Bitcoin’in çıkış zamanı ve büyümesi kaza veya şans değildi. Ekonomi ile yakından ilgilenen bir kişi için, toplumun bir kırılma noktasına yaklaştığını görmek hiç de zor değildi. Jon Matonis, Bitcoin Kurumu Yönetim Kurulu Üyesi
Öncelikle son dönemde gündemin en sıcak konularından biri olan Bitcoin’in izini sürmeyi neden ertelediğimizi belirteyim. Bilim ve Teknoloji ekibi olarak hem ekonomiyi hem de mühendisliği içeren sanal paraları her toplantımızda anlamaya çalıştık. Ancak konunun derinliği ve son döneme kadar belirsizliği Bitcoin’i anlamak ve anlatmak için sisli perdenin biraz olsun kalkmasını beklememize neden oldu.
Sanal para kavramı pek çoğumuza uzak değil aslında. Oynadığımız bilgisayar oyunlarında ve telefona indirdiğimiz uygulamalarda satın alımlar yapabilmek için sadece o uygulamaya özgü para birimleri kullanıyoruz. Örneğin, küçükken sanırım bizim neslimizin mutlaka oynadığı ya da en azından duyduğu oyunlardan biri olan Metin2’de Yang para birimi kullanılıyordu. Fakat bunların hiçbiri kendi başına ayakta durabilen para birimleri değiller, dolar veya TL gibi para birimlerinden dönüştürülüp kullanılıyorlar. Bitcoin ise tamamı ile yeni bir para birimi, nasıl dolar ve sterlin var ise Bitcoin de bu dövizler gibi var, tek farkı elle tutulamıyor olması. Bunun yerine dijital ortamda var olan ve merkezi olmayan bir para birimi Bitcoin.
Merkezi olmama ifadesini biraz açmakta fayda var. Merkezi olmayışı, ağın kullanıcıdan kullanıcıya (P2P) esasına dayanarak çalışması demek. Bitcoin’in üretildiği herhangi bir banka veya aktarım merkezi yok, tamamen dijital ve bu da paranın fiziksel olarak temsil edilmesine duyulan ihtiyacı ortadan kaldırıyor.
Bitcoin merkezi bir otoriteye bağlı olmak yerine paranın transferi ve üretilmesi için kriptografiyi bir diğer adıyla şifreleme yöntemini kullanıyor. Kriptografi Bitcoin’in kurucusunun bir formül yaratmasına ve bunun bilgisayar işlemcileri tarafından Bitcoin’e dönüştürülmesini sağlıyor.
BLOK ZİNCİR TEKNOLOJİSİNE DAYANIYOR
Bitcoin blok zincir teknolojisine dayanan bir para birimi. Dijital verinin dağıtılmasına izin veren blok zinciri yepyeni bir internet türü oluşturuyor. Bütün satın alımlar blok zincirin içine kaydediliyor ve sürekli güncellenen bir veri tabanı halinde varlığını sürdürüyor. Blok zincirine erişebilmek için kendinize bir cüzdan edinmeniz gerekiyor. Buradaki cüzdanlar dijital ortamda indirilen veya flash görünümündeki aygıtlar. Cüzdan edinmeniz tüm ağın bir kopyasına sahip olmanız demek. Tüm ağ boyunca aynı bilgi blokları saklandığından tek bir kurum veya kuruluş ağı yönetemiyor. Cüzdanı yükledikten sonra, Bitcoinlerinizin tutulabileceği bir adres oluşturuluyor. Sonra resmi olarak internette gezinip Bitcoin ile satın alınabilecek ürünleri arayabiliyorsunuz.
Kulağa teknik ve dolayısıyla da belki karmaşık geliyor ama aslında süreç çok kolay işliyor. Özetle bir cüzdan indiriyor ve bu cüzdanı Bitcoin satın almak için kullanıyorsunuz.
HACKERLARA KARŞI GÜVENLİ
Bitcoinin en kuvvetli özelliklerinden biri kullanıcıdan kullanıcıya işlem görmesi. Hiç kimse marketin başında değil, bu da kişilerin herhangi bir kurum yerine sadece Bitcoin protokolüne güvenmelerini yeterli kılıyor. Timothy B Lee, Teknik Rapor Uzmanı, Ars Teknik
Bitcoin bir kripto para, bunun anlamı açık anahtarlı şifreleme sistemi kullanıyor. Bu sistemin en büyük avantajı hackerlar veriyi manipüle edemiyorlar. Aynı anda milyonlarca bilgisayarda barındırıldığından, veri tabanındaki veriye herkes erişebiliyor. İşin güzel yanı bir adresin hangi kişiye ait olduğunu gösteren bir bilgi yok bu da alışverişin kimliği belli olmayan kullanıcılar arasında gerçekleşmesine imkân tanıyor. Elbette anonim olarak kalmak zorunlu değil. Çoğu Bitcoin kullanıcısı yatırımlarını gururla ve açık bir şekilde kullanıyor.
Dijital bir paranın değeri sadece alıcıların paranın başarısına ne kadar inanıp inanmadığına bağlı. Bitcoin’in kullanıcı tabanı bizlere gösteriyor ki, Bitcoin tüm dünyada kullanılacak dijital bir para birimi olma potansiyeline sahip ve bunu çoktan kanıtladı. 2008 yılında birkaç dolar olan Bitcoin, 2013 yılında 150 dolar, bugün ise 14.000 dolar değerine ulaştı. Kabaca bir hesapla 2013 yılında 100 TL’lik Bitcoin aldıysanız, şimdi 10.000 TL’niz olurdu. Kulağa hiç de fena gelmiyor.
Yapılan tüm anlaşmalar, kullanıcıların Bitcoin’e olan güvenini geçtiğimiz yıllarda arttırdı ve bugün durduğumuz noktaya geldik. Fakat iş dünyasında nasılsa burada da yarın bugünü tutmayabilir. Bir günde değerler %200’ler oranında düşebilir. Geçtiğimiz ay Bitcoin 19.000 dolara çıkarak bir rekor kırdı fakat bunu takip eden birkaç günde 13.000 dolar seviyesine geriledi. Bu yüzden bu işe girerken tüm parayı kaybetmeyi göze almak gerekiyor. Aslında sadece Bitcoin değil şu anda var olan 1000’den fazla kripto para sizi hem vezir hem de rezil edebilir. İşin aslı bu bir kumar. 1980’li yıllardaki banker olaylarına benziyor fakat buradaki alıcı miktarının çok fazla oluşu piyasayı hareketli tutuyor ve 700 milyar doları aşan bir piyasa hacmi yaratıyor.
Görüldüğü gibi, bundan 9 sene önce 2009 yılında Satoşi Nakamoto kod adını kullanan bir kişi tarafından yaratılan ve popülaritesi gitgide artan Bitcoin günümüzde herkesin kafasını karıştıran bir konu haline geldi. Satoshi ileri teknoloji ürünü bir formül yarattı ve bu formül bilgisayar tarafından(CPU) tarafından çözüldüğü zaman, Bitcoin içeren veri blokları oluşturuyor. Üretiliş gereği piyasada bulunabilecek Bitcoin miktarı sınırlı ve gitgide bir bloktan daha az Bitcoin çıkarılıyor. İlk başlarda bir blok veriden 50 Bitcoin çıkarılırken, şu anda bu sayı 15’lere kadar düşmüş durumda.
BİTCOİN’E ÇİN DARBESİ
Bitcoin üretiliş şekli itibariyle de diğer kripto paralar gibi kendine özgü. Herhangi bir kişi madencilik yaparak kendi Bitcoinini üretebiliyor fakat bu işlemi efektif bir şekilde yapabilmek için aşırı miktarda güç gerekiyor. Madencilik yapmanın çok fazla iş gücü gerektirmesi sebebiyle, kullanıcılar sık sık madencilik havuzları oluşturup yeni oluşturulan Bitcoinleri bölüştürüyorlar. Geçtiğimiz hafta Çin ülkede yapılan Bitcoin faaliyetlerini durduran önlemler almaya başladı ve toplam Bitcoin madenciliğinin %80’ini bulunduran bir ülkeden gelen bu karar Bitcoin’e ciddi bir darbe vuracak gibi gözüküyor.
Satoshi hakkında da kısa bir not düşelim. Günümüzde hâlâ gizemini koruyor çünkü sadece 2010 yılında ilk Bitcoin transferine yardım edip gözden kayboldu. Birkaç ay öncesinde bu kişinin Elon Musk olabileceği şeklinde iddialar ortaya atılsa da, Elon Musk bunu kesin bir dille yalanladı.
KRİPTO PARA EDİNME YOLLARI
Kripto para edinebilmek için onlarca yol var. Genellikle para takası yapılan web siteleri tercih ediliyor. Binance.com en popüler web sitesi şu anda. Üye sayısı milyonları bulduğu için yeni üye alımı bile sınırlandırılmış vaziyette. Bu siteler hem Bitcoin hem de diğer kripto paralar için alım-satım işlemlerini belli komisyon ücretleri karşılığında gerçekleştiriyorlar. Kullanıcıların nakit olarak Bitcoin kullanmak yerine çeşitli çekleri takas etme imkânları var. Aynı zamanda direk Bitcoin madencileri ile iletişime geçip, aradaki işlemler atlanarak takas yapılabilme imkânı da var.
Bitcoin cüzdanı dediğimiz şey bilgisayarda veya özel dizayn edilmiş bir flash bellekte bulunan veri olduğu için, bilgisayar korsanları yine de gerekli önlemleri almayan alıcıların verilerini manipüle edebiliyorlar. 2017 Haziranı’nda Bitcoin Trojanları hakkında bir makale yayımlandı. Bu makaleye göre virüs kullanıcının sanal cüzdanını saldıran kişiye mail olarak gönderiyor yani çalıyor.
Sanal cüzdanları manipüle etmek tek saldırı yolu değil. 2014 yılında bir korsan para transferinin yapıldığı siteyi hackleyip 478 farklı hesaptan 25.000 BTC’yi transfer etti. Saldırı sadece çalınan miktar ile kalmayıp birkaç saatte Bitcoin’in değerinin 190 dolar seviyesinden 1 dolara kadar düşmesine sebep oldu. Bu saldırılar gösterdi ki sanal para dünyasında güvenlik her şeyin başında geliyor. Bu saldırılardan sonra hem marketler hem de kullanıcılar saldırılara karşı güvenlik parametrelerini arttırdı.
Bitcoin’in 2011 yılında durduğu noktayla şu an durduğu noktaya bakarsak %10.000 dolaylarında bir fiyat artışı söz konusu. Fakat günümüzde bir doygunluk noktasına da ulaşıldığını söylemekte fayda var. Bu nedenle her gün yeni kripto paralar üretiliyor ve sanal para dünyasına giriyor. Hepsinin arka planda çalışan algoritmaları farklı ve farklı yazılımlar ile yazılmış durumdalar. Böyle bir işe kalkışmaya meraklılar için şunu söylemekte fayda görüyorum. Sanal ve merkezi olmayan para dünyası gelecek için çok umut vaat etse de, herkesin kulaktan dolma bilgilere bel bağlamayıp kendi kararlarını almasını gerektiriyor. Bu iş için herhangi bir teknik bilgiye sahip olmaya gerek yok. Ekonomiden biraz anlayan herkes sanal paralara yatırım yapabilir. Ama bundan birkaç sene sonra işin hangi noktaya varacağını da kestirmek zor.
Kripto paralar hakkında kısa notlar:
- Merkezi olmayan para birimi
- Kullanıcıdan kullanıcıya transfer
- Kriptografiyi kullanan açık kaynaklı yazılım
- Satoshi Nakamoto tarafından kurulmuş. Kim olduğu ile ilgili 3 tane spekülasyon var.
- Japon bir matematikçi
- ABD’de George Washington Üniversitesi’nde bir profesör
- İrlanda’nın başkenti Dublin’de bir grup öğrenci
- Madencilik yeni kripto paraların üretim işlemi
- Kripto para madencileri bilgisayar yazılımları yardımı ile kompleks matematik problemlerini çözüyorlar.
- Bu problemler çözüldükten sonra, çözümler blok zincirlerine konuluyor ve bütün Bitcoin alışverişleri blok zincirleri içinde yürütülüyor.
- Bitcoin ağı otomatik olarak matematik problemlerinin zorluk seviyesini problemin ne kadar hızlı çözüldüğüne bağlı değiştirebiliyor.
- Madenciler işin sonunda fraksiyonlu Bitcoin elde ediyorlar.
- Problemler gitgide zorlaştığı için yeni donanımlar edinmeye gerek var.
- 8 tane ondalıklı haneye kadar para transferi bir hesaptan diğerine yapılabiliyor.
- Günümüzde yemekten uçak biletlerine, aksesuardan arabaya kadar neredeyse her şey sanal paralar ile alınabiliyor.
- 2017 Ocak ve Şubat ayları arasında bir ayda “Bitcoin” içeren 1.714.909 tweet atılmış.
- Bitcoin ilk çıktığından beri 59.847.383 para transferi gerçekleşmiş.
- Bitcoin cüzdanı sahibi 2.970.764 kişi var ve bu sayı artmaya devam ediyor.
Kaynakça:
- https://www.doviz.com/kripto-paralar/bitcoin
- https://bitcoin-tr.org/konu/bitcoin-madenciligi-nedir-ve-nasil-yapiliyor.6/
- http://coin-turk.com/tum-bitcoinlerin-80i-kazildi
- https://coinmarketcap.com/
- https://coincheckup.com/coins/bitcoin/charts/basic
- https://blockgeeks.com/guides/what-is-cryptocurrency/
- https://www.log.com.tr/kripto-para-piyasasindaki-korkutucu-dususun-sebebi-ne/
