6 adaylık 4 Oscar, akademi tarihinde en iyi film Oscar’ını kazanan ilk yabancı dilde film, Altın Palmiye kazanan ilk Kore filmi ve dahası. Toplumdaki sınıf farkının keskinliğini mizahi, çarpıcı ve estetik dille işleyen 2019 yapımı Kore filmi Parazit’i hep birlikte inceleyelim. (Not: Bu inceleme spoiler içerir.)
Parazit(2019)
Film Hakkında:
Filmden bahsedecek olursak 2010’lu yılların en etkileyici filmleri arasında demek yanlış olmaz. Toplumdaki sınıf çatışmasını işlediğini zaten söylemiştim. Filmde olup bitene geçmeden önce bu çatışmanın üzerinde durmanın filmi daha iyi kavramamıza yardımcı olacağını düşünüyorum.
Hepimiz biliyoruz ki toplumsal çatışma hepimizi ilgilendiren evrensel bir konu. Fakat bu hikayenin işlenişinde Güney Kore kültürünün ve tarihsel dinamiklerinin derin bir etkisi var. Yönetmenimiz Bong Joon-ho, filmi tasarlarken Kore toplumunun kendine özgü yapısından beslenmiş ve bunu ustalıkla evrensel bir anlatıya dönüştürmüş. Peki ya nasıl?
1960’larda Seul’de bir gecekondu mahallesi
1950’lerdeki Kore savaşı sonrası Kore halkı büyük bir yoksulluk içerisindeydi. 20. yüzyılın ikinci yarısında “Han Nehri Mucizesi” ile yoksulluktan kurtulan Kore,Asya’nın en güçlü ekonomilerinden birine dönüştü. Ancak bu, gelir eşitsizliğini artırdı; Seoul’un lüks Gangnam’ı ile mütevazı mahalleler arasındaki uçurum, Parasite’te Park ve Kim aileleri arasındaki çatışma ile karşımıza çıkıyor.
Çatışmanın Merkezindeki Kim ve Park Ailelerini Tanıyalım:
Filmimiz anlattığım tarzda düşük gelirli bir mahallede yaşayan ve hayata tutunmaya çalışan Kim ailesini bize göstererek başlar. Kim ailesi ebeveynler bir erkek ve bir kız çocuk olmak üzere 4 kişiden oluşur. Ailenin babası Ki-taek işsiz,geçmişte çeşitli işler denemiş fakat başaramamış orta yaşlı, sakin bir adamdır. Chung-sook, anne Kim eski bir çekiç atma sporcusu -filmin bazı kısımlarında evdeki madalyalarını ve fotoğraflarını görmek mümkün- sert mizacı ve dominant kimliği ile filmin başında gözümüze çarpar, kocası gibi işsizdir. Ki-woo, yani oğul Kim ise zeki ve hırslı kimliğiyle önce çıkan, üniversiteye girip ailesine iyi yaşam şartları sunmaya çalışan genç bir erkektir. Ailenin en küçük üyesi olan kız Kim ise filmin başından itibaren soğukkanlı ve yaratıcı yanıyla dikkat çeker.
Kim ailesi
Oğul Kim’in zeki bir üniversite arkadaşı,yurtdışına gideceği için oğul Kim’den kendisi yerine Park ailesinin kızına İngilizce dersi vermesi için bir iş ayarlar. Oğul Kim sahte bir üniversite diploması hazırlar ve sahte adıyla Park ailesine İngilizce öğretmeni olarak girer. Zamanla Park ailesinin güvenini kazanır ve onlara kız kardeşi Ki-jung’u yetenekli bir sanat terapisti olarak tanıtır. Böylece Kim ailesi, Park ailesinin içine adım adım sızmaya başlar. Peki kimdir bu Park ailesi?
Park Ailesi
Park ailesi, Seul’un zengin kesiminde yaşayan varlıklı bir ailedir. Baba Park Dong-ik, disiplinli ve mesafeli bir iş adamıdır, alt sınıftan insanlara karşı bilinçaltında küçümseyici bir tavrı vardır. Anne Han Yeon-kyo, ailesine ve çocuklarına düşkün bir ev hanımıdır. Kolay kandırılabilen saf bir kadın olması göze çarpar.Kızları Da-hye lise öğrencisi olup Kim ailesinin oğlundan İngilizce dersi alır. Park ailesinin küçük oğulları Da-song ise sanata meraklı ve hayal gücü kuvvetli bir çocuktur.
Parazit’in Yayılması:
Oğul Kim’in Park ailesinin kızına İngilizce öğretmek için işe girmesi, maddi zorluklarla boğuşan Kim ailesi için güzel haberdir. Fakat Park ailesine sızan tek kişi Oğul Kim olarak kalmaz. Bu sızma süreci adeta bir parazitin yayılmasına benzer. İlk olarak oğul Kim Ki-woo, sahte bir üniversite diplomasıyla Park ailesinin kızına İngilizce öğretmeni olarak girer. Ardından, kız kardeşi Ki-jung, Parkların küçük oğlu için sanat terapisti olarak çalışmaya başlar. Planlarını adım adım uygulayan Kimler, Parkların güvenini kazanarak mevcut çalışanları saf dışı bırakır. Önce şoförü tuzağa düşürerek babaları Ki-taek’i yerine geçirirler, ardından hizmetçiyi alerji numarasıyla evden attırarak anneleri Chung-sook’u onun yerine işe aldırırlar. Böylece Kim ailesi, şeytanın dahi aklına gelmeyecek hileler ve numaralar ile Park ailesinin evine tamamen yerleşir ve tüm işleri ele geçirerek, adeta bir parazit gibi evin içinde yaşamaya başlar.
Kim ailesi Parkların evine tamamen yerleştiğinde iki aile farkında olmadan iç içe geçer. Parklar, çalışanlarına güvenerek konforlu hayatlarına devam ederken Kim ailesi onların lüksünden faydalanır ve geçim sıkıntısından kurtulmuş bir aile olarak gerçek kimliklerini ortaya çıkarmadan varlıklarını sürdürür. Ancak sınıf farkı kendini güçlenerek hissettirmeye devam eder. Bay Park, baba Kim Ki-taek’i iyi bir çalışan olarak görse de alt sınıftan biri olduğu gerçeğini asla unutmaz ve onun kokusundan rahatsız olduğunu dile getirir. Bu küçük koku detayı filmde önemli yere sahip bir unsurdur. Bunun gibi küçük ama aşağılayıcı detaylar, Kim ailesinde bir öfke birikmesine neden olur.
Kim ailesi Park ailesinin evindeki lüksten faydalanıyor.
Bazı Parazitler Ölümcüldür:
Filmin can alıcı kısmı, Parklar evde yokken Kim ailesinin rahatça evi kullanmasıyla başlar. Yalan ve hile ile kovdurdukları eski hizmetçi Moon-gwang aniden kapıya gelip bir şeyi unuttuğunu söyleyerek içeri girmeye çalışır. Kimler onu başta uzaklaştırmak istese de, Moon-gwang’ın evin bodrumunda sakladığı büyük sırrı ortaya çıkarmasıyla olaylar kontrolden çıkar. Eski bakıcı Moon-gwang’ın kocası yıllardır Parkların haberi olmadan bodrumda yaşamaktadır. İki aile arasında bir güç savaşı başlar ve Kimler, sırrın açığa çıkmasını önlemek için Moon-gwang ve kocasını zorla bodruma kapatır. Ancak Moon-gwang, bu kargaşada merdivenlerden düşerek hayatını kaybeder. Bu olay yıllardır bodrumda yaşayan eski bakıcının kocası için büyük bir şoktur.
Filmin heyecanı Parkların oğlu Da-song’un doğum günü partisinde doruğa ulaşır. Bodrum’dan kaçan eski hizmetçinin kocası Geun-sae, öldürülen karısının intikamını almak için ortaya çıkar ve Kim ailesinin genç kızı Ki-jung’u bıçaklayarak öldürür. Kim ailesinin oğlu Ki-woo ağır yaralanır, anne kim Chung-sook ise saldırganı öldürerek oğlunu korur. Bu kaos içinde, Bay Park kriz geçiren oğlu Da-song’u hastaneye yetiştirmek için baba Kim’den araba anahtarını ister.Ancak onu yalnızca bir hizmetçi olarak gören küçümseyici tavrı, Ki-taek’in içindeki öfkeyi patlatır. Ki-taek, anlık bir öfkeyle Bay Park’ı öldürür.
Sınıf Çatışmasının Acı Gerçeği ve Kapanış:
Bong Joon-ho’nun Parazit filmi, sadece evrensel sınıf çatışmasını sorununu anlatmakla kalmaz. Güçlü kurgusu, etkileyici görüntü yönetmenliği ve derin karakterleri ile izleyenleri bu sorunun içine çeker ve adeta bir figürü yapar. Kim ailesinin yükselme çabası ve Park ailesinin farkında olmadan Kim ailesi ile yakınlaşması, film boyunca güzel işlenmiş bir mizahi döngü içinde seyirciye aktarılır. Film, sınıfsal çatışmanın yalnızca ekonomik bir fark olmadığını, aynı zamanda insanların bilinçaltına işlemiş bir konu olduğunu gösterir.Park ailesi için Kimler sadece çalışanlardan ibarettir, Kimler için Parklar erişilmesi imkansız bir hayali hayatın temsilidir. Parazit, gerçek hayattan gelen sert gerçekçiliği ve etkileyici anlatımıyla sinema tarihi için unutulmaz bir eserdir.
