Geçtiğimiz günlerde Hong Kong’taki yüz binlerce insan bir araya gelerek tarihi bir protestoya imza attılar. Binlerce Hong Konglu’yu sokaklara döken olay ise bir cinayet ile başladı. 8 Şubat 2018 de genç çift Chan Tong Kai ve Poon Hiu-Wing, tatil için Hong Kong’tan Tayvan’a gittiler. Burada bir otele yerleşen çift dokuz gün orada kaldı ancak dokuz günün sonunda aralarından yalnızca biri evine döndü. Olaydan bir süre sonra Chan Tong Kai, kız arkadaşını öldürdüğünü itiraf etti. Ne var ki cinayet Hong Kong sınırları içerisinde işlenmediği için Chan, Hong Kong’ta yargılanamazdı. Chan, adil bir yargılanma için Tayvan’a gönderilmek istense de Hong Kong ve Tayvan arasında suçluların iadesine ilişkin bir anlaşma bulunmadığında bu süreç gerçekleştirelemedi. Bu durum ise bizleri protestoların nedenine getiriyor. Hong Kong hükümeti, bu olayın ardından suçluların iadesine ilişkin bir yasa tasarısı çıkarmak istedi ancak bu yasa, Tayvan’ı kapsadığı gibi Çin’ i de kapsayacaktı. Hong Konglular bu durumu özgürlüklerine karşı bir tehdit olarak gördüler ve binlerce insan sokaklara döküldü. Peki neden mi? Bunu anlamak adına geçmişe ufak bir yolculuğa çıkmak gerek.
Hırsızlar Adasından Kültür Yuvasına
Hong Kong, Çin’in güneydoğusunda bulunan küçük bir adadır. Bu ada, uzun yıllar yalnızca küçük bir balıkçı kasabasıydı. Aynı zamanda korsanlar için de küçük bir cennet görevi görüyordu. Öyle ki Portekizliler ve İspanyollar bu adaya hırsızlar adası anlamına gelen “Ladrones” ismini koymuşlardı. 1600’lü yılların başında İngiliz kolonileri ticari amaçlarla Hong Kong’a seferler düzenlemeye başladılar. Bu seferlerde Çinliler’den çay ve porselen gibi İngiltere’de popüler
olan ürünleri satın alıyorlardı. Ancak dönemin Çin hükümeti, yabancılarla olan ticaret kurallarında oldukça katıydılar. Ayrıca Çin hükümetinin kabul gördüğü tek ödeme yöntemi gümüş idi. Bu durum 1700’lü yılların sonunda, ticaret firmalarında büyük bir dengesizliğe yol açtı. Bu dengesizliği düzenlemek adına İngilizler Çin’e afyon (opium) kaçırmaya başladılar. O dönemde afyon, Çinliler arasında bir hayli rağbet görüyordu. Bu durum ticari dengesizliği tersine çevirdiği gibi bir afyon epidemisine yol açtı. Olayların kontrolden çıktığını fark eden Çin hükümeti yetkilileri ellerindeki tüm afyonları topluca imha ettiler ve İngiliz kolonilerini uzaklaştırmak adına ticaret gemilerine ayrılan tüm yemek stoğunu kestiler. Ne var ki İngilizler bölgeyi terketmemekte ısrarcıydılar. 1836 yılında Çinliler, Hong Kong adası yakınlarında İngiliz gemilerine ilk saldırılarını düzenledi. İngiliz gemileri de saldırıya geçince tarihte Afyon Savaşları adı ile geçen çatışma başlamış oldu. Bu savaşın sonucunda Çin, Hong Kong adasını İngilizlere vermek durumunda kaldı. Yapılan anlaşmaya göre Hong Kong, 99 yıl boyunca İngiliz yönetimi altında olacaktı. Ansızın İngiliz sömürgesi haline gelen Hong Kong’un kaderi tümden değişmeye başladı.
İngiliz Sömrüsü Altında Geçen Bir Asır
İngiliz yönetimi altına girmesi ile Hong Kong yepyeni bir döneme adım atmış oldu. İngilizler ada yönetimini ele aldıklarında, yerli halk oldukça yoksul ve sayıca azdı. İngilizler kısa sürede kendi kültürlerini halka empoze etmeye başladılar. Eğitimden siyasete, iş kollarından kültürel aktivitelere kadar her şey yeniden şekillendirildi. Uzak Asya’nın ortasında batılı bir devlet kurulmaya başlandı. Şehir, öncelikle bölgelere ayrıldı. Bir bölgede İngilizler yaşarken diğer kısımlar yerli halka bırakılmıştı. Modern binalar tüm şehri kaplarken sokak isimleri bile İngilizceye çevrildi. Limanlar arası vapur
seferleri açılmış, kriket gibi İngiliz sporları yaygın bir şekilde oynanmaya başlanmıştı. Toplumdaki bu ilerleme Hong Kong’u değerli bir ülke haline getirdi. Tüm bunlar yaşanırken anakaradaki Çin giderek dengesizleşiyordu. Bu koşullar altında 99 yıl tamamlanmış oldu ve 1997 yılında Hong Kong, gerçekleştirilen teslim töreni ile Çin’e aide edildi. Ne var ki bu iade de belli koşullar çerçevesinde gerçekleşecekti. İngiliz hükümeti “Tek Ülke İki Sistem” adı altında bir takım aide şartları öne sürdü. Bu şartlar Hong Kong’un yarı-özerk bölge olmasını talep ediyordu. Böylelikle Hong Kong demokratik özgürlüklerini korumuş olacaktı. Bu anlaşma Hong Kong ile Çin’i birbirinden çok farklı iki devlet haline getiren bir anlaşmaydı çünkü Çin hükümeti döneminde demokratik sistemden bir hayli uzakta bulunuyordu. Çin hükümetinin baskıcı yönetimi bir asır boyunca demokrasi ile büyümüş olan jenerasyon için yıkıcı bir etki yaratabilirdi. Anlaşma Çin hükümeti tarafınca kabul edildi ancak bu sistem de sonsuza kadar devam edemezdi. Anlaşmaya göre tek devlet iki sistem uygulaması 2047 yılında son bulacak.
Son Yıllarda Yaşanan Sıkıntılar
Günümüzde tek devlet iki sistem uygulaması hala devam etmesine rağmen Çin hükümeti şartları yerine getirmiyor görünmekte. Geçtiğimiz yıllar içerisinde demokratik tarafta bulunan birçok meclis üyesi Çin hükümeti tarafından tutuklandı. Bunun yanı sıra bazı kitap yayıncılarının gizemli bir şekilde ortadan kaybolduğu bildirildi. Bu kaybolmaların arkasında da Çin hükümetinin olduğu konuşuluyor. Tüm bu baskılara rağmen Hong Konglular direnmeye devam edecek gibi görünüyor. Geçtiğimiz günlerde yaşanan tarihi protesto, uluslararası alanda yankı bulsa da bu yapılan ilk protesto değil. 2003 yılında yarım milyon Hong Kong’lu, Çin hükümeti aleyhinde konuşmayı suç haline getiren bir yasa tasarısını protesto etmek için sokaklara çıktılar. Bu eylemler başarıyla sonuçlandı ve yasa tasarısı iptal edildi. 2014 yılında yapılan bir başka protestoda Çin hükümetinin, Hong Kong seçimleri üzerindeki etkileri eleştirildi. Yapılan anlaşmalar ve hükümetlerin siyasi ajandaları bir kenara Hong Konglular bağımsızlıkları için savaşmaya devam edecek görünüyor. Çin Denizi’ndeki bu yalnız adanın kaderinin ne olacağı ise hala belirsiz.
KAYNAKÇA
1- Hong Kong Profile: Timeline. BBC New. 24 June 2019. https://www.bbc.com/news/world-asia-pacific-16526765
2- A brief history of Hong Kong: From quiet backwater to modern-day metropolis. Hong Kong Free Press. 29 June 2017. https://www.hongkongfp.com/2017/06/29/brief-history-hong-kong-quiet-backwater-modern-day-metropolis/
3- Lovell, Julia. The Opium War. History Today. 6 June 2012. https://www.historytoday.com/archive/opium-wars
GÖRSELLER
Öne Çıkan Görsel: https://www.malaymail.com/news/world/2019/04/28/thousands-take-to-hong-kong-streets-to-protest-new-extradition-laws/1747795
1.Görsel: https://gadgetsmalta.com/events/affiliate-grand-slam-2018-to-be-held-in-asia/attachment/hong-kong-at-evening/
2.Görsel: https://gadgetsmalta.com/events/affiliate-grand-slam-2018-to-be-held-in-asia/attachment/hong-kong-at-evening/
