in düğünü de hayatı gibi bu çalışmalar sırasında gerçekleşmiştir. İslamköy’de düğünler üç gün yapılır. Demirel bir inşaatta mühendis olarak çalışması sebebiyle kendi düğününün ilk gününe katılamamıştır. Düğün bittiğinde de inşaata geri dönmüştür. 1950 yılında Elektrik İşleri Etüd İdaresi tarafından sulama ve elektrik konularında araştırma yapmak üzere ABD’ye gönderilmiştir. Demirel’in Türkiye’deki ilk büyük projesi Seyhan Barajı olmuştur. Buradaki başarısı ile Menderes’in dikkatini çeken Demirel, 1954 yılında DSİ Genel Müdürü Olmuştur. Daha sonrasında Eisenhower Vakfı, Demirel’i bursiyer olarak seçmiştir. Sulama ve elektrik konularında engin deneyimler edinen Demirel, Türkiye’ye döndükten sonra ODTÜ’de dersler vermiş ve Türkiye’deki diğer baraj ve köprülerin mimarı olmuştur.
Süleyman ve Nazmiye Demirel
Tarımsal kalkınmanın öncüsü DP
Süleyman Demirel siyasi hayatına 1962 yılında Adalet Partisi (AP) ile girmiştir. 28 Kasım 1968 tarihinde Genel Başkan seçilmiştir. 1965 yılında Genel Başkanlık’tan düşürülen Demirel’in yerine Suat Hayri Ürgüplü getirilmiştir. 29. Koalisyon Hükümetin’de TBMM dışından Başbakan Yardımcısı ve Devlet Bakanı olarak görev almıştır. Aynı yıl İslamköy Belediye Başkanlığı görevini de yürütmüştür. 27 Ekim 1965 yılında 30. Hükümeti kurarak Başbakan olmuştur. Yıllar içinde birçok zorlukla karşılaşmıştır Demirel, bunlardan ilki CHPli muhaliflerin içinde bulundukları önyargılı tutumlardır. Gerek bütçe görüşmelerinde gerek kalkınma ile ilgili kararlarda etkili olunamıyordu. Demirel’in karşısındaki bir diğer engel ise Necmettin Erbakan’a destek veren diğer DP yandaşlarıydı. Bu yetkililer 1970 yılında Erbakan ile Milli Nizam Partisi’ni kurdular. Bu partinin DP’den farkı daha İslamcı bir tavra sahip olmasıydı. Demirel’in karşısına çıkan en önemli sorunlardan biri de Türkiye’de tarımsal üretimin artmasından, SSCB ile ilişkilerinden endişe eden ABD ve Avrupa Devletleri haşhaş üretimini yasaklama kararıdır. Demirel haşhaşın yasaklanması sebebiyle Türkiye’nin EEC’ye üyeliğini dondurma kararı almıştır. Bu haşhaş meselesi 12 Mart muhtırasını da beraberinde getirmiştir. 1973 yılında ise Demirel, CHP ile anlaşarak Genelkurmay Başkanı Faruk Güler’in Cumhurbaşkanı seçilmesini önlemiştir.
Demirel ve Ecevit’in o dönemde en büyük sorunları Kıbrıs sorunu, 1973 Petrol Krizi ve Kıbrıs Barış Harekatı’dır. Türkiye elinde olmayan sebeplerden ötürü dış dünyadan belli ölçüde uzaklaşmış ve ambargolara mahkum edilmiştir. 1980 yılında ise darbeyle karşılaşmıştır Süleyman Demirel. Tutuklu kaldığı dönemler içerisinde çalışmalarını sona erdirmemiş olan Demirel, Güneydoğu Anadolu Projesi’ni bu süre zarfında plana dökmüştür. Siyasi yasakların kalkmasıyla 1991 yılında tekrar Başbakan seçilen Süleyman Demirel, bu projelerini tek tek yürürlüğe koymak için çaba harcamıştır. Demirel sadece GAP alanında değil, Sovyetlerin dağılmasıyla beraber Türk Dünyası ile bazı ekonomik projeler için çaba harcamıştır. 1989-1991 yıllarında Türkiye’de eğitim gören Çeçen Lider Şamil Basayev de Çeçenler’in en büyük yardımcısının Süleyman Demirel olduğunu aktarıyor. Bunun yanında Irak Türkmen Cephesi’ne silah yardımları yapan, sözde değil özde Baba Esad ile savaşı göze alan, İran’a Azerbaycanlı Türkler için baskı kuran ve en yakın arkadaşı olarak Haydar Aliyev’i tanımlayan eşsiz bir devlet adamıdır Süleyman Demirel. Eski ekonomi danışmanı olan Turgut Özal’ın talihsiz ölümü ile cumhurbaşkanı seçilen Demirel, 28 Şubat sürecinde gerginliği yumuşatarak büyük çaplı bir darbeyi engellemiştir. Birçok suikast girişiminden yara almadan kurtulan Demirel, cumhurbaşkanlığı süresince Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan, ABD, Lübnan, Ürdün, Almanya, Romanya, Hırvatistan, Yunanistan ve Pakistanlı devlet adamlarıyla yakın temas kurmuştur. Bu süre zarfında beyefendiliği, yüksek ahlakı elinden bırakmayan Demirel, 2000 yılında görevi Ahmet Necdet Sezer’e devretmiştir. Demirel’in günümüzde Türkiye’nin dört bir yanında yer alan adına yapılmış üniversite, yollar, liseler, spor salonları ve bulvarlar mevcuttur. Muhalif ve arkadaşı Necmettin Erbakan, DSP Genel Başkanı Ecevit ve diğer muhalifler Erdal İnönü, Alparslan Türkeş ve Mesut Yılmaz ile diyaloglarında tevazu, içtenlik ve saygı sınırlarını aşmadan hareket etmiştir. Bugünkü siyasetçilerin tavır ve söylemlerini görünce bunu daha iyi anlıyoruz.
Demirel, Erbakan ve Alparslan Türkeş ile beraber
Süleyman Demirel-Bülent Ecevit
Gelelim eleştirilere, hakkında birçok dedikodu ve iddia bulunan Süleyman Demirel’in Mason olduğuna dair, Yahudi kökenli olduğuna dair söylentiler devam etmektedir. Öncelikle Demirel’i yakından tanıyan ve akrabası olan bir aileden gelmem nedeniyle sapına kadar Müslüman olduğuna inancım tamdır. Mason iddiasına geldiğimizde ise şunun altını çizmek istiyorum: Bir insanın dini ve ait olduğu grupları onun yaptığı iyi işleri ne kadar örter? Yapılan hizmetler ve sarf edilen 40 yıl ortadadır.
Cumhuriyetin düsturları ile hareket eden, cumhuriyetin ne kadar çok fırsat eşitliği yarattığını kendi hayatını göstererek örneklendiren Demirel, vizyoner bir kişilik olarak hem memlekete hem bölgeye büyük hizmetler sunmuştur. Onun vizyonerliğini yakın akrabalarından da öğrenebiliriz. Daha çocuk yaşlarda kurak tarlada çalışırken “Şu dağı yaracaksın, Eğirdir’in suyunu buraya akıtacaksın” diyerek DSİ Genel Müdürlüğü sırasında bu hayalini gerçekleştiren sadece Atabey’e değil, Türkiye’nin dört bir yanını barajlar, sulama sistemleriyle deyim yerindeyse canlandıran bir liderdir Süleyman Demirel. Bugün gördüğümüz barajların çoğu, sulama sistemleri de Süleyman Demirel’e ait. İşte vizyonerlik budur. İleri görüşlülük de budur. Büyük Ortadoğu Projesi de budur. Bugünküler ne BOP ne GAP ne de tecrübe eseridir. Mutlaka Demirel’in de eleştirilecek yanları çoktur. Mesela Deniz Gezmiş olayı, mesela bazı faili meçhuller, Yahya Murat Demirel Olayı (ki bu olayı sizinle başka bir yazı veya platformda tartışmaya hazırım.) vs… Ama şu da bilinmelidir ki analarınızı babalarınızı 40 yıl “idare” eden bir devlet büyüğüne eleştiride bulunulmadan 2 kere düşünülmelidir.
Atabey’imizin, Isparta’mızın gururu, Çanakkale ve Suriye’de kahramanlık gösteren istiklal madalyası sahibi Hacı Yahya Demirel’in ve Ümmühan Demirel’in oğlu Dolaksızların Süleyman Sami, Barajlar Kralı, Morrison Süleyman, Bir Bilen vefat etmiştir. Kendisiyle en son geçtiğimiz sene bu zamanlarda görüşme fırsatı bulmuştum. O yaşına rağmen eğitim gören herkese destek olabilen bir insandı. Gerek eğitim hayatı gerek siyasi ahlak olarak örnek aldığım büyük şahsiyet, beyefendi, bayrağı bizlere bırakıyor. Memleket için yaşadı, tüm enerjisini ona verdi, bu dünyaya ismini ve eserlerini bıraktı. Tanrı rahmet eyleye. Işıklar içinde yatsın.
İslamköy, Demirel Külliyesi
