Hepimizin bildiği gibi, uzun zamandır, Türkiye gündemi bir hayli karışık. Biz sebzeye, meyveye yapılan zammı konuşalım, bilim insanları uzayda marul yetiştirdi. Biz nükleer santral inşasına başlamaya karar verelim, Danimarka rüzgar enerjisi talebini çoktan aştı. Benzin fiyatları mı arttı? Endişelenmeyin İngiltere’de elektrikli arabaların seyir halinde şarj olabileceği yollar yapıldı. Partilerimiz koalisyon kuramadı belki ama, Amerikalı ve Japon bilim adamları kaybedilen hafızayı ortak bir deneyle geri getirmeyi başardı. Biz yoğun siyasete maruz kalırken, bilim ve teknoloji alanında birkaç ay içerisinde hangi gelişmeler yaşandı bir göz atalım..
Laboratuvar Ortamında İlk İnsan Beyni Üretildi
Amerikalı bilim insanları laboratuvarda beş haftalık bir fetüsün beyniyle eşit olgunlukta bir beyin üretmeyi başardı. Bezelye büyüklüğünde olan beyinin, beyin ilaçlarının zihin üzerindeki etkilerinin test edilmesini daha kolay hale getirmesi ve nörolojik hastalıkların tedavisine yardımcı olması bekleniyor.
Uzaktan Kumandayla İlk Beyin Kontrolü Gerçekleşti
Washington Üniversitesi Tıp Fakültesi, Illinois Üniversitesi ve Ulusal Sağlık Enstitüsü araştırmacıları geliştirdikleri bir implant sayesinde farelerin hareketlerini uzaktan kumandayla kontrol etmeyi başardı. Washington Üniversitesi’nden Doçent Dr. Michael R. Bruchas, “Araştırma, beyindeki devrelerin nasıl çalıştığını görmemizi sağlayacak” dedi. Bruchas, araştırmanın ağrı, depresyon, madde bağımlılığı gibi rahatsızlıkların tedavisine büyük katkıda bulunabileceğine dikkat çekti.
Yeni Atom Altı Parçacık “Pentakuark” Keşfedildi
İsviçre ile Fransa sınırında bulunan, dünyanın en büyük parçacık hızlandırıcısı -27km- Büyük Hadron Çarpıştırıcısında (LHC) yapılan deneyler, iki yeni atom altı parçacığın keşfedilmesiyle sonuçlandı. “Pentakuark” adı verilen parçacık üzerinde yapılacak çalışmalar kozmik sistemin yapısını anlamaya yardımcı olabilecek.
İlk Titanyum Kafatası Nakli Gerçekleştirildi
Çinli bilim insanları, 3D yazıcıda üretilen titanyum kafa tasını Hidrosfali denilen bir hastalık nedeniyle kafa tasında sorunla dünyaya gelen üç yaşındaki bir kız çocuğuna nakletti. Kafatası normalin 4 katı büyüklüğünde olan Han Han’ın beyninin yüzde 85’i sıvı ile doluydu. 17 saatlik başarılı geçen ameliyatın ardından küçük kızın tamamen iyileşmesi bekleniyor. Han Han, dünyada 3D yazıcı ile kafatası nakledilen ilk bebek oldu.
Hawking, Kara Delikten Başka Bir Evrene Geçişin Mümkün Olduğunu Açıkladı
Stephen Hawking, son geliştirdiği teorisiyle bilim dünyasını salladı. Kara deliğe giriş yapan cisimlerin tıpkı Christopher Nolan‘ın Interstellar filminde olduğu gibi farklı bir evrene geçiş yapabileceğini açıkladı. Kara deliğe düşen bilginin bir yerde belireceğini söyleyen Hawking, “Kara deliğe giriş yapan şey, ya kara deliğin ucunda bir tür holograma dönüşüyor ya da alternatif evrende ortaya çıkıyor.” şeklinde konuştu. Kara deliğe kapılan bedenlerin, aynı evrene dönüşünün mümkün olmadığını ve farklı bir evrene geçiş yapabildiklerini iddia eden Hawking “Uzay yolculuğuna meraklı biri de olsam, bunu denemem; çünkü kendi evrenine dönüş mümkün değil.” dedi.
Danimarka’nın Rüzgar Tarlaları
Danimarka’nın rüzgâr tarlaları, ulusal elektrik talebinin %140’ını üretti ve ülkenin Norveç, Almanya ve İsveçe güç ihraç etmesini sağladı. Danimarka nüfusu, ülkeye rüzgar tarlalarının kurulmasını güçlü bir şekilde desteklediler ve 2020 yılına kadar elektriğin yarısının yenilenebilir kaynaklar ile üretilmesi hedefini gösterdiler.
Dokunulabilir Hologramlar Yapıldı
Tsukuba Üniversitesi’ndeki Japon araştırmacılar, dokunuşa gerçek zamanlı tepki verebilen, 3B etkileşimli hologramlar yaptı. Hologramları üretmek için yüksek güçte lazer kullanılıyor ve lazer enerjisinin havayı iyonize etmesiyle oluşan küçük plazma noktalar görüntüyü yani ışığı oluşturuyor. Bilim insanları bu ışığa ‘’Peri Işıkları’’ adını veriyor. Günümüzde bilim insanları hologramları nasıl daha büyük ve daha çeşitli üretebileceklerini çözmeye çalışıyorlar.
Çantaya Sığan 3 Kiloluk Araba Üretildi
Japon şirketi Cocoa Motors, el çantasına sığan, dizüstü bilgisayar boyutlarında 3 kiloluk bir “araba” üretti. İnce bir alüminyum tablete monte edilmiş dört teker ve elektrikli motorlarından oluşan, “Walkcar” adı verilen araba, saatte 10 kilometreye kadar hız yapabiliyor ve bir şarjla 12 kilometre mesafe kat edebiliyor. Walkcar üç saatte sarj ediliyor. Ayrıca küçük kaldırımlar ve hafif yokuşları çıkabiliyor. 2016 baharında piyasaya sürülmesi beklenen Walkcar, 120 kiloya kadar olan kişileri taşıyabiliyor.
Mars Yolculuğu İçin Uzayda Sebze Yetiştirildi
Avrupa’nın en büyük uzay araştırma merkezi EADS Astrium tarafından yürütülen proje, uzayda yetiştirilip tadına bakılan marul ile sonuçlandı. NASA, geçtiğimiz yıl, Mars yüzeyinde astronotlar için 10 yıl boyunca oksijen üretecek ‘MOXIE’ isimli aracın özelliklerini duyurmuştu. 2030 yılında 56 milyon kilometre yol kat edilecek -2 yıl- Mars yolculuğunda astronotlar uzay mekiği içinde özel oluşturulan sera ortamında yiyeceklerini üretebilecekler.
Türk Mucitten Cilt Kanserini 10 Saniyede Teşhis Eden Cihaz
Harvard Üniversitesi‘ne “Genç Akademi Üyesi” olarak kabul edilen ilk Türk olan Dr. Canan Dağdeviren, cilt kanserinin teşhisinde 10 saniyeden kısa sürede sonuç veren cihaz geliştirdi. MIT Üniversitesi’nden Dr. Dağdeviren, “Ben kendi datalarımı yolladım. Tuhaf görünenleri kendisine söyledim. Biyopsi sonuçları iki hafta sonra çıktı ve benim söylediklerimle bire bir örtüştü. Bu yöntem hızlı, ağrısız ve de kolay bir yöntem. 10 saniyeden az bir sürede sonuç veriyor.” şeklinde konuştu. Ayrıca cihaz damar sertliği ve kan basıncı ölçümünde de kullanılabiliyor.
Elektrikli Arabaların Şarj Olabilecekleri Yol Yapıldı
İngiltere Karayolları tarafından yapılan açıklamaya göre, elektrikli araçlar için şarj şeritleri, 18 aylık çalışmanın ardından ilk fizibilite çalışması ile deneme aşamasına geçecek. Yolun altına döşenecek elektrik kabloları elektromanyetik bir alan üretecek ve bobinler tarafından toplanacak bu enerji elektriğe dönüşecek. İngiltere Ulaştırma Bakanı Andrew Jones, proje için 500 milyon poundluk bir yatırım yapıldığını belirtirken; projenin dünyaya yol gösterici olmasının hedeflendiğini belirtti. Daha önce Güney Kore de elektrikle çalışan otobüslerini yolda giderken sarj etmeyi başarmıştı.
Türkiye CERN’e Ortak Üye Oldu
Türkiye, Büyük Patlama simülasyonları gerçekleştirerek evrenin sırlarını çözmeye çalışan CERN‘e ortak üye oldu. 110 Türk bilim insanının ortak deney ve çalışmalarda yer almak için kayıtlı bulunduğunu ve bugüne kadar Büyük Hadron Çarpıştırcısı (L110 Türk bilim insanının ortak HC) ile ISOLDE tesislerinde katılım gösterdiklerini not düşüldü.Türk fizikçilerin CHORUS Nötrino deneyinde veri analizi alanında önemli katkılar sağladığına dikkat çeken CERN, uzayı kaplayan karanlık maddeyi tespit etmeyi amaçlayan AMS (Alfa Manyetik Spektrometre) deneylerinde de Türk bilim insanlarının yer aldığını belirtti.
Yaşayan Hücrelerden Uzuv Üretildi
Vücut uzuvlarının kaybı halinde hastaların yardımına koşan protezlerin yerini fonksiyonel bir şekilde çalışan biyolojik uzuvlar mı alacak? Araştırmacılar bilimin sınırlarını zorlayarak yaşayan hücrelerden bir fare ön ayağı üretmeyi başardı.
Görme Engelli Anne Adayına 3D Yazıcıyla Bebeğinin Baskısı Hazırlandı
Guerra, 17 yaşında görme yeteneğini kaybetmiş. Şu an ise 30 yaşında ve 20 haftalık hamile. Doğmamış çocuğunun görünüşünü çok merek eden Guerra’ya doktoru hoş bir sürpriz hazırlamış ve ultrason görüntüleri kullanılarak bebeğin 3D yazıcı ile baskısı alınmış.
Kök Hücreden Atan Kalp Dokusu Elde Edildi
California Üniversitesi ve Gladstone Kalp ve Damar Hastalıkları Enstitüsü araştırmacıları tıp tarihinde bir devrime imza attı. ABD’li bilim adamları elde edilen dokuların doğuştan kalp hastalıklarının tedavisinde yardımcı olacağı belirtildi. Araştırmayı yöneten Prof. Dr. Kevin Healy, insan kalbindeki odacıkların, ilk kez yapay ortamda oluştuğuna dikkati çekti. Healy, “Bu teknoloji, bir yandan ceninde kalp gelişimine ışık tutarken bir yandan da doğuştan kalp hastalıklarının tedavisinde ve gebelikte kullanılan ilaçların yan etkilerinin belirlenmesinde bilim adamlarına büyük kolaylık sağlayacak.” dedi.
Kaybolan Hafıza Geri Getirildi
Amerikan Massachusetts Teknoloji Enstitüsü ve Japon Riken Beyin Bilimi Enstitüsü‘nden ortaklaşa yapılan deney, farelerin “kaybolan” hafızasının yerine getirilmesiyle sonuçlandı.
‘’Hyperloop’’ Projesi İçin İlk Adım Atıldı
Amerikalı ünlü girişimci Elon Musk, sese yakın hızda ilerleyen ulaştırma sistemi; karada, uçak hızında yolculuk “Hyperloop” projesini kamuoyuna açıkladı. Musk, “Hyperloop” kabinlerinde seyahat edecek yolcuların, yer çekiminin etkisi bakımından kendilerini hızlı trenden çok uçakta gibi hissedeceklerini belirtti. 6 saatlik bir yolculuğun 35 dakika kadar kısa bir zamanda biteceğinin altını çizen Musk, bir yolculuğun maliyeti bugünün fiyatıyla yalnızca 20 dolar olacağını söyledi.
Bilim İnsanları ‘Komut Almadan Hedef Vuran’ Robotlara Karşı Ortak Mektup Yayımladı
Prof. Dr. Stephen Hawking‘in de aralarında bulunduğu bine yakın bilim insanının imzasını taşıyan ortak mektup, “otonom silah sistemlerinin” ölümcül etkileri olabileceği konusunda uyarıda bulundu. Mektupta “Hedef seçiminde hala insanlara bağlı olan seyir (cruise) füzeleri ve insansız hava araçlarından farklı olarak yapay zekayla kontrol edilen silahlar ya da katil robotlar, hedeflerini insanlarla doğrudan iletişim kurmadan seçip vuracak. Bu silahlar, kolayca karaborsaya, oradan da terör örgütlerinin eline düşebilir. Büyük bir askeri gücün otonom silahları geliştirmeye başlaması, korkunç sonuçlara yol açabilir” ifadeleri kullanıldı.
KAYNAKÇA
BBC
Al Jazeera
Gizmodo.com
Phys, Science Alert, IFL Science
3dprint.com
Nytimes.com
