Bilindiği üzere klasik fizik ve modern fizik arasında ki en büyük fark hiç şüphesiz ışığın ya da başka bir değişle elektromanyetik dalgaların enteresan özellikleridir. İnsanlık tarihinin başından itibaren ışık tartışma konusu olmuştur ve bunun neden olduğunu anlamak hiç de zor değil. Işık cisimleri görmemizi başka bir deyişle en ilkel yollardan biri olsa da ilk gözlemi yapabilmemizi sağlar. Peki nedir ışık? Henüz bitmedi ama ışığın serüveniyle ilgili kapsamlı bir yazı yazmak için araştırma yapıyorum. Bu araştırmayı sürdürdüğüm şu günlerde MIT Game Lab araştırmacılarının ilginç bir oyun tasarladıklarını gördüm.
Einstein’ın özel göreliliğini kavrayamamamızın aslında spesifik bir nedeni var. Görelilik her zaman orada ama ışık hızına en azından yaklaşmadıkça kendisini hissettiremeyecek kadar küçük bir etki sağlıyor. Daha ilginci özel görelilik kanunlarını çok düşük hızlara uyarladığınızda elde ettiğiniz şey Newton kanunlarından başka bir şey olmuyor. Yani aslında sanılanın aksine özel görelilik ve Newton denklemleri birbiriyle düşük hızlarda o kadar da çelişmiyor. Fakat herhangi bir şey ışık hızına yaklaştığında dünya bizim şu an algıladığımızdan çok daha farklı bir hale geliyor. İşte MIT Game Lab ekibi bize göreli dünyanın nasıl olabileceğine dair bir ipucu vermek adına bir oyun tasarladılar.
Oyun normal bir kasabada yapılan bir gezintiyle başlıyor. Çevrede oyunun amacını oluşturan, toplanması gereken küçük küreler var. Ne zaman bir küreyi alsanız, ışık hızı biraz daha yavaşlıyor ve siz yavaş yavaş relativistik dünyaya geçmeye başlıyorsunuz. Tecrübe edeceğiniz kavramlar Doppler etkisinden kaynaklanan renklerdeki değişim (Kızıl ötesi ve Mor ötesi spektrumları görmeye başlayacaksınız) ve bütün küreleri topladığınızda yaşayacağınız zaman ve mesafe kavramlarında bükülmeler.
Oyunun, başta Ruhların Kaçışı olmak üzere Hayao Miyazaki’nin filmlerini anımsatan çok güzel epik bir anlatım tekniği ve küçük bir hikayesi de var. Oyunu küçük yaşlarda hayatını kaybetmiş bir çocuğun ruhu olarak oynuyorsunuz. Ölümünün hemen ardından bir ışık görür ve onunla bir olmak ister ama ışık onun yetişemeyeceği kadar hızlıdır. Neyse ki ruhlar aleminde ışığı yavaşlatan bazı küreler vardır. Bunları toplayarak zamanı yavaşlatıp küçük ruhu mutlu edebiliriz.
Oyunu bitirdikten sonra eğer, “tamam bu gerçekten ilginçti ama ne oldu?” diye sorarsanız, oyun size kısa ve bilimsel yönü çok ağır olmayan bir anlatım sunuyor. Bundan tatmin olmazsanız oyunu indirdiğiniz internet sitesinde görelilik kanunlarını daha detaylı anlatan bir sunum da var.
Ben açıkçası oyunu fazlasıyla başarılı ve ilginç buldum. Bilimin ne kadar ilgi çekici olduğunu ve kurgulara gitmek yerine var olandan da ne kadar etkileyici, tutku uyandıracak kavramlar oluşturulabileceğini gösteren başarılı bir çalışma olmuş. Einstein’ın “her şey mümkün olduğunca basit olmalı ama daha basit değil.” ifadesini takip ederek yapılmış oyunu bilimle ilgilenen ilgilenmeyen herkese tavsiye ediyorum.
Kaynaklar
- Bilim ve teknik dergisi, Şubat 2017, Sayı 591, s.23
- http://gamelab.mit.edu/games/a-slower-speed-of-light/
- http://gamelab.mit.edu/games/a-slower-speed-of-light/
- http://thedailyquotes.com/einstein-simple-as-possible/
