9 Ekim Çarşamba günü Azerbaycan halkının % 83’ünden fazlası İlham Aliyev’i 3.kez devlet başkanı seçti. Bu kadar sayılara indirgenmişken bedenlerimiz, bu kadar hapsolmuşken biz sayılara, bir sayının neresinde olduğumuzu sorgularken en çok da; soruveriyor insan işte “Azerbaycan halkı bu % 83’ün neresinde?” Sanırım rakamın büyüklüğü kadar Aliyev’in tutumu da bu soruya sorulma hakkı veriyor ve biz ister istemez bu topraklardaki halkların demokrasi geçmişlerini ve liderlik algılarını irdelerken buluyoruz kendimizi.
Siyasi hareketlenmeler için 1989’daki Komünist Parti içinde oluşan muhalif tepkiler ilk olarak gösterilse de nitelikli bir hal alması Azerbaycan Halk Cephesi ile gerçekleşecektir. AHC, o dönem için SSCB’ye artan tepkinin ve milli demokrasi istencinin simgesidir ve içinde sosyal demokrat, komünist ve milliyetçi unsurları bir arada bulundurma eğilimindedir. Yine de dönem koşulları AHC’nin temel ideolojik yönünü ve hareketini milliyetçiliğe çevirmektedir. Sonuçta AHC kuruluş kongresinde Ebulfez Elçibey’i başkan ilan edecek, 1990’da Kızıl Ordu’nun Bakü’ye girmesiyle de meşruiyetini güçlendirecektir. O günlerden geriye bazı sayılar (600 yaralı, 143 ölü sivil) kalmıştır tarihe, bir de artık yas için kullanılmaya başlanan kırmızı karanfiller. Bir de Mutellibov ‘un Azerbaycan Yüksek Konseyi’ne başkan oluşu…
1991’debağımsızlığın ardından ilk devlet başkanı olan Mutellibov “Hocalı Katliamı” ile AHC tarafından istifaya zorlanacak ve uzantısı Memedov’un da gidişi ile komünist dönem bir deyişle kapanacaktır.
Ebulfez Elçibey
Elçibey’in ’92 seçimlerinde devlet başkanı seçilmesiyle Batı ve Türkiye yanlısı politikalara geçiş başlayacak, demokratik mânâda da siyasi partiler yasası hızlı demokrasi treninde yerini alacaktır. Ne var ki Elçibey’in görevden aldığı Cephe Komutanı Surat Hüseyinov’un başlattığı ayaklanma sonucunda Elçibey devlet başkanlığından ayrılacak ve yetkileri Haydar Aliyev’e önce geçici süreliğine devredilecek, sonra da Ekim seçimlerinde aldığı %99’luk halk desteği ile Aliyev devlet başkanı olacaktır. 2003’te görevini oğluna bırakana kadar bu görevde kalacak bu arada, 1995’te anayasada yasama, yürütme ve yargıyı devlet başkanının eline verecek ve demokrasi treni Azerbaycan raylarında da durarak ilerlemeye devam edecektir(!)
Lider bolluğu ve boşluğu, oturması en elzem ve zor olan muhalefet kültürü ve tabi enteresan rakamları ile tipik; geçmişten gelen totaliter yapılanması, toplumsal algısı, ekonomik detayları (doğalgaz ve piyasaya olan tavrı), coğrafi konumu ile kendine has bir ülkedir Azerbaycan. Hakkında kuşkusuz, yazılacak çok şey, sorulacak çok soru var. Hem farklı hem de benzer ülke Azerbaycan’ın muhalif %17lik kesiminin haritada hangi bölgede durduğuna baktığınızda en çok başlıyor sorular ve tabi “ortaklıklar”. Türkiye’deki %50 oy oranının hangi bölgelerden veya şehrin hangi kesimlerinden beslendiğini incelemeye girişiyorsunuz işte. Muhalif tabanları kıyaslıyorsunuz; yaşamlarını, beklentilerini, tavırlarını… Olay yukarıdaki özetten fazlasına dönüşüyor, istatistikten ve %’liklerden tabi. Birileri sayılara ve projelere hapsetse de sizi, beyniniz ve benliğiniz ile siz tekrar tekrar soruyorsunuz: “Azerbaycan halkı bu % 83’ün neresinde ya da biz bu % 50’nin neresindeyiz?”
[box_dark]Kaynakça:[/box_dark]
http://azerbaycan.ihh.org.tr/tarihiarkaplan/tarihi/tarihi.html
http://az.wikipedia.org/wiki/Az%C9%99rbaycan_Respublikas%C4%B1_Prezident_se%C3%A7kil%C9%99ri_(2013)
http://tr.wikipedia.org/wiki/Ebulfez_El%C3%A7ibey
