Zaha Hadid Hayata Gözlerini Yumdu

31 Mart 2016’da birçok başarılı projeye imza atmış olan, Irak asıllı Pritzker Ödüllü Deconstürüktivist Mimar Zaha Hadid hayata gözlerini yumdu. Daha 65 yaşında olan mimar ölümünden 1 gün önce bronşit tanısı konularak hastaneye kaldırıldı ve geçirdiği kalp krizi sebebiyle hayatını kaybetti.

Architect Zaha Hadid in her London based office, UK.

Hayatından biraz bahsetmek gerekirse, Hadid 31 Ekim 1950’de Bağdat’ta, üst sınıf bir müslüman ailenin kızı olarak doğdu. Londra’da Architectural Associational School of Architecture’da mimarlık okumaya başlamadan önce Beyrut Amerikan Üniversitesinde matematik okudu. Mimarlık okurken Rem Koolhaas, Elia Zenghelis gibi ünlü mimarlardan eğitim aldı. Okulu bitirince onlarla birlikte OMA’da (Office for Metropolitan Architecture) çalıştı ve 1977’de, 27 yaşında, partner oldu. 1980’de Londra’da kendi mimarlık şirketini kurdu. 1988’de Mimarlık’ta Deconstürüktivism adlı, New York Modern Sanat Müzesinde sergilenen çizimleriyle uluslararası ünü iyice arttı. 80’lerden 2000’lerin başına kadar Hadid, Harvard, Architectural Association, Illonois Üniversitesi, Viyana Uygulamalı Sanatlar Üniversitesi (University of Applied Arts Vienna) gibi birçok ünlü kurumda ders verdi. Mimarinin yanı sıra iç mimarlık, mobilya tasarımı, giysi ve sahne tasarımı gibi birçok alanda da ürünlere imza attı.

Zaha Hadid ile ilgili birkaç ilginç bilgiden bahsetmek istiyorum. İlk olarak, her mimarda da olduğu gibi, Zaha Hadid de kendine özgü kıvrımlı tasarım dilini büyük yapılardan ayakkabılara kadar tasarladığı her şeye yansıtmıştı. Geçtiğimiz haftasonu okulumuzda Tasarım ve Mimarlık Topluluğu’nun düzenlediği Tasarım Bilkent etkinliğinde, Zaha Hadid Architects’den Saffet Kaya Bekiroğlu’nun yaptığı konuşmayı dinleme şansına sahip oldum. Panelde yaptığı bir yorumda, Zaha’nın kıvrımlı şekilleri sevmesi aslında hat sanatıyla yazmasından geldiğini söyledi. Projelerindeki devamlılık ve akışkanlık doğadan ilham alıp bu devamlılığı yansıtmak istemesine ve bunu kendi kültürüyle harmanlayarak yapmasına dayanmaktadır diye de devam etti.

Al Wakrah Stadyumu – Irak

Bir diğer ilginç bilgi olarak, Zaha Hadid bir “azınlık mimarı”ydı. Azınlık mimarı derken kastedilen şey ise Irak’lı -doğu asıllı-, ödüllü, kadın bir mimar oluşuydu. Tüm bu özelliklere baştan baktığımızda genel olarak mimarlık dünyasının, özellikle birçok başarılı mimarın Batı’dan, Avrupa’dan çıktığını görürüz. Le Corbusier, Rem Koolhaas, Frank Gehry, Oscar Niemeyer gibi… Aynı zamanda, tüm bu bahsettiğim batılı mimarlar, çoğunlukla erkeklerden oluşmaktadır. Tüm bunlara ek olarak, Zaha Hadid, 2004 Pritzker Mimarlık Ödülü’nü kazanmıştır. Dahası bu ödülü kazanan ilk kadın mimardır. Ödül verilirken sunucu Zaha Hadid için var olandan ileri teknolojiye geçişi sağlamasından ve modernizme olan bağlılığından ve binaların geometrisini nasıl değiştirdiğinden söz etmiştir. Kısaca Pritzkez ödülünden bahsetmek gerekirse; insanlığa ve çevreye büyük ölçüde katkı sağlamış “yaşayan” mimarlara yetenekleri, bağlılıkları ve vizyonları için verilen yaşam boyu onur ödülüdür. 1979’dan beri senede bir kez verilmektedir ve mimarinin Nobel’i olarak görülür. Bunun yanında, Hadid, RIBA Kraliyet Altın Madalyası gibi birçok ödüle daha layık görülmüştür. Kısacası tüm bu özellikleri bir arada barındırmış bir tasarımcıydı Zaha Hadid.

Son olarak Hadid’in tasarımları birçok açıdan ileri teknoloji barındırmaktadır. Gerek tasarım gerek yapı ve yapı teknolojileri olsun kullanılan yöntemler, malzemeler, tasarım programları, gibi birçok açıdan çok büyük, pahalı ve ‘ikonik’ olarak tabir edilebilecek projelere imza atmıştır. Tasarım alanında çoğu kişinin denemeye bile çalışmayacağı yapıları hayata geçirmiştir. Birkaç projesini aşağıdaki fotoğraflardan görebilirsiniz ve Zaha Hadid Architects‘ten inceleyebilirsiniz.

Haydar Aliyev Kültür Merkezi

Yapıyla ilgili daha fazla bilgiyi bu sitede bulabilirsiniz: http://www.archdaily.com/448774/heydar-aliyev-center-zaha-hadid-architects

th_65d1300db123ce22f6e2569fb36764f8_1270_abudh_rend_01 (1)

Abu Dhabi Gösteri Sanatları Merkezi

Tasarımla ilgili daha fazla bilgi için: http://www.zaha-hadid.com/architecture/abu-dhabi-performing-arts-centre/

th_65d1300db123ce22f6e2569fb36764f8_01siteoverview

Changsha Meixihu Uluslararası Kültür Sanat Merkezi

Tasarımla ilgili daha fazla bilgi için: http://www.zaha-hadid.com/architecture/changsha-meixihu-international-culture-art-centre/

Ayrıca bu siteden mimari eserleriyle ilgili bilgi edinebilirsiniz: http://www.dezeen.com/2016/04/04/dezeen-top-10-zaha-hadid-stories-architecture-design/

Tüm bu bilgilerle mimarlık, tasarım ve sanat dünyasının nasıl önemli bir öncüsünü kaybettiğini az da olsa açıklayabilmişimdir, umarım. Aşağıda koyduğum video ve link, Zaha Hadid için yapılmış birçok yorumu içermekte. O’nun, dizayn ve mimarlık alanında neler ifade ettiğini anlatıyor, iyi seyirler.