İdeolojiler, aynı insanlar ve topluluklar gibi zaman içinde evrilir ve hem biçimsel olarak hem de içeriksel olarak metamorfoza uğrarlar. Aşırıcı akımların, özellikle aşırı sağın, genel kanı itibari ile sol ideolojilere kıyasla durağan, geleneksel ve muhafazakar kalmaya; zamanın aşındırıcı ve form değiştirici etkisine göreceli olarak daha fazla direnç göstermeye meyilli olmaları beklenir. Fakat aşırı sağın özellikle son on yıldaki dönemin şartlarına ayak uydurmasını ve kısa sürede gerçekleştirdiği internet ve dolayısıyla internetin hitap ettiği gençliğe entegrasyon süreci dikkate değerdir. Ortaya çıkan konjonktürde “Alt Right” olarak kısaltılan Alternative Right (Alternatif Sağ) olgusu Batı’da gerçekleşen hükümet değişimleri sonrası (ABD’de Trump, Brezilya’da Bolsonaro vb. liderlerin güce gelmesi bu değişimlere örnek gösterilebilir.) günbegün haberlerde ve sosyalmedya giderek hacim kazandı. Peki Alt Right ifadesi neyi kapsamaktadır, kaynakları nelerdir ve psikolojik altyapısı hangi argümanlar üzerinde kurulmuştur?
Alt Right = Sağ?
Radikal grupların ve bu örgütlerle ilişkili daha minimal grupların doğaları itibari ile sansasyonel haberlere konu olmaları nedeniyle Alt Right gruplar Batı Avrupa ve ABD’de gittikçe sağ hareketleri kapsar manada kullanılmaya başlansa da bu çeşit bir genelleme adil bir yaklaşım değildir. Alt Right nedir? Yazarak Google’da yapılacak kısa bir araştırma ile yaklaşık olarak aşağıdaki görselde bulunan ilişkili tanımlara ulaşmak işten bile değildir.
Özet bir ifade ile Alt Right özellikle internetin aşırı sağ gruplar tarafından etkin bir enstrüman olarak kullanılmaya başlanması ile ortaya çıkan gruplar bütünüdür. Alt Right kavramını adeta bir şemsiye olarak düşünürsek kendisini bu çatı kavram altında gören grup ve toplulukların; başlarda “4chan” ve “8chan” gibi sosyalmedya platformlarıyla, daha sonrasında ise fiziksel olarak sokak eylemlerinde bir araya gelmeleriyle kristalize olduğunu söylemek hatalı olmayacaktır. Beyaz ırkın üstünlüğü, ırkçılık, mülteci düşmanlığı bu gruplara atfedilen tanımlamalar arasında Alt Right’ı genelgeçer bir tasavvur ile anlamak için başlangıç kavramları olabilir. Aşırı sağ akımların, ki bu güne kadar konvansiyonel anlamda adını hep duyduğumuz Nazizim veyahut Ku Klux Klan bu görüşlerin başını çekmektedir, değerlerinden herhangi bir ödün vermeyerek üzerine “göç” gibi günümüz problemlerine getirdikleri ırk temelli ayrıştırıcı yorumlamalarla nefret söylemlerini sosyal mecralarda yaymaktan geri durmayan akımların tutum ve davranışlarını sağcılık yahut muhafazakarlıkla eşit tutmak yersiz ve haksız bir tutum segilemek olur. Zira Alt Right ideolojisiyle ilişkilendirilebilecek politik hareketlerin Almanya’da AfD, Fransa’da Marine Le Pen gibi popülariteleri son dönemde kayda değer artış göstermiş temsil odakları olsa da aynı politik kalıplar bahsi geçen ülkeler ve onların politik-kültürel çeperlerinden çıkıldığında somut ve katı duramamakta, Avrupa merkezli yorumlamalar yine sağ ideolojilerin güçlü olarak varlık gösterdiği diğer ülkelerdeki politik eğilimlerle eşleşmemektedir.
İnsandışılaştırma
Siyaset çözümlemelerini ve argümanlarını dinlediğiniz aşırıcı grupların psikolojik eğilimlerini hiç merak etmiş miydiniz? Bu meseleyi yorumlaması için sıradan bir insana aynı soruyu yöneltseydik muhtemelen ırkçılık ve insana anne karnından itibaren muhatapları tarafından enjekte edilen normlar ve tabular ışığında bir açıklamaya yapmaya çalışırdı. Fakat psikologlar Patrick Forscher ve Nour Kteily, 2017’de yayımladıkları çalışmalarıyla bu konuda datanın ne dediğine odaklandılar. Amazonun “Mechanical Turk” adlı soru-cevap hizmeti ni kullanılarak; kendisini “Al Right” çatısı altında gören 447 ve bu tanımı kendisi için uygun bulmayan 382 kişiyle bir anket düzenleyen psikologlar, beklenenden daha radikal veriler elde ettiler. Çalışma sonucunda aşırı sağcıların; beyazlar ırktan olanların çıkarlarını korumak adına belli başlı kurumların var olması gerektiğini düşündüklerine, “Black Lives Matter” adı verilen ABD’de siyahi insanların haklarını korumak için başlatılan harekete ve ana akım medyaya güven duymakdıkları bulgularına ulaştılar. Bu çıktılar beklenen veriler olsa da çalışma daha çarpıcı sonuçları da beraberinde getirdi. Kendileri dışında kalan diğer grupların ne kadar evrimleştikleri/geliştikleri sorulduğunda Alt Right taraftarlarının; kadınlar için %83, Yahudiler için %73, Meksikalılar için %68, Türkler için %64, Müslümanlar için %55 gelişmişlik oranlarını vermeleri bu düşünce akımınına mensup kişiler arasından seçilen bireylerin, toplumun kendileri çıkarıldığında geri kalan kesimlerinin ve özellikle azınlıkların neredeyse yarı-insan yahut insan olmadıklarına ve adeta onları insandışılaştırdıklarına kanaat getirdiklerini görüyoruz.
Sonuç olarak, Alt Right örneğinde şahit olduğumuz gibi ideolojiler de aynı insanlar gibi çağa ve yeni koşullara uyum sağlamakta, şekil ve yer yer kimyalarında değişimler olmaktadır. Bu değişim sürecine politik arenada gelişen olaylardan güç alarak hızlı bir şekilde ayak uyduran ve Alt Right çatısı altında toplanan aşırıcı sağ grupların psikolojik eğilimleri ise birçok bilimsel çalışmaya konu olabilecek kadar çarpıcı ve düşündürücüdür.
Kaynakça
Resnick, Brian. “Psychologists Surveyed Hundreds of Alt-Right Supporters. the Results Are Unsettling.” Vox, Vox, 15 Aug. 2017, https://www.vox.com/science-and-health/2017/8/15/16144070/psychology-alt-right-unite-the-right.
Forscher, Patrick S., and Nour S. Kteily. “A Psychological Profile of the Alt-Right.” Perspectives on Psychological Science, vol. 15, no. 1, 2019, pp. 90–116., https://doi.org/10.1177/1745691619868208.
“Alt-Right.” Ballotpedia, https://ballotpedia.org/Alt-right.
Kırmızısakal, Koray. “Alt-Right: Trollerin, Memlerin Şöleni*.” Gazete Duvar, https://www.gazeteduvar.com.tr/alt-right-trollerin-memlerin-soleni-haber-1510137.
