Bilindiği üzere, Avrupa Birliği’nin ekonomik entegrasyonu kapsamında üye devletler arasında malların, hizmetlerin, sermayenin ve kişilerin serbest dolaşımı sağlanmaktadır. Bugün bu dört unsura bir de verinin serbest dolaşımı ekleniyor. Verinin üye devletler arasında, özellikle e-ticarette, hiçbir engele takılmaksızın dolaşımı, Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanıp 2015’te kamuoyuyla paylaşılan Dijital Tek Pazar (Digital Single Market) stratejisi ile planlanmaktadır.
AB içi e-ticarette sınır-ötesi %4’lük oranın artırılması, tek pazar stratejisinin temel hedeflerindendir. | http://publications.europa.eu/en/web/general-report
Komisyon’un 2015 yılında AB Parlamentosu ve Konsey dahil bazı AB kurumlarına gönderdiği tebliğde küresel ekonominin hızla dijitalleşme eğiliminde olduğuna ve Avrupa’nın bu konudaki dünya liderliğine dikkat çekiliyor. Ekonomide inovasyon, büyüme ve yeni iş imkânları açısından, enformasyon ve iletişim teknolojileri sektörünün sağladığı olanaklardan yararlanmada ve bunun getirdiği zorluklarla mücadelede AB ölçeğinde düzenlemelere ihtiyaç duyulduğu, bu ihtiyacın da bir dijital ortak pazar yaratma girişimine önayak olduğu belirtiliyor.
Bireylerin ve ticari kuruluşların çevrimiçi aktivitelere kesintisiz erişiminin ve bu faaliyetleri sorunsuzca gerçekleştirmelerinin garanti altına alınacağı ortak dijital piyasada, adil rekabetin temin edilmesi ve hangi üye devletten olduğu fark etmeksizin tüketicinin kişisel verilerinin yüksek düzeyde koruma altına alınması, projenin en temel değerleri arasında yer alıyor. Avrupalı şirketlerin küresel ölçekte büyümesi de garantilenen hedefler arasında. Bu proje kapsamında ülkeler arası e-ticarete dair farklılıkların giderilmesiyle, AB GSYH’sına 415 milyar euro katkıda bulunulacağı, yüzbinlerce yeni iş imkânı yaratılacağı ve daha dinamik bir bilgi toplumuna geçileceği beklenmektedir.
Dijital Tek Pazar stratejisi üç sütun üzerine inşa ediliyor:
- Tüketicilerin ve ticari kuruluşların Avrupa çapında çevrimiçi mal ve hizmetlere erişiminin kolaylaştırılması
- Dijital şebekelerin ve çevrimiçi hizmetlerin geliştirmesi amacıyla gerekli koşulların yaratılması
- Avrupa Dijital Ekonomisinin büyüme potansiyelinin maksimize edilmesi
Yani örneğin Yunanistan’da ikâmet eden bir tüketici Almanya’daki bir firmadan bir ürün satın almak istediğinde artık daha az maliyetle ve daha kolay yollarla ilgili ürünü elde edebilecek. Daha önce ödeme, vergilendirme, kargo hizmetleri ve telif hakları gibi pek çok konuda karşılaşılan ülkesel farklılıkların yarattığı bariyerler şimdi ortadan kaldırılacağı ve e-ticarette ülkeler arasında uyumlaşmaya gidileceği için, istenilen mal veya hizmetin temini artık çok daha kolay olacak. Tüketicilerin karşılaştıkları vatandaşlık, ikametgâh veya coğrafi konumdan kaynaklanan ekonomik ayrımcılığın da böylelikle önüne geçilmeye çalışılmaktadır.
Kargo maliyetleri, uyuşmazlık çözümü, vergi gibi konular sınır-ötesi e-ticarette en önemli engeller. | http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A52015SC0100
28 üye devlette, devlet sayısı kadar farklı tüketicinin korunmasına dair mevzuat ve sözleşme hukuku mevzuatı bulunması şirketleri sınır-ötesi ticaret yapmaktan alıkoyduğu gibi, tüketicilerin de çevrimiçi fırsatlardan tam olarak yararlanmasının önüne geçmektedir. Şu anda bu mevzuatlar üye ülkeler arasında kısmen de olsa uyumlaştırılmıştır. Mesela, internet üzerinden yapılan bir satım sözleşmesi öncesinde tüketicilere verilmesi gereken bilginin neyi içereceğine ilişkin hükümlerde ve tüketicinin farklı bir tercihe gidip sözleşmeden dönmesi hâlinde uygulanacak kurallarda üye ülkeler arasında uyumlu bir uygulama mevcuttur. Diğer taraftan, örneğin, sözleşmede belirtilen özelliklerin satış sonrasında üründe bulunmaması durumunda nasıl bir yöntemin izleneceğine dair düzenlemeler büyük ölçüde her ülkenin kendi ulusal mevzuatına bırakılmıştır. İnternetten satın alınan dijital içeriğin (e-kitap gibi) defolu/ayıplı çıkması durumunda da yine AB ölçeğinde bir çözüm bulmak mümkün değildir. Bu da uyuşmazlıkların çözümünü geciktirmekte ve maliyetleri artırmaktadır.
Tüm bu kısıtlamaların farkında olan Komisyon, projenin hayata geçirilmesi için hazırladığı yol haritasında birçok girişim ve yenilik öngörmektedir. Bunlardan başlıcaları şöyle sıralanabilir:
- Kolay ve etkili sınır-ötesi sözleşme kurallarının hazırlanması
- Kargo hizmetlerinin daha yüksek kalitede ve daha az maliyetle yapılmasının sağlanması
- Tüketicinin korunmasına ve telif haklarına ilişkin mevzuatın gözden geçirilmesi
- Farklı KDV uygulamaları yüzünden ticari kuruluşlar üzerinde oluşan idari yükün azaltılması
- Siber güvenliğe ilişkin kamu-özel işbirliğinin kurulması
- AB ölçeğinde bir bulut bilişim sistemi (European Cloud) kurulması ve farklı bulut sağlayıcıları arasında veri akışının serbestleştirilmesi
2015’te ortaya konan bu hedeflere ulaşılması yolunda Komisyon şimdiye dek birçok yasama teklifi hazırlamış, bunları AB Parlamentosu ve Konseyi’ne sunmuştur. Haksız coğrafi engelleme (geo-blocking)[1] ve tüketicinin vatandaşlığı ya da yerleşim yeri gibi farklılıklardan kaynaklanan diğer ekonomik ayrımcılık biçimlerinin ortadan kaldırılması için sunulan teklif bunlardan birisi. Konsey’den bazı değişikliklerle geçen bu teklif üzerinde Parlamento’daki çalışmalar temkinli bir tutumla devam ediyor. Parlamento’ya göre, kültürel farklılıkların ve yerel endüstriyel ekonomik modellerin, telif hakları düzenlemeleri yapılırken korunması gerekiyor. Görünen o ki, yine bir bölgesellik ilkesi (principle of territoriality) tartışması yaşanıyor.
http://www.newslettereuropean.eu/eu-closer-digital-single-market/
2017 yılının ikinci yarısında Konsey’de başkanlığı Estonya devralacak. Yapılan açıklamalara bakılırsa Estonya’nın öncelikle ilgilendiği konulardan biri de Dijital Tek Pazar stratejisi. Konsey’in ajandasını belirlemede başkan ülkenin rolünün önemi dikkate alındığında bu yıl içerisinde Dijital Tek Pazar stratejisinde büyük mesafe kat edileceği öngörülebilir. Gelişmeleri takip etmeyi sürdüreceğiz.
[2] Coğrafi engelleme, internetten alışveriş yapan çoğu AB vatandaşının karşılaştığı olumsuz bir durum: Çevrimiçi satıcılar farklı bir üye devlette bulunan müşterilerin belli bir internet sayfasına erişimini engelliyor veya onları farklı fiyatlar sunan yerel bir satıcıya yönlendiriyor. Örneğin, araba kiralamak isteyen bir müşteri aynı arabayı başka bir üye devletteki müşteriden daha yüksek bir fiyata kiralamak durumunda kalabiliyor.
KAYNAKLAR
- http://ec.europa.eu/priorities/digital-single-market_en
- http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52015DC0192&from=EN
- https://ec.europa.eu/digital-single-market/digital-single-market
- http://www.euronews.com/2015/05/06/the-single-digital-market-a-400-billion-economic-boost
