Son zamanlarda sosyal medyada hızla yayılan Mormon içerikleri, bu dini topluluğun geçmişten gelen köklerini bir merak konusu haline getirerek insanları hem tarihine hem de bugünkü yaşam tarzlarına dair daha fazla bilgi edinmeye yönlendiriyor. Mormon içerikleri, medyaya ilk düştüğünde insanların ilgisini çekmiş ve akıllarında pozitif bir merak oluşturmuşsa da bazı gerçekler ortaya çıktıkça bu merak yerini ön yargıya ve mesafeli bir yaklaşıma bıraktı. Bunun nedenini incelemeden önce asıl öğrenmemiz gereken Mormonların kim olduğu ve tarih sahnesine nasıl çıktıkları.
Utah, Salt Lake City’de bulunan Mormon Tapınağı
Joseph Smith ve çıkardığı altın levhalar
Mormonlar Joseph Smith adlı peygamberin kurduğu İsa Mesih’in Son Zaman Azizler Kilisesi (RLSD) ’nin üyeleridir. Kutsal kitapları ise Mormon Kitabı’dır. Joseph Smith henüz 14 yaşındayken (1820), Moroni’nin, yani kutsal kitabın metninin asıl yazarının ona göründüğünü ve Tanrı’nın bu kitabı Smith aracılığıyla Reformed Egyptian dilinden İngilizceye çevirmesini emrettiğini söylemiştir. Fakat bu olay Joseph Smith tek başınayken gerçekleşmemiştir. 3 ve 8 şahidin ayrı ayrı tanık olduğu bu olay kutsal kitapta şahitler tarafından yemin edilerek anlatılmıştır. Joseph Smith’in anlattığına göre kutsal kitabın metni New York’un Ontario bölgesinde altın levhalar üzerine yazılmıştı ve Joseph’in görevi onları bulup gömüldükleri yerden çıkartmaktı. Fakat Joseph Smith bu levhaları ilk bulduğu anda çıkartmamış ve tam 4 sene beklemiştir. Bu süreçte ise habercisi Melek Moroni’den Tanrı’nın krallığını nasıl kuracağına ve nasıl yöneteceğine dair bilgi toplamıştır. Düzenli olarak Melek Moroni ile görüşmeler yapmış, maddi durumu kötü olan ailesine yardımcı olmak için çeşitli işlerde çalışmış ve aynı zamanda toplumun bu yeni öğretilere karşı şüphesini yıkmak için konuşmalar vermiştir.
Bu yolculukta Joseph Smith, ilk eşi olan Emma Hale ile de evlenmiştir. Bazı RLSD tarihçilerine göre Joseph Smith’in Emma’yla birlikte 27 eşi daha vardı. Bu durum, çok eşliliğin bir dönem yaygın olması, toplumun büyük bir kısmında Mormonlara karşı olumsuz bir algının oluşmasına neden olmuştur. Bunu öğrenen çoğu kişi Mormonların çok eşliliği günümüzde de devam ettirdiğini düşünse de durum aslında böyle değil. Mormon Kilisesi 1890 yılında çok eşlilik uygulamasını yasaklamış ve bu uygulamayı devam ettirenlerin kiliseyle hiçbir şekilde alakası olmadığını duyurmuştur. Bu nedenle sosyal medyada yaratılan Mormonların hala çok eşli olduğu algısı tamamen yanlış. Fakat çok eşliliğin Tanrı’dan gelen bir emir olduğuna inanılan 1844’lü yıllarda Mormonlar, ilk yerleştikleri eyalet olan Ohio’da Mormon olmayan halk tarafından çok fazla tepki alınca daha izole bir eyalet olan Utah’a göç ettiler.
Brigham Young 1801-1877
Fakat bu sefer liderleri Joseph Smith değil Brigham Young’dı. Çünkü Joseph Smith 27 Haziran 1844’te Illinois’teki Carthage Hapishanesi’nde öfkeli bir topluluk tarafından öldürülmüştü. Smith, bir gazeteyi kapatma emri verdiği için eleştirilerle karşılaşmış ve tutuklanmıştı.
Toplumun eleştirisini çeken bir başka konu ise Mormon inancında kadının konumu. Sosyal medyada gördüğümüz içeriklerin çoğunda kadın çocuklarına bakıcılık yapan, tüm vaktini mutfakta yemek pişirerek geçiren ve kocasının dediklerini harfiyen yerine getiren bir pozisyonda. Mormon kilisesinde kadın sayısı erkek sayısından fazla olmasına rağmen otoritenin sahibi tamamen erkekler. Joseph Smith 1830 yılında Kilise’yi kurduğu tarihten beri hiyerarşinin en üst konumu ve karar alıcıların ilki her zaman erkekler olmuş. Mormon inancını benimsemiş kadınların kendilerini karşı yapılan eleştirileri yıkmak için kurdukları “LDS Kadın Projesi” internet sitesinde erkeklerin rahiplik statüsünün Kilise’yi yönetmek anlamında çok önemli bir görev olduğunu ve bu durumda kadınların dini ritüellerde hiçbir makam sahibi olmadığı için bütün vakitlerini aileyi oluşturmak ve sonraki nesillerin devamlılığını sağlamakla görevli olduğunu savunuyorlar. Cinsiyet görevlerinin farklılığı ailelerde ilk olarak erkek çocuklarının 12 yaşlarına bastıklarında, rahiplik görevine hak kazandıklarında ve kız kardeşlerinden ya da annelerinden bu kadar küçük yaşta üst bir konuma yerleştirildiklerinde ortaya çıkıyor.
Son Zaman Aziz kadınları korosu 2017’de Genel Konferans’ta şarkı söylüyor
Bugün ise Mormonlar’ın büyük bir çoğunluğu hala Utah’ta yaşamakta olup, bu eyalet hem dini hem de kültürel olarak Mormon inanışının merkezi konumunda.
Her inanç gibi Mormonlarda da birtakım kısıtlamalar ve yasaklar var. Mormonların uymak zorunda olduğu “Words of Wisdom” rehberi gereği alkol, tütün, zararlı madde, kafeinli içecekler, kumar, kaba ve küfürlü konuşmak ve pazar günü çalışmak yasak.
Mormonlar’ın sosyal medyada popülerleşmesi de bu yasakların başka insanlar tarafından öğrenilmesiyle başlamış. Daha sonrasında ise birkaç kadın üreticisinin Mormon yaşamını anlattığı videolar milyonlarca izlenmeye ulaşmış ve izleyicilerin merakı giderek artmıştır. Misyonerlik görevleri, sahip olunan malvarlığının tamamının Kilise’ye Verileceği yeminleri, kıyafetlerin altına giyinmek zorunda oldukları iç çamaşırları ve benzeri katı kurallar yabancıların bu dine olan ön yargılarının artmasına sebep olmuştur. Toplumun bir kesimi Mormonları bu sebeplerden ötürü yargılıyor olsa da onlar kendi inançlarının ve uygulamalarının arkasında durmakta ve bu kuralların kendileri için dini bir disiplin ve ölümden sonraki hayatta ebedi bir kutsanma sağladığını ifade etmektedirler. Ancak unutmamak lazım ki, her din gibi Mormon inancı da inananları için son derece kutsal bir konumda ve onlar için çok önemli bir anlam taşıyor. Joseph Smith’in öğretileri, onlar için manevi bir rehber ve kutsanma vaat eden bir yolculuğun parçası.
KAYNAKÇA
- https://www.westfield-chorustrust.org/_site/data/files/documents/hist
ory/CB015DEE329E03F8A1D23B55C5091EFB.pdf - https://www.churchofjesuschrist.org/study/scriptures/bofm?lang=eng
- https://newsroom.churchofjesuschrist.org/topic/church-history
- https://churchofjesuschristtemples.org/salt-lake-temple
- https://www.history.com/topics/religion/mormons
- https://qujournalism.shorthandstories.com/LDS-women-mormon-church/index.html
- https://ldswomenproject.com/interview/
- https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/brigham-young
