Görme kavramı hepimize oldukça tanıdık. Peki ama gerçekten nasıl bir mekanizması olduğunu biliyor muyuz? Daha önceki yazımda görmenin ilk aşaması olan retinadan bahsetmiştim. Şimdi aradaki bazı adımları atlayıp beyindeki sistemi konu alacağım.
Retinadan alınan bilgi sinirler yoluyla korteks dediğimiz beyin bölgesine geliyor. Korteks adı verilen yapı fazlaca gelişmiş birçok görevde rol alıyor. Beynin arka kısmındaysa görmeden sorumlu alan bulunmakta. İlk olarak bilgi birincil görsel kortekse aktarılıyor. Bu alan kendi içinde bir düzene sahip. Genellikle bu düzen, basitleştirmek için kolonlar şeklinde ayrılmış gibi düşünülebilir. Üç boyutlu düzlemde ilk ayrımımız sağ ve sol gözden gelen bilgiler. Her gözden gelen bilgi sağ ve sol birbirini takip edecek şekilde kolonlar oluşturuyor. Bu kolonlar ‘oküler baskınlık’ olarak isimlendirilmekte. Bir diğer düzenlemeyse renk algısı için. Her bir birim olan modülün ortasında silindirik olarak renge duyarlı nöronlar yer almakta. Bu silindirik kolonlara ise literatürde ‘blob’ adı veriliyor.
Üçüncüsüyse belki de en akla gelmeyecek olanı. Zaten keşfedilmesi de bir o kadar şans eseri gerçekleşmiş. Torsten Wiesel ve David Hubel, çocuklarda katarakta çare ararken kedilerle deneyler yapıyorlardı. Deney sırasında kedilere siyah noktalar gösterip nöronların aktifliğini inceliyorlardı. Bir kaza sonucu nokta çok hızlıca hareket etti. Bunun nöronu harekete geçirdiğini fark etmeleriyle de araştırma yeni bir boyut kazandı. Aslında korteksteki nöronlar belirli oryantasyondaki uyaranlara özel olarak aktif oluyorlardı. Aynı oryantasyona tepki verenler bir kolon halindelerdi. Yan yana bulunan farklı açılar için özelleşmiş kolonlar bütün oryantasyonların algılanmasını sağlıyordu. Bu keşif onların fizyoloji alanında Nobel kazanmasını sağladı.
Bu yazıda ele alınan kısım korteksteki mekanizmaların sadece kısa bir özeti. Kendi içindeki bu düzen görme olayını optimize ediyor. Belki de günlük hayatta üstüne çokça düşünmediğimiz bu olay her saniye bu sistem sayesinde kusursuzca vuku buluyor.
Kaynakça:
Ng, J., Bharath, A.A., & Li, Z. (2007). A Survey of Architecture and Function of the Primary Visual Cortex (V1). EURASIP Journal on Advances in Signal Processing, 2007, 1-17.
Toiv, B. (2015, July 14). For one-time Hopkins researchers, accidental discovery led to Nobel Prize-winning breakthrough. Hub-John Hopkins University. https://hub.jhu.edu/2015/07/14/golden-goose-award-wiesel-hubel/
