İngiltere tarihinin en büyük kahramanlık örneklerinin başında I. Richard ya da bilinen adıyla Aslan Yürekli Richard gelir. Plantagenet hanedanından gelen ve İngiltere’yi yöneten ikinci kral olan Richard, tarihe adını Üçüncü Haçlı Seferlerindeki liderliği ile yazdırmıştır. İngilizce bilmeyen, krallığının sadece altı ayını adada geçiren Richard, her şeye rağmen İngiliz tarihinin en önemli figürlerinden biridir. Öyle ki İngiltere ile özdeşleşen 3 aslanlı arma Richard’ın kalkanında kullandığı armadan gelmektedir. İngiltere deyince akla gelen en önemli hikayelerden biri olan Robin Hood’da da Aslan Yürekli Richard’ı bir kahraman olarak görmekteyiz. Tarihçiler tarafından korkusuz bir savaşçı, büyük bir komutan olarak adlandırılan Richard, aynı zamanda kötü bir kral ve başarısız bir Haçlı olarak da nitelendirilmektedir. Öyle ki Richard’ın İngiltere ekonomisini hiç olmadığı kadar zora soktuğu, yönetimdeki sıkıntıları ile kardeşi John’u Magna Carta’ya sürüklediği düşünülmektedir. Richard’ın Haçlı Seferindeki üzerine değineceğimiz tutumları ile kendinden sonraki seferlerde de büyük etkileri olduğu gözükmektedir.
Richard, 1157 yılında Oxford’da Kral II.Henry ve Akitanya Düşesi Eleanor’un oğlu olarak dünyaya geldi. Richard’ın soyu İngiltere tarihinin en önemli hükümdarlarından Fatih William ve Büyük Alfred’e dayandırılmaktaydı. Richard, II.Henry’nin üçüncü oğluydu. Taht sırasında ağabeyleri Genç Kral Henry ve Geoffrey’den sonra geliyordu. Çocukluğunu İngiltere’de geçiren Richard’a annesinin toprakları olan Akitanya’yı yönetme görevi verildi. Babasının ülkeyi oğulları arasındaki bölüştürme şeklini beğenmeyen üç prens, Genç Kral Henry’nin önderliğinde Fransa Kralı Louis’nin sarayına giderek bir isyan başlatmaya karar verdi. Burada şövalye ilan edilen Richard, Akitanya’ya dönerek isyan ateşini yaktı. II.Henry, oğullarını isyandan vazgeçirmek için onlara bazı tekliflerde bulunsa da üç prens arkalarındaki Fransız desteğiyle isyana devam etti. Lakin çabaları başarısızlıkla sonuçlandı ve Richard Taillebourg Şatosuna kaçtı. İsyanın başarısız olduğu Louis’nin II.Henry ile anlaşma yapması sonrası kesinlik kazanmış oldu. Fazla seçeneği olmadığını gören genç prens Richard, babasının karargahına gidip, diz çöküp, ağlayarak af diledi. II.Henry tarafından affedilen Richard’ı gören ağabeyleri Henry ve Geoffrey de Richard’ın ayak izlerini takip etti ve isyan sona ermiş oldu. Richard, sonrasında Akitanya’ya giderek babasına isyan eden yani kendisine katılan lord ve baronları cezalandırmaya başladı. O dönemde güçlü kale duvarlarının arkasında güvende olduklarını düşünen soyluları şiddetli bir şekilde cezalandıran Richard, büyük bir savaşçı ve lider olduğunu herkese göstermiş oldu. Bu başarılar onun Aslan ve Aslan Yürekli olarak anılmasına sebep oldu.
II.Henry döneminde Angevin İmparatorluğu
Savaş alanındaki başarılarına rağmen Richard, Akitanya’yı zalim sayılabilecek bir şekilde yönetiyordu. Baronları cezalandırma şekli Gascony’deki birçok baronu isyana teşvik etti. Bu amaçla Richard’ın ağabeyleri Henry ve Geoffrey’den yardım istediler, ama Richard’ın alınması imkansız görülen Taillebourg Kalesini iki günde fethetmesi hayallerini suya düşürdü. Richard’ın kazandığı güç ve eski kraliçe Elaanor’un en sevdiği ve güvendiği oğlu olması II.Henry ile arasındaki gerginliği arttırdı. 1180-83 arasında bu gerginlik bir savaşa dönüştü. II.Henry’nin emriyle Henry ve Geoffrey, Akitanya’yı işgal etti ve Richard’a bağlı olan ve gazabından pay almış baronlar da onlara katıldı. Tüm bunlara rağmen Richard bir kez daha kendisini savaş alanında kanıtladı ve işgalci orduyu geri püskürttü. Richard’ın ordusu hiç esir almadı. 1183’de büyük ağabeyi Genç Kral Henry, 1186’da da Geoffrey hayata gözlerini yumdu. Akitanya Dükü olması için yetiştirilen Richard bir anda Avrupa’nın en büyük ve en zengin ülkelerinden olan Angevins (Plantagenet) İmparatorluğunun veliahtı konumuna geldi. Ancak babasının gözünde veliaht değildi. II.Henry, Akitanya’yı oğlu John’a vermek istedi. Richard bunun üzerine Fransa Kralı II.Philip’e katılarak krallık için sefere çıktı. 4 Temmuz 1189’da babasını yendi ve veliaht olarak ilan edildi. Ağır bir hastalık geçiren II.Henry, Richard’ı veliaht ilan ettikten iki gün sonra hayata gözlerini yumdu. Richard, İngiltere Kralı, Normandiya Dükü ve Anjou Kontu oldu.
Richard’ın taç giymesi ile birlikte İngiltere yeni ve zorlu bir döneme girmiş oldu. Prens Richard’ın I.Richard adı ile taç giydiği gün ülkede büyük bir Yahudi soykırımı başladı. Taç giyme töreninde öldürülen Yahudilerden ötürü ülkenin dört bir yanındaki halk Yahudileri katletmeye başladı. Richard bu durumu bitirdikten sonra gözünü Kutsal Topraklara dikti. 1187’de Papa VIII.Gregory Kudüs’ü işaret edip yeni bir Haçlı Seferi için krallara çağrıda bulunmuştu. Richard daha prensken bu çağrıya cevap vermişti. Haçlı Seferlerine müttefiki Fransa Kralı II.Philip ile beraber katılmaya karar verdiler. Richard sefere çıkabilmek için babasının oluşturduğu büyük hazinenin neredeyse tamamını harcadı. Bununla da yetinmeyerek şeriflik gibi birçok mevki ve makamı para karşılığında sattı. Bazı devlet görevlileri görevlerine devam edebilmek için para ödedi. Babası tarafından esir tutulan İskoç Kralı Aslan William’ı fidye karşılğında serbest bıraktı. Richard, İngiltere’yi büyük bir kaynak olarak görüyordu ve son damlasına kadar kullanmaya kararlıydı. Öyle ki “Alıcı bulsam Londra’yı satarım” dediği söylenir. Richard, babası döneminde en zengin krallıklardan olan Plantagenet İmparatorluğunun hazinesini boşaltarak 1190’da Kudüs’e doğru yola çıktı.
II.Philip ve I.Richard (Aralarında arkadaşlıktan öte bir ilişki olduğu söylenir)
Richard her ne kadar dini bir çağrıya karşılık verip sefere çıkmış olsa da ilk önce Sicilya’ya gitti ve kız kardeşi esir kraliçe Joan’ı kurtardı. Bununla yetinmeyip “sahte” kral Tancred’i indirmek için Messina şehrine saldırıp şehri yakıp yıktı. Tancred, Richard ile anlaşma yapmak zorunda kaldı. Richard yüklü miktarda altın ile Sicilya’dan ayrıldı. Bu süreçte Richard, bazı kaynaklara göre yine altın için, Navarre’den Berengaria ile nişanlandı.
Haçlılar ve Eyyübiler’in savaştığı Akka’ya doğru giderken çıkan bir fırtına Richard’ı bir kez daha yolundan alıkoydu. Kız kardeşi Joan, nişanlısı Berengaria ve hazineleri taşıyan gemi Kıbrıs’ta karaya oturdu ve Isaac Komenos tarafından ele geçirildi. Richard bir kez daha hedefi dışında savaşmaya karar verdi. Richard’ın bu tavrı yakın dostu olan, tacını beraber kazandığı II.Philip’i bile rahatsız etti öyle ki Philip Kıbrıs’ta oyalanmayıp kuvvetlerinin bir bölümüyle Akka’ ya geçti. Richard ise büyük bir kararlılıkla Kıbrıs’ı fethetti ve müttefikleri Akka kuşatmasındayken 11 Mayıs 1191’de Berengaria ile evlendi. Richard daha sonrasında yine altın için Kıbrıs’ı Tapınak Şövalyeleri’ne satacaktı.
Richard Akka’ya vardığında durum çok da iç açıcı değildi ama Richard beraberinde zaferler kazanmış ve daha dingin bir kuvvetle gelmişti. İki ayın sonunda Haçlılar Akka’yı fethetti. Birçokları için Akka başlangıç iken aslında bir sona dönüştü. Kutsal Roma-Germen İmparatoru Barbarossa Anadolu’dan çıkmayı başaramamıştı. Büyük çoğunluğu yok olan orduyu Avusturya hükümdarı Leopold yönetiyordu. Richard, Akka surlarına çekilen Leopold’un sancağını kendileriyle eş değer bulmadığı için hendeklere attırdı. Bu saygısızlık Leopold’un savaşı terk etmesine neden oldu. Fransa Kralı II.Philip de Kıbrıs’ın ve Kudüs Krallığının yarısını istedi lakin Richard bunu kabul etmedi. Bunun üzerine eski dostu Philip de savaştan ayrılıp ülkesine geri döndü.
Aslan Yürekli Richard’ı Akka önlerinde gösteren bir resim
Richard, Akka’da da daha önce Akitanya’da yürüttüğü politikalara devam etti. Akka’dan sonra Kudüs’e doğru yol alması gerekirken hedefini Mısır olarak belirledi. Bu belki Eyyübilere büyük bir darbe vurmak isteyen bir kumandanın fikriydi belki de bu yabancı ve mistik topraklarda yeni maceralara atılmak isteyen bir kralın fikri. Ne olursa olsun, Haçlı ordusu Kudüs’ün yakınlarında kamp yapmasına rağmen hiçbir zaman saldırıya geçmedi. Kudüs yerine Mısır’a giden yolda önemli bir kale olan Ascalan’ı ele geçirdi ve burayı tahkim ettirdi. Tüm bunlar papanın 1187’deki çağrısına ters düşüyordu zira seferin amacı Kudüs olarak belirlenmişti ve Mısır özellikle yasaklanmıştı. Bölgedeki savaş lordları ise özellikle Mısır’ın zenginliğini de göz önünde bulundurarak Richard’ı desteklemekteydi. Fransız soyluların isteği üzerine tekrar Kudüs önlerine gelen Richard burada bir savaş meclisi topladı. Çoğunluğu kendi adamlarından olan bu meclis Mısır’a ilerlemeye karar verdi. Richard, Fransızların gönlünü almak için isterlerse onlarla Kudüs’e yürüyebileceğini ama bunu bir kral olarak değil bir asker olarak yapacağını söyledi.
Kutsal Topraklarda bunlar olurken II.Philip ülkesine dönmüş ve Richard’ın küçük kardeşi John, ki veliaht prens değildi zira Richard yeğeni Arthur’u veliaht ilan etmişti, ile Richard’ a karşı bir propaganda başlatmıştı. Richard Kutsal Topraklarda daha fazla oyalanırsa bir krallığı kalmayacağını fark edip Selahaddin Eyyübi ile barış yapıp ülkesine doğru yola çıktı. Yolda yakalandığı fırtına ile kendisini kara yolu ile topraklarına giderken buldu ve Viyana’da eski bir dost(!) ile karşılaştı: Leopold. Sancağına yapılan saygısızlığın yanı sıra Leopold’un kuzeni Conrad, Kudüs Kralı seçildikten birkaç gün sonra ölmüş ve yerine Richard’ın yeğeni Henry seçilmişti. Birçok kişi Conrad’ın ölümünde Richard’ın parmağı olduğunu düşünmekteydi. Leopold, Richard’ı esir etti. Papa, her ne kadar başarılı olamasa da Haçlıların kumandanlığını yapan Richard’ın salınması için Leopold’a baskı yaptı ve Richard esaretten kurtuldu. Lakin bu sefer de Kutsal Roma İmparatoru VI.Henry tarafında tutsak edildi ve esaretten kurtulması için 150 000 mark fidye talep edildi. Bu fidye miktarı, İngiltere’nin yıllık gelirinin üç katıydı. Annesi Eleanor’un da yardımı ve büyük bir borçlanmayla Richard esaretten kurtulup ülkesine döndü. Kardeşi John’u affedip veliahtı ilan etti ve 1194’te mahkumluğunun utancını silmek için tekrardan İngiltere’de taç giydi.
Richard yine İngiltere’de durmadı ve ülkesini yönetip eski refahına kavuşturmak yerine intikam almak için II.Philip’e karşı sefere çıktı. Philip ile olan savaşında üs olarak kullanmak için Gaillard’da bir kale inşa ettirdi. Kale, döneminin çok daha ötesindeydi ve Richard’ın askeri zekasını yansıtıyordu. Kale, Richard’ın bir diğer özelliğini de yansıtıyordu: savurganlığını. Gaillard Kalesi tam 20 000 sterline mal oldu. Bu miktar, Richard döneminde tüm İngiltere’de kalelere harcanan toplam paranın üç katıydı.
Gaillard Kalesi
Gaillard Kalesi(günümüz)
Richard, II.Philip’e karşı olan savaşında büyük zaferler elde etti ancak 1199’da omzundan bir okla vuruldu ve bu yara ölümüne sebep oldu. Richard’ı vuran okçu, babası ve ağabeyleri Richard tarafından öldürülmüş olan bir çocuktu. Richard’ın kalbi Normandiya’ya, vücudu ise Anjou’ya gömüldü.
I.Richard’ın mezarı
Richard öldükten sonra kardeşi John İngiltere’de tahta çıktı ama Fransa bir önceki veliaht Arthur’u tanıdı. Böylece güçlü Angevin İmparatorluğu parçalanmaya başladı. Richard arkasında yıkılma potansiyeli yüksek bir imparatorluk ve boş bir hazine bıraktı. Haçlı Seferleri sırasındaki macera arayışları kendisinden sonra yapılacak seferlerin de amaçlarından sapmasına sebep oldu. Richard, büyük bir kumandan ve asker olmasına rağmen kötü anılarla hatırlanan bir kral olarak İngiliz tarihine adını yazdırdı.
KAYNAKÇA
Markowski, Michael. “Richard Lionheart: Bad King, Bad Crusader?” Journal of Medieval History, vol. 23, no. 4, 1997, pp. 351–365., doi:10.1016/s0304-4181(97)00010-9.
Spencer, Stephen J. “‘Like a Raging Lion’: Richard the Lionheart’s Anger during the Third Crusade in Medieval and Modern Historiography*.” The English Historical Review, vol. 132, no. 556, 2017, pp. 495–532., doi:10.1093/ehr/cex151.
https://www.historic-uk.com/HistoryUK/HistoryofEngland/Richard-Lionheart/
https://www.ancient.eu/amp/1-17011/
https://www.historyextra.com/period/medieval/8-things-you-probably-didnt-know-about-richard-the-lionheart/
http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/richard_i_king.shtml
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Richard_I_of_England
https://www.ancient-origins.net/history-famous-people/unmasking-king-richard-does-lionhearted-king-england-have-better-reputation-he-021446
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Richard3.jpg
https://www.thoughtco.com/crusades-siege-of-acre-2360720
https://www.historyextra.com/period/medieval/how-when-richard-lionheart-died/
