Orson Welles ve Marslılar

Gazetemizde yaşanan teknik bir sorun sebebiyle yaklaşık 1.5 haftadır size güzel hikayeler sunamamanın üzüntüsünü yaşadık ve okuyucularımıza karşı bir mahcubiyet hissettik. Bu üzüntümüzü gidermenin en iyi yolu muhtemelen çabuk bir özür dilemenin ardından tam gaz enteresan hikayeler sunmaya devam etmek olacaktır. Ben de hızlı bir özür diliyorum ve hemen bu enteresan hikayeyi anlatmaya başlıyorum. Yazımın başlığına baktığınızda kafanızın karışabileceği kanaatindeyim. Sinema tarihinin en önemli sanatçılarından biri olan Orson Welles ve marsta yaşayan küçük yeşil adamları bir bilim-teknoloji köşesinde bir araya getiren ne olabilir… Sebebini yazının ilerleyen bölümlerinde öğreneceksiniz.

Bilim-Teknoloji birimi olarak yaklaşık bir senedir, bilim-kurgu köşesi çıkarmaktayız.  Bu işi büyük bir keyifle yapıyor ve daha önce sinema ve edebiyat sahalarında anlatılmış güzel hikayelerin ilginç detaylarını vererek okuyucularımızın bu eserlerden daha fazla keyif almalarını amaçlıyoruz. Orson Welles de 1930’larda henüz sadece parlak bir tiyatrocuyken aynı bizim gibi düşündü ve bir bilim-kurgu anlatıcılığına girişti. Ekim 1938’de H. G. Wells’in ünlü romanı Dünyalar Savaşını (War of the Worlds) kendi yorumuyla bir radyo programı olarak sunmaya başladı.

Programın içeriğinde, Orson Welles bir uzaylı istilasını soluksuz bir şekilde ve bütün ince detaylarıyla anlatmaktaydı. Hatta programın görgü tanıkları ve haber raporlarının yayımlandığı bölümleri de mevcuttu. İşin ilginç yanı, bu programın halk üzerine etkisi öylesine büyük oldu ki, çok büyük bir kitle gerçekten dünyaya bir uzaylı saldırısı olduğuna inanıp panik içinde sokaklara döküldüler. Gerçek açığa çıktığında ise korkuları Welles’e karşı büyük bir öfkeye dönüştü.

Eğer basit ve saçma bir olayı abarttığımı düşünüyorsanız, meseleyi daha açık bir hale getirmek için bir örnek vereceğim. Welles kendi röportajlarından birinde Dünyalar Savaşı vakasını şöyle anlatıyor. “Yayını yapmamızın ardından, marslı istilasından kaçmak için dağlara sığınan insanları tekrar evlerine dönmeye ikna etmemiz 5-6 hafta sürdü.”

Okuduklarınız muhtemelen deli saçması gibi geliyor. Fakat bu olayı dönemin şartlarında değerlendiren Orson Welles aynı röportajında olayı şu şekilde açıklıyor. “O zamanlar radyo hayatımıza giren yeni bir cihazdı. İnsanlar gazete veya dergilerde okudukları şeyleri sorguluyorlardı. Fakat söz konusu, sesi doğrudan iletebilen bu mucizevi alete geldiğinde insanlar çok daha fazla inanma eğiliminde oluyordu. Benim yayınım sonucunda radyodan gelen haberlerin de aslında kesin olmadığı ve sorgulanması gerektiği ortaya çıkmış oldu. Bu yönüyle faydalı bir sonuca ulaştığını söyleyebiliriz.”

Orson Welles mütevazi bir üslupla kendisini övmekten kaçınmış ama muhtemel bu olayda Welles’in sanatçılığının da büyük rolü olduğu kesin. Bir yazar olarak, sizi bir uzaylı istilasına veya bir başka deli saçması olaya ikna edebileceğimden hiç emin değilim. Fakat söz konusu Yurtdaş Kane gibi Third Man gibi filmlerin mimarı olunca kulağa pek inanılmaz gelmiyor. Öyleyse bu saçma olayı anlamak için 2 seçeneğimiz var. Birincisi Orson Welles’in muhteşem ikna edici sanatı. İkincisi ise Amerikalıların kafasızlığı. Yoksa ikisi de mi?

Programın bir bölümünü alttaki linkten dinleyebilirsiniz.

https://www.youtube.com/watch?v=Xs0K4ApWl4g&t=35s

Orson Welles’in War of the Worlds anlatımı:

Görsel Kaynaklar

• http://www.televizyonsayfasi.com/cilgin-marslilar-tv8/3432
• https://tvtropes.org/pmwiki/pmwiki.php/Creator/OrsonWelles