Miletli Thales Sokrates öncesi dönemde yaşamış felsefe ve bilimin öncüsü olarak kabul edilen dahi…
Öncelikle soylu bir aileden geldiği söylenen doğum tarihini tam olarak bilmediğimiz fakat (d. MÖ 624 ö. MÖ 546) yılları arasında yaşadığını tahmin ettiğimiz Anadolu’nun batı sahillerinde bulunan Milas şehrinde dünyaya gelmiştir.
Eski Yunanın yedi bilgesinden ilkidir.
Thales’den önce eski Yunanlıların doğa olayları karşısında mitolojik sebepler ürettiklerini düşünürsek Thales’in doğa bilimleri açısından bir kâşif olduğunu söylememiz sanırsam yanlış olmaz.
Özellikle hayatın kökünün su -evrenin özü- olduğunu söylemiş ve gezegenimizin aslında bir su üzerinde yüzdüğünü ileri sürmüştür. Her ne kadar bu çıkarımın yanlış olduğunu söyleyebilsek de ayları 30 güne, bir yılı 365 güne bölmesi ve güneş tutulmasını önceden hesaplanabileceğini haber vermesi gibi buluşlar bu büyük ustanın astronomi alanında ne kadar büyük bir ilerleme kat ettiğini göstermektedir. Bunların yanında astronomi bilgisini kullanarak borsacılık bile yapmıştır. Bu konuyu kitabında ele alan Aristoteles aynen şöyle anlatır:
“İnsanlar Thales’e felsefenin (bilimin) kendisini yoksul bir adam olarak bıraktığı için faydasız olduğunu söylüyorlarmış. Fakat o, yıldızlar hakkındaki bilgisine dayanarak o yıl iyi bir zeytin ürünü alınacağını kestirmiş ve daha kıştan küçük bir sermaye toplayıp onunla Milet ve Sakız’daki tüm yağ preslerine kaparo vererek hepsini kiralamak için öncelik hakkı sağlamış. Başka rakibi olmadığı için de bu ona pek ucuza gelmiş. Sonra, zeytin toplama zamanında yağ preslerine büyük bir talep olunca, Thales bunları canının istediği fiyata kiralamış. Böylece bir sürü para kazanmış ve filozofların (bilimcilerin) isterlerse kolay zengin olacaklarını, fakat yaşamdaki amaçlarının bu olmadığını göstermiş.”
Her ne kadar Aristoteles bu olayı bir filozofun zenginliğe karşı bakış açısı olarak ele alsa da biz buradan yola çıkarak bilim dünyasının nesnelliğini sadece soyut bir alemde değil hayatın bizzat içinde de kurabileceğini görebiliriz. Geceleri sürekli yürüyüş yapan ve yıldızları seyreden Thales yıldızların hareketinden yararlanarak tarım alanında yorum yapması aslında bunu bir göstergesidir.
Matematik alanında da büyük bir ilerleme kaydeden Thales Antik Yunan’ı matematikle tanıştıran kişidir. Mısır Antik okulunun da ilk öğrencilerindendir. Mısır da yaşadığı süre boyunca da ilginç birçok olay başına gelmiştir. Bir gün başrahip ve firavun Amasis ile piramitleri inceleyen Thales başrahibin firavunun karşısında kendisini küçük düşürmek için sorduğu ‘’Bu piramitlerin boyu ne kadar? ‘’ sorusu karşısında önce asasını piramidin gölgesinin bittiği yerde kumun içine dikmiş, asasının gölgesini ölçmüş ve bir taş parçasının üzerinde yapmış olduğu hesaplamalarda piramidin boyunu 280 dirsek bularak firavunu şaşırtmayı başarmıştır. Böylece aslında bugün hepimiz bildiği ve kullandığı geometrik orantılar ilkesini yani Thales teoremini bulmuştur.
Bilimsel kaynağını sürekli hayatın akışından alan ve hayatını bilim ve felsefe adayan zihin olarak yaşadığı çağın çok ötesinde olan Thales’in araladığı bu kapılardan geçmek dileğiyle…
Kaynakça:
1-http://www.alllinn.com/thales-of-miletus/
2-https://www.turkcebilgi.com/thales
3-https://tr.depositphotos.com/138655778/stock-photo-thales-theorem-illustration.html
4- Aristoteles Politika 1.Kitap
