Bask Bölgesini Gösteren Bir Harita
Akdeniz’in hem insanları hem doğasıyla en canlı ülkelerinden olan İspanya geçtiğimiz yıl özerk bölgelerinden biri Katalonya’nın bağımsızlık referandumuyla sarsıldı. Referandum günü ve sonrasında ciddi protestolara sahne olan bölgede İspanyol polisinin ayrılık yanlılarına yaptığı sert müdahale ise günlerce medyada yer aldı. Matadorların ülkesi tıpkı Katalonya gibi toplam 17 özerk topluluktan oluşmakta ve her ne kadar anayasal olarak bir federasyon olmasa da merkezi olmayan bir yönetim sistemine sahip.
Yazımın konusu olan Bask bölgesi de bu 17 özerk bölgeden birisi. Ancak diğer bölgelerin aksine toprakları İspanya’nın kuzeyi ve Fransa’nın güneybatısında yer alan Baskların ülkesi, insanlarının renkli yaşamlarıyla değil ETA terör örgütünün bütün İspanya’yı hatta bazen Fransa’yı sarsan kanlı terör eylemleriyle anılmakta. Nisan 2017’de, İspanya ve Fransa hükümetlerinin hala terörist olarak tanımladıkları ve müzakerelerde yer almadıkları örgüt silah bırakarak eylemlerine son verirken ETA’nın 58 yıl süren silahlı mücadelesi ise yüzlerce insanın hayatına mal oldu.
Günümüzde yaklaşık 2.1 milyonluk nüfusuyla İspanya nüfusunun yüzde 5’ini oluşturan Bask özerk bölgesi, General Franco’nun 1936-75 yılları arasındaki ülkeyi merkezileştirmeye yönelik baskıcı politikalarıyla karşılaştı.
Franco’nun ölümünden sonra ise ülke genelindeki demokratikleşmeyle birlikte 1979’da özerkliğini kazanan bölgede birçok insan için bu adım yeterli değildi, istedikleri bağımsız bir Bask ülkesiydi.
General Franco
Fakat bu talep İspanyol hükümetleri tarafından bu kadar büyük ve zengin bir bölgenin kaybedilmek istenmemesi sebebiyle en başından beri kesinlikle reddedilmekte. Bir diğer ret sebebi de Bask’ın ayrılığı durumunda diğer bölgelerin onu takip etmesi korkusu.
Bask ülkesinin tarihine biraz daha bakacak olursak 1937’de bir Bask kenti olan cumhuriyetçi Guernica’nın Alman Hava Kuvvetleri tarafından bombalanmasını görüyoruz. Nazilerle işbirliği yapan Franco’nun başında bulunduğu milliyetçi kesimin 1939’da iç savaşı kazanmasının ardından bölgede yaptığı insan kıyımı ise ayrılıkçı hareketlerin neden bu denli güç kazandığını açıklar nitelikte. 1959’da sosyalist bir ideolojiye sahip olan ve askeri bir örgütlenmeye sahip olan ETA ile birlikte Franco yönetimine karşı silahlı mücadele başladı.
Pablo Picasso’nun Guernica Adlı Tablosu
Bask Yurdu ve Özgürlük(ETA)
1973’ün Aralık ayında İspanya Başbakanı Luis Carrero-Blanco’nun ETA tarafından düzenlenen bir suikaste kurban gitmesi örgütün etkisini iyice göstermeye başladığına ciddi bir işaretti. Franco iktidara gelmeden önce 1936’da da özerk bir bölge olması cumhuriyetçi hükümet tarafından onaylanan Bask bölgesi, diktatörün 1975’te ölmesinin ardından demokratikleşen ülkede tekrar özerklik hakkını elde etmeyi başardı. 1980ler boyunca kültürel olarak yapılan değişimlerle Bask dili Euskara okullarda zorunlu hale getirildi ve birçok radyo, televizyon kanalı kuruldu.
Bask ayrılıkçısı ETA örgütünün adının en yüksek perdeden seslendirildiği olay ise 2004’te başkent Madrid’deki tren bombalanması oldu. Olayın hemen ardından hükümetin telaşla ETA’yı sorumlu tutması ancak 193 insanın öldüğü İspanya topraklarında gerçekleşen en kanlı saldırıyı El-Kaide’nin üstlenmesi üç gün sonra yapılan seçimlerde hükümet değişimine yol açtı.Yeni başbakan Luis Zapatero yönetiminde başta barışçıl şekilde çözülmeye çalışılan problem, ETA’nın Madrid Havalimanı’na 2006’da yaptığı bombalı saldırıyla tekrar taraflar arasında sert bir mücadeleye dönüştü. ETA taraftarı oldukları gerekçesiyle Batasuna gibi siyasi partiler kapatıldı, birçok insan tutuklandı.
Madrid 2004 Tren Saldırıları
- Bask halkının, ayrılıkçı terör örgütü ETA’nın mücadelesi ve silahsızlanmaya giden sürecin devamını gelecek yazımda bulabilirsiniz..
Kaynaklar
Beary, Brian. Separatist movements: a global reference. Washington, DC: CQ Press, 2011.
Doucet, Lyse. “ETA’nın 58 yıllık silahlı mücadelesi nasıl bitti? – BBC Türkçe.” BBC News. April 10, 2017. Accessed March 14, 2018. http://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-39552589.
Specia, Megan, Rick Gladstone, and Raphael Minder. “Spain Is a Collection of Glued Regions. Or Maybe Not So Glued.” The New York Times. October 29, 2017. Accessed March 14, 2018. https://www.nytimes.com/2017/10/29/world/europe/spain-autonomy-catalonia.html.
