Geçen hafta Suriye iç savaşına çözüm bulmak adına yapılan Cenevre görüşmeleri kısa sürede sona erdi. Rusya’nın ve rejim güçlerinin saldırıları gölgesinde kalan görüşmelerde hedeflenen “kalıcı ateşkes” yine sağlanamadı. Savaşın taraflarının karşılıklı dayatmaları ve kırmızı çizgileri çözümden uzaklaşılmasını netice verdi.
Görüşmelerden beklentiler ise üç ana başlıkta toplanabilir: ülke çapında ateşkesin ilanı, altı ay sürecek müzakerelere başlanması ve bir ulusal birlik hükumeti kurulması.
BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura (Kaynak: Al-Jazeera)
Sonuca ulaşılamadan ertelenen Cenevre görüşmelerinden izlenimler ise şu şekildeydi:
- Birleşmiş Milletler’in çabasıyla başlayan Cenevre görüşmelerine rejimi temsilen Suriye’nin BM Büyükelçisi Beşşar Caferi’nin başkanlığında bir heyet katıldı. Muhalifleri ise çatı örgütü Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Koalisyonu (SMDK), Ulusal Koordinasyon Heyeti ve bazı silahlı gruplar temsil ediyor.
- Muhalifler ve rejim temsilcileri aynı masa etrafında toplanmadı, bunun yerine BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan De Mistura iki grupla da ayrı ayrı görüşmeler yaparak aracılık yapmaya gayret etti.
- Rusya ve rejimin süren saldırıları, görüşmelere gölge düşürdü. Rusya’nın havadan desteklediği rejim güçleri Cenevre’deki görüşme ile eş zamanlı bir şekilde Halep’te ilerlemeye devam etti. Bu saldırılar, Rusya ve Esad’ın görüşmeleri sabote etmesi olarak görüldü.
- BM Özel Temsilcisi Mistura’nın açıklamasına göre Pazartesi günü görüşmeler başladı, ama Salı günü olması planlanan Mistura-muhalefet görüşmesi gerçekleşmedi.
- Salı günü muhalefet Mistura ile görüşmek yerine BM binasının önüne gelerek açıklamalar yaptı. Heyet adına yapılan açıklamada Cenevre’ye kendilerine verilen sözlerin yerine getirilmesi için geldiklerini ama uluslararası toplumun buna duyarsız kaldığı vurgulandı.
- Muhalefetin sözcüsü Saim Muslat’ın açıklaması şöyleydi:
“Bizim için kuşatmaların kaldırılması, bombalamaların durması çok önemli. Ama dün akşam bile yeni katliamlar vardı. Uluslararası toplum kör mü, bunları görmüyor mu? Biz buradayız ve bize verilen sözlerin tutulmasını bekliyoruz.”
- Cenevre görüşmeleri üzerine yapılan analizlerde, Suriye muhalefetinin oldukça endişeli ve yalnız bırakılmaktan muzdarip olduğu belirtildi. Hatta ismi açıklanmayan bir muhalif katılımcı tarafından küresel güçlerin kendi aralarında anlaşacağı ve kedilerinin oyalandığını ima eden şu sözler duyuldu:
“Hani Sykes-Picot vardı ya… Belki de ‘Kerry-Lavrov’ diye bir şeyden söz edecek çocuklarımız.”
- BM Özel Temsilcisi Mistura, tüm bu yaşananların üzerine 3 Şubat Çarşamba günü yaptığı açıklamada görüşmelere 25 Şubat’a kadar ara verildiğini söyledi. Mistura yaptığı açıklamada, küresel ve bölgesel güçlerin üzerine düşeni yapmaları gerektiğini söyledi.
- Suriye rejimini temsilen görüşmelere katılan Suriye BM Büyükelçisi Beşşar Caferi ise Türkiye’yi ve Körfez ülkelerini suçladı. Caferi yaptığı açıklamada, “Birkaç saat önce Riyad (muhalefet) görüşmelerden çekilmek istedi, de Mistura’nın açıklamaları da bunun siyasi örtüsü oldu.” dedi.
Suriye muhalifler heyetinin lideri, eski Başbakan Riyad Hicab (Kaynak: Sputnik)
- Muhalefetin müzakereler için Genel Koordinatör olarak belirlediği Riyad Hicab ise, “İnsani durum değişene kadar dönmeyeceğim.” açıklaması yaparak Suriye’de ancak Esed’siz bir geçiş dönemi olursa ateşkesten bahsedilebileceğini söyledi.
- Mistura, 11 Şubat’ta bölgesel ve küresel güçlerin kuracağı masaya yani ABD, Rusya ve İran gibi aktörlerin de yer aldığı Uluslararası Suriye Destek Grubu’na gitmeye karar verdi. Belirlenen yol haritasını hayata geçirebilmek için bu toplantıda bir çıkış yolu aranacak.
Kaynakça
http://www.aljazeera.com.tr/interaktif/cenevrede-kimler-var
http://www.aljazeera.com.tr/al-jazeera-ozel/cenevredeki-hayalet
http://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/01/160129_suriye_cenevre
Cenevre görüşmeleri ilerleyemeden durdu; Suriye Türkiye’yi suçladı
