Gidion’u Boğan Düğüm

Geçtiğimiz Salı günü Tatbikat Sahnenin sorgulayıcı ve çarpıcı oyunlarından, Johnna Adams’ın kaleme aldığı ve Erdal Beşikçioğlu’nun yönettiği Gidion’un Düğümü oyununa katılma şansı buldum. Katılmak diyorum çünkü Elvin Beşikçioğlu ve Selin Tekman’ın oynadığı bu çarpıcı oyun; daha başından öğretmenin dinlediği müziği bizim de dinlememiz, belirli aralıklarla teneffüs zili ve çocuk seslerini işitmemiz ve dahası 360 derece dönen çember şeklindeki platform ile bizleri seyirciden çok yaşananlara şahit olan üçüncü bir kişi, bir tanık olmaya itiyor.

Oyunun başkahramanı aslında Gidion adında 5.sınıfa giden bir çocuk. Fakat biz oyun boyunca onu bir kere dahi sahnede görmüyoruz çünkü oyun, Gidion’un intiharının ardından kısa bir süre sonra okula gelen annesi Bayan Fell ve öğretmeni Bayan Clark’ın ikili diyaloglarınca bize aktarılıyor. Henüz beşinci sınıf öğrencisi bir çocuğun ruh halini, intiharının nedenlerini ve hatta yönelimlerini şekillendiren iki ana unsuru; yani aile ve okulu temsil ediyor bu karakterler. Bu olayın tanığı bizlerle beraber, Bayan Fell ve Clark da tüm oyun boyunca Gidion’u kendini öldürmesine sebep olanı arıyorlar ve aslında tüm yanıtlar Gidion’un yazdığı vahşi öyküde gizli.

https://www.tatbikatsahnesi.com/gidionun-dugumu/ sitesinden alınmış, oyunun poster görseli.

Fakat oyunda bir dedektif hikâyesinden, Gidion’un düğümünden çok daha karmaşık bir düğüm çözülmeye çalışıyor.

Bu düğümü; sınıfın duvarlarına mitoloji dersi için asılmış Vişnu ve Shiva’nın resimlerine karşılık Bayan Fell’in “Peki, Hindu öğrencileriniz de bunun mitoloji olduğunu düşünüyor mu?” deyişinde yahut Gidion’un son derece depresif şekilde betimlediği toprak altında yatan büyükbabasında bulabilirsiniz. Oğlu ile bağ kuramamış edebiyat öğretmeni bir anne ile reklamcılık mesleğini bırakıp öğretmen olmuş genç ve önyargılı bir kadının kendi vicdanları ile hesaplaşmalarında da bulabilirsiniz. Eğitim sistemini, genel sanat anlayışımızı ve en mühimi adalet kavramımızı bizlere defalarca kez sorgulatan bu oyun, aslında karman çorman olmuş bir düğümden ibaret!

Bir oyunu sahnede izlerken, oyunun metinin ve oyunculuğundan ziyade bunun bize aktarılışındaki küçük detayları kovalamayı severim. Sanırım “her şeyden bir anlam çıkaranlardan” biri de benim. Fakat emin olun bu detayları yakalamaya başladığınızda oyun hem daha keyifli hem de daha anlaşılır bir hale geliyor. Gidion’un Düğümü beni bu arayışım konusunda bir hayli doyurdu. Bahsettiğim gibi bizleri olayı yakından gören bir şahit yapan sesler ve zaman akışını yansıtan döner platform sahnenin yanı sıra, ışıklar oyunu çok daha gizemli bir hale getirmiş. Her zaman yapılanın aksine konuşanın değil de aradığı cevabı bulanın üzerine, hatta kimi zaman yaptığından utanının üzerine daha fazla tutuyor oyun ışığı. Sanırım en çok da bundan etkilendim; Gidion’un eşcinsel bir çocuk olduğunu Bayan Fell’in anladığı anda yükselen ses tonu ile Gidon’dan hoşlanan kızın sandalyesinin üzerinde yanan son ışığın sönmesi. Karakterlerin kriz anlarında attıkları kahkahalar, Bayan Fell’in oğlu ve ondan hoşlanan kızın sandalyesi haricindeki tüm sandalyeleri devirmesi ve hatta oyunun sonundaki kararan sahne ve silah patlaması ile oyun bizlere, kelimelerin anlatamayacaklarını anlatıyor adeta. Oyunun sonunda, kararmış sahnede Bayan Fell’in tetiğe basması ile kendini mi yoksa Bayan Clark’ı mı öldürdüğünü bilemiyoruz. Ancak ben sahneye gelen ışıkla, Gidion’un devrilen sandalyesi ve etrafa saçılmış eşyalarının; eğitim sisteminin, adaletsizliğin ve sorumsuz ailelerin düğümünün ipiyle asılanların ve yaralananların her daim çocuklar olduğunun vurgusunun bir timsali olduğuna yorumladım.

Gidion’un Düğümü oyununun açılış sahnesinden bir kare. Yazarın kendi çektiği fotoğraf. 16.04.2019.Tatbikat Sahnesi, Ankara.

Düzenli aralıklarla Ankara, Tatbikat sahnesinde tanıklarına perdelerini açan bu hikâye; sürükleyici ve sorgulayıcı metni, kendine hayran bırakan oyunculukları ve bulmaca şeklindeki dekor ve ışık sistemi ile sizleri bekliyor. Taktir ve yorum size kalmış.

Kaynakça: