Amerikan İç Savaşı ve Abraham Lincoln

Amerikan İç Savaşı veya diğer adıyla Eyaletler Arası Savaşı günümüz Amerika’sına çağ atlatan basamaklardan bir tanesi.19.yüzyılda Amerika’nın bağımsızlığından henüz bir asır geçmeden önce patlak veren kuzey-güney çatışması altındaki Amerikan İç Savaşı, günümüz süper devletinin mihenk taşlarından birisi ve ülke tarihinin en kanlı savaşıdır.

Savaşın nedeni olarak köleliğe karşı olmak gibi basit bir tanım yapılsa da temelde, Amerika’nın kuzey ve güney bölgelerindeki halkların ekonomik çıkar çatışmalarıdır. Amerika’nın kuzeyinde sanayi gelişmişti ve insan gücü yerini makine gücüne bırakmıştı, bu yüzden köleliğe ihtiyaç duyulmuyordu. Güneyde ise işler biraz daha farklıydı. Sanayi gelişmemişti. Tarımsal ürünlerden elde edilen gelir ön plandaydı.Güneyin ekonomisi tamamen tarıma  dayanmaktaydı ve üretimde devamlılığı sağlayabilmek amacıyla Afrika’dan köleler getiriyordu. Abraham Lincoln köleliğin, herkesin eşit şekilde yükselme hakkına sahip olduğuna inanılan bir toplumda normal bir şey olmadığını söylemesiyle, kölecilik karşıtlığıyla 1860 yılında iktidara gelmesi Güney’i korkutmuştu. Lincoln oylarının büyük bir çoğunluğunu Kuzey’den yani, köleliğin kaldırıldığı bölgelerden almış ve hatta Güney’de bazı bölgelerde ismi oy pusulasına bile yazılmamıştı. Bu iç savaşın ilk belirtilerinden biri olarak gösterilmişti. Güneyli 11 eyalet, yeni başkanın köleliği kendilerinde de kaldıracağına inanılarak Jefferson Davis komutasında bağımsızlığını ilan etti ve hatta yeni bir devlet kurduklarını ve adının Amerika Konfederasyon Devletleri olduğunu beyan ettiler. Bu Amerikan topraklarında iki ayrı ülke ve başkan anlamına geliyordu. Lincoln bu yolu barışçıl bir şekilde çözmeye çalışsa da Güney, Kuzeyin köleliğe kaldırmak konusunda ısrarcı olacağını düşünerek 12 Nisan 1861 tarihinde Fort Sumter’a saldırarak savaş açmıştır.

İç savaş Amerikan halkı için bir felaket oldu. 600 bin asker bu savaşta öldü. Çoğu Güney eyaletlerinde olmak üzere şehirler tahrip oldu, çiftlikler yağmalandı ve sivil halk da büyük kayıplar verdi. Abraham Lincoln güneyin silik Başkanı Jefferson Davis karşısında yeni Amerika’yı çizdi. Fakat bu o kadar değildi. Amerika’nın en iyi başkanlarından birisi olarak gösterilen Abraham Lincoln savaş sürecinde katkılarıyla Amerika’ya çok şey kattı.

Lincoln’ü anlamak için onun hayatına bakmamız gerekiyor. Kentucky’ de bir kereste deposunda fakir ve eğitimsiz bir ailede doğmuştur. Lincoln küçükken babası, onu komşularına işçi olarak kiralar ve yasalar gereği günlük kazandığı 25 cent’i babasına vermek zorunda kalırdı. Yoksulluktan ABD Başkanlığına giden yolu kölelere karşı duyduğu empati duygusu sayesinde başarıyla geçti. “Canavarca bir haksızlık.” olarak nitelendirdiği köleliği bilinçaltında, onu çalıştırıp onun üzerinden para kazanan babasıyla da köle sahiplerini özdeşleştirmişti belki de.

Savaş zamanı Lincoln ‘ün uyguladığı stratejiler onun, çağın yeniliklerini fark edip onları düşmana karşı kullanabilme yeteneğini ortaya koymuştur. Lincoln savaş zamanı telgrafa çok önem vermiştir. Beyaz sarayın hemen karşısındaki telgraf ofisinde uzun vakit geçirmiştir. Telgrafın çok hızlı bir iletişim aracı olduğunu anlamış ve bu sayede Güney’den bir adım daha önde durabilmiştir. İç savaş döneminde 1000 den fazla telgraf çekmiştir. Güney merkezleri merkezi kontrolün önemini anlayamamıştır ancak Lincoln telgraf sayesinde gücü elinde tutmuştur.

Savaş süresince Lincoln ’ün gördüğü ve yine güneye karşı üstünlük kazanmasını sağlayan şey, demir yollarıdır. Yaya olarak 2 ayda gidilebilecek 2000 kilometrelik mesafeyi demir yolu sadece 7 günde alabilmekteydi. Trenler hem asker hem de cephe taşıma amaçlı kullanılmıştı ayrıca karşı tarafın tren yolları tahrip edilmiş ve bu durumda büyük bir üstünlük ele geçirilmişti. Bunlara karşı Güney lojistik destekten yoksundur.

Lincoln Güneylileri savaşta yenebilmek için daha doğrusu, teslim olmalarını sağlayabilmek için savaşın yanında stratejik hamleler de yapmış, deniz muharebelerinden zaferle çıkarak etkili bir deniz ablukası kurmuş ve Güney’in pamuk ihracatını durma noktasına getirmiştir. Güney’in ekonomisi giderek kötüye gitmiş, buna bağlı olarak da askeri gücü kırılmıştır. Bu çok zeki , stratejik ve savaşın seyrini değiştiren bir hamledir.

Lincoln, savaşı endüstri temelli kurmuş, savaş zamanı üretilen kumaş miktarını iki katına çıkartmıştır. Bu dönemde alınan patent sayısı da iki katına çıkmıştır.Sanayileşme arttıkça güçlenmiştir. Savaş sırasında sanayi, iletişim, insan gücü gibi kavramları elinde tutmuştur ve bu Amerika’nın bundan sonra uygulayacağı savaş stratejilerinin temelini oluşturmuştur.

Bugün hiç kuşkusuz ki Amerika’nın dünya devi olmasında en büyük sebeplerden biri Amerikan İç Savaşı ve doğal olarak Abraham Lincoln ’dür. Gerek zekice telekomünikasyonu kullanması, gerek demir yolunun önemini fark etmesi, gerek karşı tarafı askeri olarak yıpratmanın yanında ekonomik olarak yıpratarak güçsüzleştirebileceğini görmesi, zenci halka sağladığı haklar en azından onları kölelikten kurtarıp fırsat eşitliği tanıtması onu Amerika’nın iz bırakan kahramanlarından belki de en büyük başkanlarından birisi yapıyor.

Kaynakça

https://www.saylor.org/site/wp-content/uploads/2011/08/HIST312-8-Civil-War.pdf

https://www.marxists.org/archive/marx/works/download/Marx_Engels_Writings_on_the_North_American_Civil_War.pdf

Gizemli Dosyalar: Abraham Lincoln National Geographic

Kutay Sakallıoğlu-Kuzey Güney Savaşı