Kur’an’a, kabaca, düşünülebilecek bütün art niyetlerle, metne derinlerden bir saygısızlık, bir önyargı besleyerek dahi yaklaşınca, karşılaşmaktan kaçamayacağımız en doğrudan mesajlardan biri şudur: Bu kitabın değerlerini paylaşan biri, yalan söyleyemez. Bu mesajla, Kur’an, en uzak okuyucusunu bile, şartları konusunda şüphe bırakmayacak şekilde muhatap alır; sınırlarını oldukça kalın çizgilerle belirtir. İçerdiği bütün argümanların, tarihsel iddiaların, dönemsel olguların
Devamı

Zulme zulmederek karşılık vermek her şeyden önce siyasî bir paradokstur, bir anlamda da üretememenin, çıkış yolu arama zahmetini göze alamamanın, kısa ve doğrudan yollarla varılmış kestirme çözümlere sığınmanın, nihayetinde de zalimle hiçbir şekilde farklılaşamamanın, yani zalimleşmenin tezahürüdür. Temel politik güdülerimizin bu paradoks etrafında şekillendiğini iddia etmek hiç de zor değildir: intikam kültürü,
Devamı

“Acı, acının kardeşidir.” Hilmi Yavuz Acı, bir duygu olarak hissedebilen her varlığa içkindir, onu tanımlarken dilimizin bizi kullanmaya zorladığı ‘her’ kelimesi ile kritik ipuçları yakalayabiliriz:  o bir histir, bir duygulanımdır ve hissedişi varlığında bir yere konumlayabilen her şeyin tanıdığıdır. Acı bu temel ve tümel duruşuyla kendisine ilişkin bütün görelilikleri def eder: tıpkı diğer duygulanımlar gibi
Devamı

Diri diri gömülen kız çocuğuna, suçunun ne olduğu sorulacağı zaman, mutlak bir sondur: her şey bitmiş, tamamen nihayete ermiştir ve nokta en sarsılmayacak şekilde konmuştur. Bütün perdeler sıyrılıp açılmış, giz anlamsızlaşmış, açıklık, ve en can alıcı haliyle de hesap sorulabilirlik, tek gerçek olmuştur. Es geçilebilecek, gözden kaçabilecek, kendisinden kaçılabilecek, umursanmayabilecek hiçbir şey yoktur artık, ameller
Devamı

Politik teoriden önümüzü aydınlatmasını, pratiğin, hayatın gerçekliğinden beslenmek zorunda kalıp bir bütün halinde karmakarışıklaştırdığı koşulları karşısında daha hazırlıklı olabilmemiz için gereksindiğimiz düşünsel desteği sağlamasını ve bir bakıma bize politiğin kıvrımlı yollarında rehberlik edecek ipuçlarını göstermesini beklemeli değil miyiz? Teori böylelikle bir mantık yargısı hazırlayacak, politik etkinliğin sınırı ve geçerliliği üzerine, aklın ilkelerini öne sürerek, yapılması
Devamı

Kıyasın politik dildeki yeri üzerine söylenebilecek çok şey var, çünkü neredeyse mutlaklaştırılmış derecede vazgeçilmez bir boyutta düşünüldüğü ve söylemin en derinine sindirilebildiği müddetçe, o, her zaman siyasetin akıl yürütmesindeki kıymetini sağlama almış görünecek. Siyasi olanın öznellik zeminindeki ayrı düşme durumuna zorunlu oluşu, kıyasın gerçekliğini de zorunlu kılıyor olabilir; ancak onun perdeleyici bir niyetle kullanılması, amacına
Devamı

Ötekinin tanımı kaçınılmaz bir hiyerarşiyi içerir. O yönelinirken değerlendirilip bir konuma yerleştirilen ve o konum üstünden ancak algı dünyasına misafir edilendir. Ötekinin fikri ya aşağının, bayağının, uzak ve değersiz olanın sınırlarındadır ya da ulaşılamaz, karmaşık ve tanrısallığa yaklaştırılmış olanın. Özneler arasında yalın bir iletişimin, en asgari düzeydeki basitlikte bir aktarımın olduğu bütün koşullar bu karakterdeki
Devamı

Müslümanlar, seküler bir heyecanın, aşkın olan ile süslenip kusursuzlaştırılmasına ve dünyaya dair, dünyadan bir dayanak edinip onun suretine kutsalı bezemeye duydukları sevdanın sonucu olarak ideolojileriyle belirir, en güzel olduğu müjdelenen isimlerine ekleme yapma ihtiyacı içinde Feminist, Marksist, Antikapitalist, gibi ikincil, tanımlayıcı mahiyeti haiz önadlara yönelirler. Haklılıklarının temsili böylece karşı konulamaz bir güce sahip kılınır ve
Devamı

Belirlenmişliğin ve mutlak bir değişmezliğin sosyal zeminde en açık yansımasına kast sisteminde şahit oluruz. Bu sistem tarihsel bir gerçekliği son noktasına kadar haiz bir şekilde, bütün bir Hint toplumunu asırlarca şekillendirmiş; görünmez bir elin yaşamın en derinine, keskin ve kısmen de vahşi tezahürlerini kusursuzca  yansıtacak şekilde ortaya koymuştur. Kast, doğum ile geleni, verili olanı, a
Devamı

Mahkûmlar ile köleler arasında derin uçurumlar yoktur; kapatılmışlıkları, dışlanmışlıkları, alıkonulmuşlukları, kuşatılmışlıkları, toplumun gerçekliğine dahil edilmeyip en uçtaki ötekiler olarak kimliklerini edinmek zorunda bırakılmışlıkları ile ortak bir yazgının zavallılarıdırlar. Gerçekten de tam bir zavallılığın timsali olarak vardırlar; gittikçe küçülen ve manasını yitiren karanlık bir hayatın enkazında ışığın izini giderek yitecek bir bilincin kalıntılarıyla ararlar. Bütün sahip
Devamı

Kitlelerin ideolojiyle ilişkileri bir karşılıklılık arz eder; aktifliğin koşullara göre el değiştirdiği bu durumda kimi zaman ideoloji kitleyi retoriğin, söylemin, duygulanışların ve eylemin gölgesinde yüceltme boyutuyla araç kılıp sömürür, kimi zaman da kitle ideolojiyi günahları için kullanıp onu çirkinliğinin kılıfı haline getirir. Bu karşılıklı hâl-i pür melal, yıkıcılığın teorikleşmiş fermanını ortaya koyma rolünü üstlenir; el
Devamı

Özne kendisine olan bakışını bir başkasına  da adaletle yansıtmaktan imtina eder, onu kendisi gibi görmek için gereksindiği hassasiyeti sevimsiz bulur, umursamamak için ciddi bir çaba içine girer ve unutmanın kuşatıcı gölgesinde uzanıp dünyaya tutunabilmişliğin huzuru içinde ötekiyi yaratır. Öteki burada öznenin sınırlarını belirlemekte hür ve alabildiğine eli sıkı olduğu bir bilinçlilik hali ile muhatap olur;
Devamı

Solun medâr-ı iftiharı Erdem Yazar’a. Yunanistan’daki radikal solun heyecanlı ve galip temsilcisi Syriza, elde ettiği iktidarla bize sol üzerine düşünmek için uzun bir mesai bahşetti. Belki hiçbir zaman sol gündemimizin haricinde olmadı, ancak solun güç ile yan yana konuşuluyor oluşu muhakkak ki hakkında sarf edilecek sözler ve gerisinde odaklanılacak bir köklü siyasi akım bıraktı. Tarihle
Devamı

Ali Yağız Baltacı’ya, şükranla. Eksik ve pek çok şeye muhtaç olacak şekilde tasarlanmış bir varlık olarak insan, aklının ona verdiği öznellikten ve doğa karşısındaki zayıflığından kaynaklanan bazı trajedileri sırtında taşımak üzere bir yazgıya sahiptir. Her birimiz, ayrı ve eşsiz bireyler olarak, aynı eşsizlikteki kimliklerimizi şekillendiren ayırt edici bakışlara sahibiz. Bu doğamızın bize sunduğu bir durumdur
Devamı

Bu toprakları felsefenin hikmetiyle değiştirmek, güzelleştirmek ve derinleştirmek için bütün ömrünü vakfeden Ahmet Cevizci’nin aziz ruhuna… O’ndan geldik, O’na dönücüleriz. Germinal’de her ne kadar etkileyici bir sosyalizm methiyesi okuyor, vicdan gündemimize bir süreliğine işçilerin perişan halini alıyor olsak da, Emile Zola, kendini çok da belli etmeyen ve tek taraflı yorum yapmamızın önüne geçecek olan müdahalelerle,
Devamı

    Yalnızca sosyal hayatımızda değil kendi öznel alanımızda cereyan eden içsel yaşantımızda da–ki bunlar birbirlerini tamamlayıcı mahiyette fazlaca etkileyen unsurlardır, biz farkında olsak da olmasak da en derin ayrıntısına kadar yer edinebilmiş bir kavram olarak ötekileştirme, varlığımızı doğrudan muhatap alan geniş ve kudretli kapsamıyla üzerinde düşünülmesini ve tartışılmasını gerektiren bir durumdadır ve doğal olarak
Devamı

Milliyetçiliğin ötekiyle ilgilenen her şekli faşist bir doğaya sahiptir; yok etmek ve tek tipleştirmek düsturları ile hareket eder. Kendi milletine, toplumuna sahip çıkmak, onun ilerlemesi için çabalamak ve vatanperver bir çizgide, kendi insanlarına duyduğu muhabbetle içsel, kendine dönük samimi bir milli şuur, bundan beridir. Bahsi edilen milliyetçilik ötekine dair mutlak yıkıcı bir temel ile hareket
Devamı

Ortadoğu’nun, o tarihe temel atan kadim toprakların bugün çaresiz bir karanlığa mahkûm olduğunu, yüzlerce yıllık tabulaşmış gelenek/anlayışlarla fikren tutsak edildiğini, İslam’ın cevherî (özsel) ve Rahmanî yüzünden Peygamber’in vefatından bu yana mahrum bırakıldığını anlamak için oryantalist dürtülerle etraflıca bir analiz değil ihtiyacımız olan, yalnızca vicdanlı ve politik hırslardan arınmış hakkaniyetli bir bakış. Bu coğrafya kolektif bir
Devamı

İnsanların ilahi ve aşkın olarak addettiklerine ideolojik değerler vermeleri ne kadar ulvî amaçlar taşıyor gözükürse gözüksün, onları doğrudan ya da dolaylı olarak yozlaştırmaları, ana bağlamından koparmaları manasına gelir. Din, nereden bakılırsa bakılsın, ideoloji-üstü bir kurumdur; bu özelliğini yoğun metafiziğinden, dünyaya dair değersiz atıftan ve âhire, sonraya yani dünyanın ötesine duyulan güçlü özlemden, kavuşulacak sonsuz bir
Devamı

İnsanların, büyük oranda dürtüsel yönelimlerle birbirlerine araçsal değerler atfetmeleri, tarih boyunca kültürel bir organizma olarak insanın en yoğun eleştirildiği noktalardan biri sayılabilir. Ahlâkî bir bağlamda kurgulanan, bilhassa modern insanın karşı karşıya kaldığı belki de en sert itham, birbirlerini amaçtan ziyade araç olarak görmeleri ve bu saik üzere bir yaşayış tasarlamalarıdır. Şu bir gerçek ki uygarlığın
Devamı

Fikirlerinin hayatlarıyla, teorilerinin pratikleriyle çelişmesi, inandıkları şeylerle yaşadıkları şeylerin arasında derin ve kabul edilemez farklılıkların bulunması düşünürlerin yazgılarındaki en acımasız evrelerden biri. Her ne kadar toplumu büyük oranda aşmış,  geniş bir ufukla, üstün bir kavrayışla, edilgin, herhangi birisi olmaktan kendini koparabilmiş insanlar olsalar da, onların da en nihayetinde birer “insan” olduklarını bu çelişkilerde belirgin bir
Devamı

İnsana emeğinden başkasının olmadığı dünya hayatında emeklerinin peşinde verdikleri kutsal mücadelede yenik düşen, Rabb’in karşısına tertemiz bir alınla, alın terinin hakkaniyetiyle, gururla çıkacak olan Soma’nın emekçi evlatlarına, en çok merhamet edenin muhabbeti ile muamele bulmaları niyazı ile.   Orta yol ifadesi her ne kadar, Üçüncü Yol adıyla Tony Blair hezimetinden sonra oldukça olumsuz çağrışımlar yapan bir siyasi
Devamı

Toplumsal varoluşumuz bizi kaçınılmaz bir anlaşmazlığa sürüklüyor. Tamamen birbirinin aynı şekilde düşünen, hiçbir anlaşmazlık yaşamayan iki insandan bahsetmek anlamsız kaçıyor, bahsetsek bile iki insandan ziyade, iki robottan bahsediyoruzdur aslında. Mill’in vurguladığı şekilde, modern zamanla birlikte üzerimize veba gibi sinen tıpkılaşmak hastalığı, bireyselliğimizi, münhasırlığımızı, varoluşumuzun temel özelliğini tehdit ediyor en başında. Biz esasen, farklılık içinde yaşamak
Devamı

Nasır Asar bir gün, üniversitedeyken karşılaştığı proletarya, sınıf mücadelesi, sömürü gibi Marksist literatürden kavramları düşünürken babasının yanına gitti. Ona kapitalizmin iliklerine kadar sömürdüğü işçilerin nasıl birleşip bu sömürüye dur diyeceklerini, ezilenlerin özgürleşip dünyada hak ettikleri konuma nasıl geleceklerini sordu. Zamanın meşhur hocalarından olan babası Seyyid Kazım Asar ona oldukça net bir şekilde yanıt verdi. Kur’an’dan
Devamı

Tarih, en değerli sayfalarında, barış, adalet ve insanlık onuru için mücadele eden abidevi şahsiyetlere yer verir. İnsanlığın ortak bir çıldırmışlık örneği sergilediği bütün çağlar boyunca, bu şahsiyetler, insanları hakkaniyete, normal ve doğal olana, adil olana, barışa davet ederek ve bu davetleri sonucu karşılaştıkları güçlüklerle en yakışır şekilde mücadele ederek, tarihteki unutulmaz yerlerini alırlar. Tarih, zulme
Devamı

Bütün siyasi faaliyetlerin iki temel amaç taşıdıkları söylenir: sürdürmek (korumak da denebilir) veya değiştirmek. Sürdürme amacı muhafazakârlıkta vücut bulurken, değiştirme eğilimine sahip olan amaç devrimci bir ruh taşır. Bu iki durumu siyasi kültürün temel çizgileri olarak tanımlamak mümkündür. Siyasetin bu iki amaç çatışması ile ortaya çıkan faaliyetlerden, değerlerden, yaklaşımlardan ibaret olduğunu da söyleyebiliriz. Özellikle devrimler siyasi tarihin şekillenmesinde
Devamı

İdeolojilerin tarih boyunca ki mahvedici etkileri, onun bendeki yıkıcı tanımını güçlendiriyor. Karl Popper, Hannah Arendt gibi, ikinci dünya savaşının en ağır etkilerini bizzat deneyimlemiş düşünürler ideolojileri çok karamsar bir bakış açısı ile ele alıyorlar. Bir Hitler, bir Stalin örneği ile alenen karşı karşıya kaldıkları için vaktinde, ideolojileri totaliter diktatörlüklerin sert izlerini taşır bir şekilde tanımlıyorlar.
Devamı

Karl Popper, bugün karşılaştığımız birçok olaydan sonra adını dilimizden düşürmediğimiz komplo teorileriyle alakalı oldukça ağır bir benzetme yapıyor ve bu yaklaşımı bir nevi modern şirk, modern bir putperestlik örneği olarak niteliyor. Popper’in aklındaki kontrol edilemez tarih akışına karşı şekilde, insanların hayatlarında istedikleri gibi değişimler ortaya çıkarabilen, tarihi çekip çevirebilen, rahatça kontrol edebilen, keyiflerine, çıkarlarına göre
Devamı

Dünyayı bilimsel, tarihsel ve entelektüel açıdan Charles Darwin kadar derinden etkileyen bilim adamlarının sayısı pek azdır. Evrim kavramına bilimsel bir temel oluşturması, doğal seleksiyon düşüncesi ile canlıların yeryüzündeki konumları, geçmişleri ve oluşum şekilleri hakkında devrim sayılabilecek bir tez ortaya atması, bu tezin 150 yılı aşkın süredir Dünya gündemindeki yerini koruması ve bu tez üzerine yapılan
Devamı

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, geçtiğimiz günlerde yapılan İstanbul Forumu’nun açılış konuşmasında, dünya siyaseti açısından, İslam dünyasının içinde bulunduğu durum açısından çok büyük önem arz eden, hikmet dolu sözler söylemişti. Samuel Huntington’un Medeniyetler Çatışması düşüncesinden hareketle, İslam dünyasının kritik bir medeniyet-içi çatışma ihtimali ile karşı karşıya olduğunu vurgulamış, İslam dünyasının bu kötü gidişe bir dur dememesi halinde,
Devamı

Türkiye, dünyanın en güzel şehrine sahip olmanın, ekonomik ilerlemelerin, siyasi itibarın artmasının ve bunun gibi birçok itici gücün verdiği öz güvenle, çok sıkı bir hazırlık sürecinden sonra 2020 Olimpiyatları’na aday oldu. Başbakan Erdoğan, girdiği meclislerin çoğunda bu adaylıktan bahsetti, destek aradı, kendine has üslubuyla “Biz bunu yapabiliriz.” mesajını ısrarla verdi. 7 Eylül akşamı tüm Türkiye’nin
Devamı

Siyaset ilgi çekicidir, diyor Andrew Heywood, Politics adlı kitabının hemen başında, çünkü insanlar birbirleriyle uyuşmazlık hali içindedirler. İnsanlar, nasıl yaşamaları gerektiği, kimin neyi alacağı, iktidarın yetkilerinin neler olması gerektiği, sözün kimde olacağı gibi hayatî konularda hemfikir değildirler. Hiçbir zaman olmayacaklardır ve siyasetin iddiası da bu fikrî çatışmayı çözmek değil, çözme çabasında olmaktır. Bu çaba, karşılıklı tavizlerle,
Devamı

İslamofobi Müslümanları çok yakından ilgilendiren bir mefhum. Ortada “barış ve esenlik içinde Allah’a teslim olmak” temeliyle oluşturulan bir din var ve bu dinden, mensuplarının faaliyetleri sebebiyle “korkan, çekinen, nefret eden” kitleyi temsilen bir kavram bulunuyor. Çok eski olmayan bu kavram, 11 Eylül saldırılarıyla, 7 Temmuz Londra metro patlamalarıyla, terör örgütü El Kaide’nin büründüğü radikal İslamcı
Devamı

Ammar bin Yasir, Peygamber’in dünyayı değiştiren mesajını ilk kabul eden gruptan biriydi. Çocukluğu ve gençliği Allah’ın Elçisi ile  birlikte geçti. Mekkeli müşrikler tarafından annesi Sümeyye ve babası Yasir şehit edildi. İslam’ın ilk şehitleri ile olmakla şereflenen anneye ve babaya sahip bir evlattı. Müşriklerin acımasız işkencelerine maruz kalan sadık mü’minlerden biriydi. Ali bin Ebu Talib’e, şeytanın
Devamı

Zulümlerin en büyüğü savaş, iki yılı aşkın süredir Suriye’ye büyük acılar çektiriyor. Dünyanın en güzel, en eski yerleşim yerleri, küresel güçlerin birbirlerine meydan okudukları, gözdağı verdikleri metruk ve harap birer vahşet arenasına dönüşüyor. Bitmeyen savaş ile yıkılan bir ülke Suriye. İnsanların birbirlerini öldürmek için din, mezhep, ideoloji gibi birçok itici sebebe sahip oldukları, iki tarafın
Devamı