Çinhindi Yarımadası’nın doğu kesiminde, Asya’nın güneydoğusunda bulunan bir kıyı ülkesi Vietnam. ABD ve Avrupa’dan uzaklığı, ona bilinmezlik, bir Asya ülkesi olması ise mistisizm aşılıyor. Uzun yıllar, Vietnam dünya gündeminde yer etmedi, fakat takvimler 1965 yılını gösterdiğinde, tarihin sayfaları Vietnam’dan, daha doğrusu Vietnam Savaşı’ndan bahsetmeye başladı. Hepimizin bildiği Vietnam Savaşı, birliğini ve bağımsızlığını kazanmak isteyen yoksul, köylü bir halkın Amerikan emperyalizmine ve Güney Vietnam’daki baskıcı, faşist rejime karşı verdiği amansız mücadelenin savaşıydı. Bu savaşın çıkma nedenlerini analiz etmek ise o dönemki dünya konjonktürü ve Vietnam’ın geçirdiği tarihsel değişimlere genel hatlarıyla bakmakla mümkündür.
Vietnam, 1853-1945 yılları arasında Fransa’nın sömürge ülkelerinden biriydi. 1852’de Fransız filolarının Vietnam’ın şehirlerini bombalaması, Vietnam halkını çaresiz bırakmış, içlerinde Kamboçya ve Laos’un da bulunduğu Çinhindi Birliği’ne girmeye zorlamıştır. Bunun sonucunda Fransa’nın güdümünde otoriter bir rejim kurulmuştur. Ülkenin yol, köprü, baraj yapımını başlatan Fransızlar, bu sayede hammadde kaynaklarını sömürme imkanı bulmuştur. Bunun yanında yeni inşa edilen sulama sistemleriyle pirinç ekim alanları artırılmış, fakat yeni arazilerden sadece Fransızlar yararlanmıştır. Böylelikle yeni toprak sahibi sınıfı doğmuş, Vietnam köylüleri topraksız kalmıştır. Gerileme sadece halkın geçim kaynaklarıyla sınırlı kalmamış, toplumsal gelişme de geriye doğru gitmeye başlamıştır. Halkın okuma yazma oranı gün geçtikçe düşmüş, sağlık hizmetlerinden ise yararlanmaları gittikçe zorlaşmıştır. Genel tablo halkın üzerindeki baskıyı olanca biçimiyle gösteriyordu. Bu gidişata müdahale etmek isteyenler, Fransız Çinhindi’nin egemenliği altındaki Nghe An’da doğan Ho Şi Minh önderliğinde başarılı bir mücadele gerçekleştirmişlerdir. 1940’ta Japonların Çinhindi’ye girmesiyle, Fransız sömürgecilerine ve Japon işgalcilere karşı, halkı gerilla taktikleriyle eğitmeye başlayan Ho Şi Minh, 1945 yılında Vietnam’ın bağımsızlığının kazanılmasında önemli bir aktör olarak tarihe geçmiştir. Ne yazık ki bu başarı, Fransızlar tarafından tanınmamış ve 1.Çinhindi Savaşı(1946-1954) başlamıştır. Fransızlar bu savaşta tekrar yenilgiye uğramışlardır. Ardından, kuzeye ve güneye ayrılmış,Vietnam’ın birleşmesini ve genel seçimlerin yapılmasını öngören Cenevre Antlaşması’nın imzalanması gündeme gelmiş, fakat Fransa, onun arkasında olan ABD ve Güney Vietnam antlaşmayı imzalamamışlardır. 1956’da, ABD’nin yardımıyla Güney Vietnam’da baskıcı Diem rejimi kurulmuş, Diem, köylülerden topraklarını almış, bunun akabinde komünistler silahlı mücadeleye başlamıştır. Komünistlerin mücadelesi ABD’nin başına yeni geçen Kennedy’nin gözünü korkutmuş ve Diem’e destek olarak Güney Vietnam ordusuna binlerce danışman göndermiştir. Güney Vietnam ordusu, köylülerle mücadele ederken, kentlerdeki muhalefet yükselmeye başlamıştı.1963 yılında Budist rahipler tepkiselliklerini ortaya koymak anlamında kendilerini yakmışlardı. 1964 yılı itibariyle hızla yükselen direniş yeni bir başarı sağlamak üzereyken, ABD ve Güney Vietnamlılar gizli bir saldırı düzenlemiş, ardından Kuzey Vietnam Amerikan gemilerini topa tutmuş ve bunun bahanesiyle ABD Vietnam’a resmen savaş açmıştı. Tarihin sayfalarına kara bir leke olarak düşen Vietnam savaşı resmen başlamış oldu. ABD tarafından kimyasal silahların yoğun olarak kullanılması savaşın boyutunu daha korkutucu bir boyuta çevirdi. Ölümlerin yanına sakat kalanlar da eklendi. Buna rağmen ABD’nin silah gücü yoksul bir ülkenin halkını yenmeyi başaramadı. Bilmedikleri bir coğrafyada, inançlı bir halkı yenmek onların silahlı gücünü aşmıştı çünkü. Üç yıl süren savaş, Vietnam halkının zaferiyle sonuçlandı. Zaferin ardından 1969 yılında komünistler Geçici Devrim Hükümetini kurdular. Devrim hükümeti, reformlarının ilk adımını topraksız köylülere, toprakların dağıtılmasıyla attı. Reformlar devam ederken, 27 Ocak 1973’de ABD ile Paris Antlaşması’nı imzaladı. Antlaşma sonunda, ABD birliklerini geri çekmeyi kabul etti ve Vietnam kendi kaderini belirleme hakkını tamamen eline almış oldu.
Vietnamlı bir sivil öldürülmek üzereyken
Hakkında bir sürü film çekilen ve kitap yazılan Vietnam Savaşı, 68 kuşağının aynası da oldu aynı zamanda. Savaş karşıtı eylemlerin simgesi olan Vietnam Savaşı, emperyalizm gerçeğinin fark edilmesini sağladı, barışı ve devrimi dünya halklarına armağan etti.
[box_dark]KAYNAKÇA[/box_dark]
- Ana Britannica Ansiklopedi
- THEMA LAROUSSE, Tematik Ansiklopedi
